De klimaatbeweging is niet volledig nieuw. Zo ontstonden de groene partijen destijds uit onder meer het protest tegen kernenergie. Na het klimaatprotest tegen de COP in Parijs in 2015 leek de opgaande beweging een dipje te kennen.
Artikel door Kenzo (Gent)
De verkiezing van Trump zorgde voor een verdere stap achteruit: hij trok zich terug uit het akkoord van Parijs, is voor het boren van schaliegas en predikt voor ‘propere’ steenkool. Symbolisch liet hij de pagina over klimaat verwijderen van de website van het Witte Huis en liet hij zich omringen door figuren als Rex Tillerson, voormalige CEO van ExxonMobil en andere vertegenwoordigers van het grootkapitaal die het niet zo nauw nemen met de klimaatproblematiek.
Het dipje in de beweging zorgde voor hernieuwde aandacht voor individuele maatregelen. Dit werd aangemoedigd door de gevestigde media: ga met de fiets in plaats van de auto, eet minder vlees, neem een douche in plaats van een bad, … Uiteraard zijn wij niet tegen individuele maatregelen, het is zelfs indrukwekkend hoeveel mensen proberen ecologisch te leven. Maar dit volstaat niet: er moet gekeken worden naar de grootste vervuilers, met name de industrie.
Historisch protest
Het feit dat onze inspanningen niet volstaan en niet gevolgd worden door een gelijkaardige inzet van de grote vervuilers, hebben de woede enkel groter gemaakt. Met de klimaatmars van 2 december bleek hoe massaal de woede is. Er waren voorafgaande opbouwende acties naar die klimaatmars die al aangaven dat het een grote betoging zou worden. Met volgens de organisatoren 70.000 aanwezigen – maar wellicht eerder tot 100.000 deelnemers – was het een historische betoging. Het was de grootste niet (enkel) door de vakbonden georganiseerde betoging in ons land sinds het anti-oorlogsprotest van 2003.
Minister Marghem was even aanwezig op de betoging, maar trok nadien als federaal minister van energie, leefmilieu en duurzame ontwikkeling naar de top in Katowice (Polen) waar ze als enige met Tsjechië tegen extra zeer beperkte klimaatdoelstellingen stemde.
Kort na de betoging was er een regeringscrisis: de aandacht werd van het klimaat weg getrokken. Alles ging over migratie en het Marrakesh-pact. N-VA was betrokken bij de hele voorbereiding van dat niet-bindend akkoord, maar veranderde op het laatste moment van standpunt. Onder druk van het Vlaams Belang werd de extreemrechtse retoriek over het pact overgenomen. De regering viel en er kwam een grote mobilisatie met ruim 5.000 tegenstanders van het Marrakesh-pact. Deze betoging was georganiseerd door NSV, KVHV, Schild & Vrienden en het Vlaams Belang en het was de grootste extreemrechtse optocht in decennia.
Jongeren zetten de toon
Het rechtse offensief maakte echter geen einde aan de groeiende klimaatbezorgdheid, in het bijzonder onder jongeren. Het voorbeeld van de 15-jarige Zweedse scholiere Greta Thunberg werd wereldwijd met toenemende sympathie gevolgd. De eerste acties om hetzelfde te doen in België werden aarzelend aangekondigd. Van het idee om met een klein groepje aan het parlement te zitten, werd door de groei van de steun in de dagen voor de eerste actie afgestapt. Op 10 januari waren we effectief met meer dan 3.000! Het waren bijna allemaal scholieren uit Vlaanderen en Brussel, de weken nadien sloten de Franstalige jongeren massaal aan.
Op 10 januari hielden de scholieren het niet bij de geplande statische actie aan het Centraal Station. Ze trokken in een niet-aangevraagde spontane betoging door Brussel. “Verzet, verzet, internationaal, tegen de vervuiling van het kapitaal,” riepen ze. Het protest was collectief, de voorgestelde antwoorden zijn dat ook: individuele oplossingen volstaan niet om tot drastische verandering te komen.
Met de actie van 10 januari was de geest uit de fles: een week later waren we met 12.500 en daarna zelfs met 35.000 in Brussel en enkele duizenden in andere steden. De gevestigde media stortten zich op Anuna De Wever en Kyra Gantois, de initiatiefneemsters voor 10 januari. Van gewone schoolgaande meisjes werden ze het gezicht van de beweging. Het is hun verdienste dat ze de acties opgestart hebben en inzagen dat het niet volstaat om in het weekend te betogen. De steun voor de jonge klimaatactivisten zorgde voor een nieuwe massale opkomst op de klimaatbetoging van zondag 27 januari. Wellicht waren we opnieuw met ongeveer 100.000, ondanks het slechte weer.
