Zonder antikapitalistisch programma is de klimaatbeweging tevergeefs

Nog 12 jaar om een onomkeerbare ecologische ramp te voorkomen

Klimaatbetoging in Oostende in 2016. Foto: MediActivista

Het kapitalisme beslaat slechts 1% van de menselijke geschiedenis. Nochtans zou het die korte maar verwoestende periode kunnen zijn die de planeet vernietigt. In die mate zelfs dat experten, die voorheen spraken over antropoceen om de verantwoordelijkheid van de “menselijke activiteit” in de opwarming van de aarde te definiëren, nu het kapitaloceen beschuldigen. Volgens hen is die semantische wijziging een strategische zet: we moeten nadenken over het einde van het kapitalisme, niet over het einde van de wereld.

Artikel door Sébastien (Luik) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Op 7 oktober publiceerde het Intergovernemental Panel for Climate Change (IPCC) een studie over de effecten van een mondiale temperatuurstijging van 1,5°C (in vergelijking met het pre-industriële tijdperk). Die studie werd aangevraagd ten tijde van de COP21 in 2015. Daar verbonden 197 staten er zich toe die grens te respecteren. Het verdict van de 86 belangrijkste auteurs die aan de studie deelnamen is klaar en duidelijk: een dergelijke opwarming zou dramatische gevolgen hebben voor de planeet. Daarenboven “draagt elke tiende van een graad extra opwarming een dodelijk risico in zich,” zegt Emilie Both, woordvoerster van Oxfam Frankrijk. Met de publicatie van deze bevindingen willen de auteurs de klimaatdoelstellingen voor de staten optrekken, in het licht van de COP24 in december.

Het Akkoord van Parijs, de eindverklaring van de COP21, moet gezien worden voor wat het is: een reeks ijdele wensen. Sinds de aanname van die tekst is de wereldwijde CO2 uitstoot trouwens onstuitbaar gestegen. Regeringen hebben nog maar eens bewezen dat ze niet in staat zijn om in te gaan tegen de belangen van de petroleumsector, de nucleaire lobby’s en de multinationals.

Het kapitalisme is de hoofdoorzaak van klimaatverandering

Het systeem waarin we leven maakt het mogelijk dat 8 mensen evenveel bezitten als de armste 50% van de wereldbevolking. De logica van dit systeem zorgt ervoor dat de 1% rijksten in 2017 82% van de gecreëerde rijkdom naar zich toetrokken.

Die tendens tot accumulatie van rijkdom in handen van een kleine elite ten koste van de meerderheid van de bevolking, is geen foutje in het kapitalisme, maar maakt deel uit van zijn bestaansreden. De zoektocht naar die oneindige accumulatie van rijkdom komt echter in conflict met het beschermen van de wereld en haar eindige grondstoffen. In 2015 gaf een verslag van het IMF aan dat de subsidies voor fossiele brandstoffen 10 miljoen dollar per minuut (4740 miljard euro per jaar) bedroegen. Dat is 4,5% van het Bruto Mondiaal Product. De totale subsidies voor de fossiele energiesector zijn dus hoger dan de budgetten voor publieke gezondheidszorg van alle landen samen.

Nochtans wordt de ecologische kost van de ontginning van dat soort energie steeds groter. Nicholas Stern, econoom en klimaatspecialist aan de London School of Economics verduidelijkt dat er niet enkel “geen enkele rechtvaardiging is voor de enorme subsidies voor fossiele brandstoffen,” maar dat ze bovendien “de economie schaden en in het bijzonder in de armste landen.”

Het gevolg van de onophoudelijke zoektocht naar winsten zijn gezondheids- en milieurampen. Volgens de internationale NGO Carbon Disclosure Project is 70% van de uitstoot van broeikasgassen sinds 1988 veroorzaakt door slechts 100 bedrijven en de 25 grootste daarvan zijn goed voor 50% van de wereldwijde uitstoot.

Liberale ecologie individualiseert de oplossingen

De situatie is alarmerend en bijna niemand trekt dat nog in twijfel. Toch baseert het dominante discours zich nog steeds op “anders consumeren” en “druk uitoefenen” op de politieke klasse. Op geen enkel moment komt het kapitalistische systeem ter sprake. Dat is geen toeval. De neoliberale logica dwingt ons om zaken vanuit een individueel perspectief te bekijken, vanuit onze portefeuille, niet via politieke macht.

Voor veel mensen lijkt dit nog steeds de meest toegankelijke oplossing. Maar de meest toegankelijke oplossing is dus niet altijd de beste. Tenzij je een van de broers Koch bent en dus eigenaar van Koch-Industries (olie- en chemiesector, financiële sector, speculatie op grondstoffen, veeteelt) die op eigen houtje ongeveer 24 miljoen ton CO2 per jaar in de atmosfeer pompen, is het onwaarschijnlijk dat je individuele keuzes de klimaatverandering zullen beïnvloeden. Aanpassing van individuele consumptie is de voorbije jaren massaal gepromoot als centrale aanpak. We moeten er de balans van opmaken: het is dringend tijd dat we van aanpak veranderen!

We controleren niet wat we niet bezitten!

Niet zozeer het individu is de oorzaak van de problemen, maar wel de sociale organisatie en de menselijke verhoudingen. Niet alle organisatievormen van economische productie hebben een gelijkaardige impact op het milieu. Het kapitalisme is een systeem waarin de productie bijzonder chaotisch is. Een democratisch geplande economie – waar de sleutelsectoren van de economie door de gemeenschap worden gecontroleerd en beheerd – zou de behoeften van alle mensen in rekening brengen, en dus ook rekening houden met de grondstoffen van de planeet.

De klimaatbeweging moet zich richten op degenen die in staat zijn om de controle over de maatschappij weg te nemen van de bedrijven. Dat zijn de werknemers. De vakbonden kunnen een cruciale rol spelen in de milieubeweging. Bijvoorbeeld door de eisen en strijdmethoden die zij hebben gebruikt om gezondheid en veiligheid op het werk te garanderen, uit te breiden naar de rest van de samenleving. Het betrekken van de werknemers in de klimaatbeweging kan ook de basis leggen voor de uitbouw van democratische comités die op termijn het beheer van bedrijven kunnen overnemen.

Alle belangrijke sociale verworvenheden zijn ingevoerd dankzij massamobilisatie en het stakingswapen. Geen enkele vooruitgang in onze levensomstandigheden is verkregen door er vriendelijk om te vragen. Ze zijn stuk voor stuk afgedwongen. We moeten ons organiseren en samen vechten op basis van een programma dat een socialistische omvorming van de maatschappij verdedigt.


Ook geschrokken door het nieuwe klimaatrapport? Dit is wat je kan doen:

Volgens CNN:

  1. Eet minder vlees
  2. Neem de trein of bus in plaats van het vliegtuig of de auto
  3. Gebruik een slimme thermostaat

Volgens Kshama Sawant, verkozene van Socialist Aternative in Seattle:

  1. Strijd voor wereldwijde klimaatoplossingen door mee te bouwen aan massabewegingen die in staat zijn om het hoofd te bieden aan het politieke establishment dat in de zak zit van de fossiele brandstoffenindustrie.
  2. Neem de gas- en olie-industrieën uit de privéhanden die de natuurlijke grondstoffen van onze planeet uitbuiten om gigantische winsten te boeken voor klein aantal mensen ten koste van de maatschappij en het milieu!
  3. Vecht voor een grootschalig groen werkgelegenheidsprogramma waarmee de overgang weg van fossiele brandstoffen kan worden gemaakt, terwijl er tegelijkertijd degelijke banen worden gecreëerd.

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie