Schild & Vrienden: wat het is en hoe het te bestrijden

De laatste weken ontstond heel wat ophef rond Schild & Vrienden. De ondertussen beruchte Pano-reportage ontmaskerde hen als aanzet tot extreemrechtse privémilitie. De meest gortige racistische, seksistische en lgbtqi+-fobe uitspraken en memes kwamen boven en leider Dries Van Langenhove riep leden op zich te bewapenen. Voor antifascisten kwam dit niet als een verrassing. Zo schreven zowel wij als bijvoorbeeld Apache het afgelopen jaar al artikels over Schild & Vrienden, maar de Pano-reportage ontmaskerde hen voor een breed publiek. Een dossier over het hoe, wat, wie en vooral waarom van deze haatclub.

Artikel door Koerian (Gent) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Waar komt Schild & Vrienden vandaan?

Het antwoord op die vraag is niet zo simpel als het misschien lijkt. De directe oorsprong ligt bij extreemrechtse studentenclubs KVHV (Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond) en NSV (Nationalistische Studenten-vereniging), vooral de Gentse takken. Deze verenigingen steken hun donkerbruine karakter nauwelijks weg en organiseerden al meetings met ex-KKK voorman David Duke, het Italiaanse Blocco Studentesco (zelfverklaarde ‘fascisten van het derde millennium’). Ze intimideerden in het recente verleden militanten van onder andere Actief Linkse Studenten en Comac.

Het activisme van de NSV stond de afgelopen jaren onder druk, onder meer door consequente antifascistische mobilisatie. Een radicale laag ging op zoek naar een manier om weer militanter en vooral gewelddadiger uit de hoek te komen. Van daaruit ontstond Schild & Vrienden (S&V). De groep had niet alleen contacten binnen NSV en KVHV, maar ook met andere sinistere clubs zoals het extreem conservatieve Maleizenklooster in Overijse (waar zoon Jambon actief bij betrokken was), het Franse Génération Identitaire of blogs als Red Ice. S&V is onderdeel van een wereldwijd vertakt extreemrechts netwerk.

De opgang van Schild & Vrienden gebeurde niet in een politiek vacuüm. Na haar verkiezingsoverwinning in 2014 voerde N-VA een beleid van harde besparingen op de sociale zekerheid. Tegelijk maakt de rechtse regering veel geld vrij voor belastingcadeaus en wil ze miljarden besteden aan gevechtsvliegtuigen. De aandacht voor het asociale beleid wordt afgeleid door een racistische retoriek tegen migranten. Dit gaf zelfvertrouwen en ruimte aan extreemrechts om steeds verder te gaan wat haat en discriminatie betreft. Eenzelfde fenomeen zagen we in de VS waar de verkiezing van Trump de alt-right bewegingen stimuleerde.

De afgelopen jaren trok de N-VA het maatschappelijk debat naar rechts, waarbij sociale thema’s ondergesneeuwd werden door een focus op veiligheid en migratie (wat overigens ook kwesties zijn waarop niet kan geantwoord worden zonder tegen het asociale beleid in te gaan). Malcolm X wist het al: om het kapitalisme in stand te houden, moet de werkende klasse verdeeld worden. Verdeeldheid is nodig om verzet tegen het asociaal beleid te verzwakken. Dat extreemrechtse en fascistische groepjes de bakens helpen verzetten, is mooi meegenomen.

Er waren dan ook talloze directe banden tussen Schild & Vrienden en de N-VA. Zelfverklaarde ‘eindbaas’ Dries Van Langenhove startte de groep als ordedienst bij de lezingen van Theo Francken aan de universiteiten. Wij schreven toen: “Francken gaf extreemrechts alle ruimte en moedigde hen aan. Niet verwonderlijk dat de eigen troepen zich nadien gesterkt voelden om een stap verder te gaan met openlijke intimidatie die zich niet tot het internet beperkte.” (De Linkse Socialist, zomer 2017).

Heel wat Schild & Vrienden stonden en staan op verkiezingslijsten van lokale N-VA-afdelingen. Enkel wie na de reportage publiek bekend werd en hierdoor verbrand, moest van de lijsten. Geen enkele van deze jonge fascisten werd echter uit de partij gezet. Het overnemen van de antivluchtelingenretoriek door andere gevestigde partijen maakte dat er ook individuen opdoken bij CD&V en Open Vld. Maar het was toch vooral bij N-VA, en in mindere mate bij het Vlaams Belang, dat de meeste Schild & Vrienden opdoken.

Deed Schild & Vrienden meer dan memes maken?

Het doel van Schild & Vrienden is een patriarchaal, blank, Vlaanderen. Ze baseren zich op de Amerikaanse alt-right om hun organisatie vorm te geven. Ze willen naar eigen zeggen aan metapolitiek doen en het maatschappelijk debat naar rechts duwen. In feite willen ze vooral identitaire thema’s onder de aandacht brengen om sociale thema’s naar de achtergrond te duwen. Dit vertaalde zich in pogingen om fascistisch geïnspireerde termen als ‘omvolking’ en ‘leugenpers’ of complottheorieën à la cultuurmarxisme of de linkse gedachtenpolitie te propageren. Memes waren daarbij een middel. Door de fascistische boodschap als ‘humor’ te verpakken, hoopten ze een soort van gewenning te creëren voor hun ideeën.