Collectieve actie zet politieke agenda
Het protest zorgde ervoor dat klimaat het politieke debat domineerde. Het wordt een belangrijk thema in de kiescampagne. Het massale protest bracht Vlaams minister Schauvliege in de problemen: haar blunderende reacties het aanhoudende protest maakten ontslag onvermijdelijk. Maar dit wil niet zeggen dat er al iets concreet bereikt is. Anuna De Wever stelt terecht dat het spijtig is dat er na zes weken acties nog niets gedaan is door de politiek.
Maar wat kunnen we verwachtingen van de gevestigde partijen? Zij vertrekken vanuit de logica van het kapitalisme die geen alternatieven toelaat: “There is no alternative,” is het neoliberale motto. Een systeem gericht op winsten waarbij de politiek zoveel mogelijk publieke sectoren afbouwt of privatiseert, zal niet zomaar een grote omslag realiseren om uitstoot van CO2 te beperken. Zelfs meer en gratis openbaar vervoer vinden ze onhaalbaar! Het is mogelijk om kleine verworvenheden af te dwingen door strijd, maar de ambities zijn groter dan dat. We hebben een ‘system change’ nodig en zullen dat niet bekomen door vertrouwen te stellen in de verantwoordelijken die ons tot de huidige rampzalige situatie gebracht hebben.
Hoe verder?
Na de derde week scholierenprotest was er een zekere vermoeidheid. Het is niet evident om telkens op dezelfde dag naar Brussel te gaan en dezelfde lessen te missen. Een beweging ontwikkelt nooit in een rechte lijn, we moeten opbouwen naar hoogtepunten. Vandaar het belang van de oproep voor de internationale schoolstaking van 15 maart. Er zijn al acties gepland in meer dan 40 landen! Om er een succes van te maken, zijn er lokale initiatieven nodig: scholieren per school organiseren zodat we op 15 maart onze scholen kunnen leeghalen en lokaal betogen.
De nood aan lokale initiatieven maakte dat Youth for Climate op 7 februari niet meer in Brussel maar in Leuven betoogde. Er was een mooie opkomst, maar het protest werd meer ‘omkaderd’. Zo sprak de burgemeester de betogers toe. Op de betoging van 20 februari in Brugge gebeurde hetzelfde: ook daar sprak het bestuur de betogers toe, op 24 februari vormde een deel van het Gentse stadsbestuur een delegatie in de betoging. Het spontane en rebelse karakter van de betoging op 10 januari verdween hiermee wat naar de achtergrond. Ook tekende Youth for Climate de campagne ‘Sign for My Future’, opgezet door NGO’s en grote bedrijven. Die bedrijven hebben geen probleem met klimaatregels, maar ze mogen hun concurrentiepositie en winsten niet bedreigen. Onder het mom van “allemaal samenwerken” proberen de grote bedrijven te vermijden dat het protest het systeem verder in vraag stelt. Onder het excuus van eenheid wordt de beweging van politieke en radicale inhoud ontdaan. Dat is een gevaarlijke tendens die het belang bevestigt van meer discussie over programma en eisen. Als lokale besturen mee betogen, mogen ze hun engagement ook in daden tonen en bijvoorbeeld gratis en degelijk openbaar vervoer concretiseren.
De acties van vorige week – woensdag 1.500 betogers in Brugge, donderdag 3.000 in Gent, enkele duizenden in Genk en 7.500 in Brussel met Greta Thunberg en vervolgens zondag meer dan 10.000 in Gent – bevestigen het potentieel om op 15 maart in verschillende steden zoveel mogelijk betogingen te laten doorgaan. De stakingsaanzegging van de Algemene Centrale van het ABVV is een schitterende stap vooruit die de druk toont om met werkenden het protest te vervoegen.
We moeten onze eisen concretiseren en een actieplan bespreken. Zowel voor studenten als werkenden is het van fenomenaal belang om vertrouwen te hebben in het feit dat hun staking impact zal hebben. Niemand wil een jaar weggooien door te betogen voor iets waar geen overwinningen uit komen, niemand loopt graag een dag loon mis als er geen perspectief is om iets af te dwingen. Met de Actief Linkse Studenten en Scholieren benadrukken we het belang van actiecomités in de scholen om de mobilisatie op te bouwen en de discussie over eisen aan te gaan. We verdedigen daarbij eisen als meer en gratis openbaar vervoer, energie in publieke handen, publieke investeringen in wetenschap en het rationeel en democratisch plannen van de economie.
Zet zelf een actiecomité op, ga de discussie voer 15 maart aan en bouw mee aan een succesvolle stakingsdag!
