De inspanningen van veel mensen om hun ecologische voetafdruk te beperken, volstaan niet. Dat blijkt uit de rampzalige rapporten van onder meer het IPCC. Het komt omdat de echte verantwoordelijken in dit systeem niet bereid zijn om gelijkaardige inspanningen te leveren. De kapitalisten willen hun winsten tegen elke prijs veilig stellen, ook als de planeet onderdeel van die prijs dreigt te worden.
artikel uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Marx merkte in ‘Het Kapitaal’ op dat het kapitalisme “gelijktijdig de bronnen van alle rijkdom ondergraaft: de grond en de arbeider.” In een ander werk schreef hij: “De natuur is in evenwaardige mate een bron van gebruikswaarden als de arbeid, die zelf slechts één der natuurkrachten manifesteert: de menselijke arbeidskracht.” Het ondergraven van alle bronnen van rijkdom, zowel de werkenden als de natuur, is eigen aan het kapitalisme waar winsten voor een kleine minderheid de centrale drijfveer zijn.
Het marxisme beperkt zich niet tot vaststellen van wat fout loopt. Een grondige analyse van de situatie is de basis voor scherpere inzichten over hoe we tot verandering komen. Het kapitalistische systeem is gebaseerd op de private eigendom van de productiemiddelen. Kapitalisten, tegenwoordig vooral kapitaalgroepen gedomineerd door de financiële belangen van een handvol superrijken, hebben de productie in handen en bepalen dus wat er gemaakt wordt en hoe dit gebeurt. Het overgrote deel van de wereldhandel is in handen van amper 147 bedrijven, zo bleek uit onderzoek in 2011. Die bedrijven zijn onderling met elkaar verweven. De ‘vrije markt’ leidt tot een dictatuur van de superrijken.
Het is erop gericht om het vermogen van die superrijken nog aan te dikken. Dat kan enkel door steeds meer te eisen van de bronnen van rijkdom: de werkenden en de natuur. De overgrote meerderheid van de wereldbevolking is verplicht om zijn arbeidskracht te verkopen in ruil voor een loon. Dat is de basis voor de winsten van de kapitalisten, maar creëert tegelijk een sociale kracht die het volledige raderwerk van dit systeem kan stilleggen. Zonder onze arbeid, gebeurt er niets. Bovendien is arbeid onder dit systeem doorgaans een groepsgebeuren, wat leidt tot organisatie en gezamenlijke strijd voor onze belangen. Het kapitalisme creëert de sociale kracht die een einde kan maken aan dit systeem. Vandaar de centrale rol van de arbeidersbeweging in onze strijd voor een ander systeem.
Hoe zou zo’n ander systeem eruit zien? Het afschaffen van de privé-eigendom van de productiemiddelen en de vervanging door publieke eigendom en controle door de gemeenschap over de industrie en diensten, zou het mogelijk maken om de productiemiddelen aan te wenden voor sociale (en dus ook ecologische) prioriteiten. Het zou het mogelijk maken om op een planmatige wijze de beschikbare middelen in te zetten naargelang de noden van mens en planeet. Een democratische planning van de economie is een essentieel onderdeel van het socialistisch alternatief op het kapitalisme.
