28 jaar geleden werd abortus gedecriminaliseerd. Maar vandaag staat het nog steeds in het Strafwetboek. Het is steeds minder evident om effectief toegang te hebben tot abortus. De besparingen op de gezondheidszorg beperken de toegang tot abortus, het besparingsbeleid maakt het tegelijk minder evident om voor het ouderschap te kiezen. Laten we niet langer wachten, maar de strijd voeren voor een volledig recht om te kiezen.
Artikel door Emily Burns uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
De situatie in België
Veel mensen weten niet dat abortus nog steeds kan bestraft worden met een jaar gevangenisstraf voor zowel de vrouw als het medisch personeel als de zwangere vrouw niet aan een reeks voorwaarden voldoet. Wettelijk gezien kan een vrouw niet “gewoon’ beslissen tot een abortus. De toestand van nood moet door een dokter vastgesteld worden. Vervolgens wordt een bedenktijd van zes dagen opgelegd aan vrouwen die tot abortus willen overgaan. Blijkbaar wordt gevreesd dat vrouwen anders niet zouden nadenken over zo’n belangrijke beslissing? Uiteindelijk moet de operatie gebeuren binnen de eerste 12 weken van de zwangerschap. Dat is een wel erg korte termijn voor wie zich niet snel genoeg bewust is van de zwangerschap, wat niet ongewoon is bij een onverwachte zwangerschap. Bovendien moet rekening gehouden worden op drie tot vier weken om een afspraak vast te leggen in een abortuscentrum. Die wachttijd is het resultaat van een gebrek aan personeel, zeker in meer afgelegen centra.
Dit zijn nog maar de ‘kleine’ moeilijkheden. Het gebrek aan vorming en informatie voor het medisch personeel is stuitend. Een huisarts verwijst naar de gynaecoloog, die laatste naar een centrum voor familiale planning langs Franstalige kant of een abortuscentrum langs Nederlandstalige kant. De juiste weg vinden, is dus niet gemakkelijk. Geen probleem, in dit digitaal tijdperk vind je alles wel op het internet… Dat klopt, maar je vindt er ook alle desinformatie. Wie zoekt op “IVG” (de Franstalige afkorting van ‘vrijwillige onderbreking van de zwangerschap’) komt als één van de eerste zoekresultaten de website ivg.net tegen, met een telefoonnummer voor wie een luisterend oor nodig heeft. Alleen: deze site is opgezet door tegenstanders van abortus die vooral gespecialiseerd zijn in desinformatie en leugens.
Hernieuwde opkomst van feministische strijd koppelen aan wettelijke vooruitgang
In september vorig jaar betoogden meer dan 2.000 mensen in Brussel om abortus volledig uit het strafrecht te halen en voor het recht op een echte keuze. Een strijdbare delegatie van de campagne ROSA (Reageer tegen Onderdrukking, Seksisme en Asociaal beleid) nam hieraan deel. Er is internationaal een nieuwe opleving van feministische strijd. Het zet politieke partijen aan om zich opnieuw over vrouwenrechten uit te spreken en initiatieven te nemen. Zo werden er zeven wetsvoorstellen ingediend om abortus uit het strafrecht te halen. Dat gebeurde door Défi, PS, Ecolo-Groen, SP.a, PVDA en Open Vld. Alle voorstellen zouden een stap vooruit zijn, maar verschillen inzake de periode waarin abortus mogelijk is en de duur van de bedenktijd.
Een alternatieve meerderheid is mathematisch mogelijk en de hoorzittingen waar experts aan bod komen, zijn eindelijk begonnen. De MR van premier Michel levert ook de voorzitter van de commissie Justitie in de Kamer. De MR zegt open te staan voor het debat en er was geen stemadvies voor de verkozenen. Maar in werkelijkheid staan de Franstalige liberalen op de rem om de coalitiepartners niet te schofferen. N-VA en CD&V willen immers niets veranderen aan de bestaande regeling.
Abortus uit het strafrecht: er is meer nodig voor een echte keuze
Er zijn meer middelen nodig voor alle instanties die abortus toepassen, zowel ziekenhuizen als abortuscentra. Er is ook nood aan meer medisch personeel dat met abortus vertrouwd is. Langs Franstalige kant biedt enkel de ULB een opleiding aan waardoor er elk jaar drie tot vier dokters bijkomen. In Vlaanderen is er geen specifieke opleiding. Meer dan de helft van de dokters die abortus toepassen zijn ouder dan 55 jaar. Er dreigt dus een tekort. Om de termijn te verlengen na 12 weken, moet het medisch personeel een opleiding krijgen voor chirurgische zwangerschapsafbrekingen zoals dit gebeurt in Nederland.
Het is ook essentieel om te strijden voor degelijke seksuele opvoeding in de scholen, kwaliteitsvolle en toegankelijke informatie voor iedereen (onder meer door ervoor te zorgen dat er voldoende middelen zijn voor CAW’s, abortuscentra maar ook voor het onderwijs) en gratis contraceptie voor iedereen, niet enkel voor wie jonger is dan 21 jaar. Meer publieke middelen voor onderwijs, de non-profitsector en de gezondheidszorg zijn meer dan nodig!
Alle partijen stellen zich graag als vrouwvriendelijk voor. Nochtans hebben ze met uitzondering van de PVDA allemaal ingestemd met aanvallen op de levensstandaard en het recht op seksuele en reproductieve gezondheid van vrouwen. In 2004 bijvoorbeeld besliste de Waalse regering onder leiding van Rudy Demotte (PS) om de middelen voor morning-afterpillen in de centra voor familiale planning stop te zetten. In 2012 pakte Waals minister van gezondheidszorg Eliane Tillieux (PS) uit met de creatie van 15 jobs voor seksuele opvoeding. Het ging om jobs op basis van een tewerkstellingsprogramma (APE) in de non-profit, een programma dat twee jaar later door de ondertussen tot Waalse minister van werk gepromoveerde Eliane Tillieux sterk werd afgebouwd. Daarmee werden de tekorten in de sociale sector nog groter.
Voor het recht om kinderen te hebben zonder in armoede te vervallen
De afbouw van openbare diensten en de stijgende flexibiliteit en onzekerheid op de werkvloer, maken dat velen hun kinderwens uitstellen. Financiële problemen worden in 15% van de abortussen ingeroepen als de belangrijkste reden. De regionalisering van de kinderbijslag werd niet aangegrepen om deze uitkering op te trekken tot de reële kost van een kind. Om een echte keuze mogelijk te maken, moeten vrouwen het recht hebben om kinderen te krijgen zonder in armoede te vervallen.
Abortus moet uit het strafrecht en de termijn moet langer worden dan 12 weken. De bedenktijd van zes dagen en de vereiste van een noodsituatie moeten verdwijnen. Enkel dan kunnen vrouwen voor wie het nodig is, zonder schaamte beroep doen op abortus. Daartoe zijn meer publieke middelen nodig voor preventie rond ongewenste zwangerschappen en voor de ondersteuning van ouders.