In hun pogingen om links te intimideren of monddood te maken, gingen ze echter ook verder. Ze vielen consequent en gecoördineerd progressieve mensen op sociale media lastig: zo werden deelnemers aan de vrouwenstaking aan de Ugent bedreigd met verkrachting en werden leden van de Comac bestookt met bedreigingen.

Hoewel Schild & Vrienden niet de kracht had om gecoördineerde mobilisaties te houden en ze uit angst voor tegenmobilisatie de acties nooit aankondigden, werd wel overgegaan tot straatgeweld. Een actie voor een humaner asielbeleid aan het Gentse Gravensteen werd bestormd waarbij activisten bedreigd werden en er sprake was van vandalisme. Voortbouwend op intimidatiepogingen van Jong N-VA en KVHV werd geprobeerd om stakersposten van de spoorbonden aan station Gent Sint-Pieters te verstoren. Op 1 mei drongen ze het ABVV-lokaal binnen om een vlag van de vakbond te stelen, die vervolgens in brand werd gestoken.

Er waren pogingen om het extreemrechtse activisme van achter de computer naar de straat te brengen. De wapenfetisj die in de Pano-reportage naar boven kwam, geeft een glimps van wat had kunnen gebeuren. Ondanks hun gladde voorkomen zijn de Schild & Vrienden een aanzet tot een extreemrechtse privémilitie om links en de vakbeweging te breken.

Hoe kon Schild & Vrienden zo snel groot worden?

Voor alle duidelijkheid: Schild & Vrienden was niet groot en kon dat ook niet worden. Een openlijk fascistische groepering vindt vandaag geen bredere steun in de samenleving. Wel was er een snelle opmars van de groep op sociale media en vervolgens ook in de gevestigde media. S&V zocht steeds de snelle, goed op beeld plakkende provocatie op. Ook dat leerden ze van alt-right. In een tijd waar media in private handen zijn en met zo weinig mogelijk middelen winst moeten maken, scoren racisme en provocaties als curiositeit. De Morgen, VRT, Humo en vele anderen hapten maar al te graag toe met interviews die van Van Langenhove een bekende naam maakten. Het bereik stond niet in verhouding tot de werkelijke omvang van de groep. Pano toonde dat er in de geheime groep wel 800 tot 900 mensen zaten, maar ook dat er 140 mensen waren die minstens één activiteit bezochten en slechts een veertigtal echt actieve leden. Het ging om dezelfde leden van KVHV, NSV en Jong N-VA die de groep hadden opgericht.

Zal Schild & Vrienden nu een stille dood sterven?

De Pano-reportage heeft een klap uitgedeeld, maar S&V is allesbehalve dood en begraven. Onder druk van de brede verontwaardiging is Van Langenhove geschorst aan de Ugent, de KU Leuven bood hem echter meteen een plekje aan. De eerste dagen struikelden N-VA mandatarissen bijna over elkaar om zich te distantiëren, een paar dagen later klonk het dat we geen heksenjacht moesten houden.

Ook juridische stappen zullen mogelijk niet veel zoden aan de dijk zetten, zoals eerder aangetoond werd met de veroordeling van het Vlaams Blok.

De gemediatiseerde verontwaardiging en de juridische stappen zijn lastig voor Van Langenhove en co, maar dit zal niet volstaan om te verhinderen dat er nieuwe extreemrechtse groepen opduiken. S&V was evenmin de eerste: in 2007 raakte bekend dat er een extreemrechtse terreurgroep in het leger actief was (BBET: Bloed, Bodem, Eer en Trouw) en begin jaren 1980 werd de Vlaamse Militantenorde (VMO) als privémilitie verboden.

Wat kunnen we dan wel doen?

Extreemrechts kan enkel op straat gestopt worden. We moeten de brede verontwaardiging na de Pano-reportage activeren in mobilisatie waarmee de druk opgevoerd wordt om extreemrechts te isoleren. Deze mobilisatie kan een structurele uiting krijgen in actiecomités tegen discriminatie in verschillende scholen, faculteiten en werkplaatsen, niet alleen om een beweging tegen haat uit te bouwen maar ook om te reageren op elk geval van discriminatie. Dat  ondermijnt het zelfvertrouwen van extreemrechts om zich te organiseren.

Een systeem van tekorten leidt tot verdeeldheid, strijden tegen racisme en haat kan niet als de voedingsbodem ongemoeid gelaten wordt. We moeten sociale thema’s op de agenda zetten: eisen die de meerderheid van de bevolking verenigen en waarmee de verdeeldheid dus overstegen wordt. Goede jobs, betaalbaar wonen, gratis onderwijs, degelijke openbare diensten, leefbare pensioenen, … zijn immers nodig voor iedereen.

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie