Op 14 oktober was er in heel het land een groene golf. Groen wordt groter dan SP.a in onder meer Antwerpen, Gent en Mechelen. In het Brussels gewest haalde Ecolo opmerkelijk hoge scores. Er werd vaak groen gestemd vanuit een bekommernis om de luchtkwaliteit, gezondheidsproblemen door vervuiling, tekort aan propere mobiliteit of bezorgdheid om klimaatverandering.
Zowel voor als na de zomervakantie waren er heel wat acties van ouders en schoolkinderen voor propere lucht rond de scholen. Het succes van die spontane beweging geeft aan hoe gevoelig de kwestie ligt. In het weekend voor de verkiezingen trokken honderden fietsers van Antwerpen naar Brussel om maatregelen te eisen: betere luchtkwaliteit, verkeersveiligheid, meer mobiliteit met minder auto’s en meer leefbare gemeenten. De studie Curieuzeneuzen bevestigde de ernst van de situatie: in heel wat steden is de luchtvervuiling een probleem voor onze gezondheid.
In veel steden nam het aantal fietsers de afgelopen jaren spectaculair toe: in Antwerpen bijvoorbeeld een verdubbeling tussen 2013 en 2017. Dat is logisch: met de auto stilstaan en de hoge prijzen voor parkeren zijn niet aangenaam. De fiets is vaak sneller, gemakkelijker en bovendien gezonder. Het probleem is dat de infrastructuur op deze tendens achterblijft waardoor verkeersveiligheid een probleem is. De afname van de middelen voor publieke investeringen heeft onvermijdelijk gevolgen. Vaak worden de stadscentra mooi aangelegd, maar duiken daarbuiten al gauw veel onveilige punten op die bij gebrek aan middelen niet aangepakt worden.
Waar Groen aan een lokaal mobiliteitsplan meewerkt, zoals in Gent of Mechelen, worden wel inspanningen gedaan om auto’s uit het centrum te weren. Maar er wordt niet gebroken met de neoliberale logica van citymarketing waarin bouwpromotoren (onder meer van grote private parkings) het voor het zeggen hebben. Wie het zich kan permitteren, kan nog steeds in het stadscentrum parkeren. Het betalend parkeren wordt bovendien uitgerold tot een heel eind buiten het centrum. Er wordt niets gedaan aan wat cruciaal is voor een sociaal mobiliteitsplan: meer, beter en gratis openbaar vervoer. Dat hoeft zich overigens niet te beperken tot bussen en trams, waarom geen goedkope publieke deelfietsen en zelfs publieke deelauto’s?
Voor echte mobiliteitsplannen in de steden zijn er massale publieke investeringen nodig. Er wordt geschermd met het argument dat daar geen geld voor is. De maatschappelijke kostprijs van het huidig verkeer wordt daarbij nooit in rekenschap gebracht. Ook voor maatregelen die de klimaatcrisis aanpakken – zoals afbouw van fossiele brandstoffen – zijn drastische investeringen nodig. Dit botst op de logica van het kapitalisme. Om echt iets te doen voor propere lucht en betere mobiliteit is actieve strijd tegen dit systeem nodig. Het ziet er niet naar uit dat Groen of Ecolo daartoe bereid zijn, waardoor ze de gewekte verwachtingen niet kunnen waarmaken.
