Gemiddeld verliest iedereen in ons land 58 uur per jaar aan files. De economische kost hiervan wordt op 8 miljard euro per jaar geschat. Het is duidelijk niet voor hun plezier dat werkenden en jongeren elk jaar zoveel tijd verliezen op drukke wegen of in de soms hopeloze zoektocht naar parkeerplaats. Vandaag is er vaak geen alternatief.
Artikel door Clément (Luik)
Volgens het Europees Milieu-agentschap is luchtvervuiling de belangrijkste oorzaak van vroegtijdige sterfte in 41 Europese landen (422.000 mensen in 2015). In België gaat het om 12.000 overlijdens per jaar en 16 miljard euro kosten voor de gezondheidszorg. Vervoer speelt hier een voorname rol in. In België gebeuren 80% van de individuele verplaatsingen met de auto. Dit komt niet uit de lucht vallen: het openbaar vervoer staat al enkele decennia op droog zaad. Op 20 jaar verdwenen meer dan 10.000 voltijdse job bij de NMBS, of een daling van het personeelsbestand met 30% terwijl er 60% meer reizigers waren. Enkel al in deze legislatuur nam de publieke dotatie voor de NMBS met 663 miljoen euro per jaar af: dat is een daling met 20%.
Roep naar gratis openbaar vervoer wordt luider
Wij pleiten al langer voor gratis en degelijk openbaar vervoer. De klimaatbeweging maakt dat verschillende partijen het idee opnemen in hun programma. Zo wil Ecolo over een periode van vijf jaar investeren om tot gedeeltelijk gratis openbaar vervoer te komen. De PS spreekt over gedeeltelijk en progressief ingevoerd gratis openbaar vervoer, zonder op de financiering in te gaan. Het klimaatplan van Groen houdt het op “betaalbaar openbaar vervoer,” SP.a spreekt over gratis openbaar vervoer voor kinderen en jongeren.
Ecolo gaat het verst van deze partijen, maar blijft erg voorzichtig: het openbaar vervoer zou enkel gratis zijn voor jongeren onder 25 jaar, 65-plussers en werkzoekenden. Terecht wordt de verhoging van de dotatie gekoppeld aan het aantal reizigers. Ecolo belooft om op vijf jaar tijd 7 miljard euro te investeren in openbaar vervoer. Dat is amper meer is dan de belofte van de regering-Michel op het einde van de legislatuur om in dezelfde periode 5 miljard euro te investeren.
De PVDA gaat verder en eist gratis openbaar vervoer voor alle woon-werkverkeer, gepensioneerden, werkzoekenden, minderjarigen en studenten. De PVDA pleit alleen al voor het spoor voor 50 miljard euro aan investeringen tegen 2030. Dit moet toelaten om meer treinen te laten rijden en een honderdtal stations te heropenen.
Bedrijfswagens
Zowel PVDA als Groen pleiten voor een afbouw van de salariswagens. Dankzij gunstige fiscale maatregelen is zo’n salariswagen voor de bazen goedkoper: er wordt geen bedrijfsvoorheffing of RSZ op betaald. Het stelsel van bedrijfswagens werd destijds gestimuleerd als ondersteuning van de automobielsector in ons land. In de jaren 1990 was die sector nog goed voor meer dan 20.000 jobs. Dat is vandaag een pak minder na de sluiting van Renault Vilvoorde, Opel Antwerpen en Ford Genk. Het stelsel van bedrijfswagens kost de gemeenschap 3,5 tot 4 miljard euro per jaar. In 2018 waren 16,5% van alle wagens op onze wegen bedrijfswagens.
De groenen willen de salariswagen vervangen door een “mobiliteitsbudget” tussen 700 en 2.780 euro per jaar afhankelijk van de afstand tussen woonplaats en werk. De PVDA verdedigt de afschaffing van de salariswagens en de invoering van gratis openbaar vervoer voor woon-werkverkeer. Wij verdedigen de benadering van de PVDA maar eisen tevens dat werkenden niet inleveren: het voordeel van de bedrijfswagen moet omgezet worden in loon (waarbij de hogere kosten voor het brutoloon betaald worden door de werkgevers).
De benadering van de PVDA heeft beperkingen, maar is het meest ambitieuze rond openbaar vervoer als belangrijkste transportmiddel. Dit kan best kaderen in een meer algemeen programma van maatschappijverandering. Bovendien moet de PVDA de kiezers voorbereiden op de harde confrontatie met de kapitalistische klasse die onvermijdelijk is om eisen als gratis en degelijk openbaar vervoer te realiseren.
