De crisis is voorbij, leve de crisis

De anarchie van de vrije markt kan niets anders betekenen dan economische, sociale en ecologische crisis – We hebben een ander systeem nodig!

Foto: Flickr.com/30478819@N08

“De economische groei trekt aan en in Europa zijn nog nooit zoveel burgers aan het werk geweest. Laat ons dus het momentum grijpen om resoluut stappen vooruit te zetten.” (1) Dat verklaarde Charles Michel op 4 maart. Het is slechts een van de vele  voorbeelden van de schijn van vertrouwen opgetrokken door de burgerij en haar instellingen. Maar gezien de economische situatie kan de aangekondigde sprong voorwaarts net zo goed een slippartij worden.

Artikel door Clément (Luik)

Er is inderdaad enig economisch herstel. In 2017 zou het mondiale BBP volgens de Wereldbank met 3% zijn gestegen (en 2,4% in de eurozone). (2) Het IMF en de OESO zijn het erover eens dat de groei in de komende twee jaar 3,9% zal bedragen (2,2% in de eurozone). (3) In België is het VBO verheugd over het groeivooruitzicht van 2% voor 2018 (1,7% volgens de Nationale Bank) en kondigt het aan dat “de tewerkstellingsmotor op volle toeren draait.” (4)

De kiem van een nieuwe crisis is gelegd

Dit moet echter onmiddellijk worden genuanceerd. In de eerste plaats omdat deze groeipercentages ruim onder het niveau van voor de crisis blijven. Ten tweede benadrukken zowel de OESO als het IMF dat geopolitieke spanningen, extreme weersomstandigheden, politieke instabiliteit en economisch protectionisme ernstige bedreigingen voor de economie vormen. Ook het risico van handelsoorlogen is aanwezig (6). Tijdens de crash van de beurskoersen in februari bereikte de ‘angst-index’ op de aandelenmarkten (de VIX, ‘the fear-index’) haar hoogste peil sinds 2009 (7), waardoor het IMF opriep om niet toe te geven aan paniek. De kapitalisten en hun economen zijn dan toch niet zo zelfzeker.

Tien jaar na de crisis ligt de opgestapelde schuld van overheden, bedrijven en gezinnen ongeveer 64% hoger dan in 2007 en vertegenwoordigt ze meer dan 300% van het mondiale BBP (8). De huidige groei blijft afhankelijk van de maatregelen die geld in de economie pompten om een volledige ineenstorting te voorkomen. Kwantitatieve versoepeling (Quantitative Easing – het creëren van liquiditeit om schuldbewijzen terug te kopen) is nog steeds aan de orde van de dag en de ECB koopt momenteel maandelijks 30 miljard van deze effecten terug. Het gaat alles samen om 2400 miljard sinds maart 2015! Ondanks de voorzichtige stijgingen in de VS blijven de rentetarieven waartegen centrale banken leningen verstrekken aan particuliere banken zeer laag, wat risicovol gedrag stimuleert.

Martin Wolf van de Financial Times wijst erop dat “de netto-investeringsgraad van de G7-landen onder het niveau van voor de crisis blijft en dat de arbeidsproductiviteit onder het gemiddelde van de periode tussen 1995 en 2007 ligt” (Financial Times 5/12/2017). De oorzaak is niet ver te zoeken: de injecties van de ECB in Europa of de Fed in de VS vloeiden vooral naar dividenden voor de aandeelhouders of naar speculatie op de beurs omdat daar hoge winsten op korte termijn verzekerd blijven. Het ging niet naar de ontwikkeling van productiekrachten omdat deze onvoldoende opbrengen.

Gezien deze verschillende elementen is het niet zozeer de vraag of er een nieuwe crisis zal ontstaan, maar eerder wanneer, waar en in welke vorm.

We hebben een alternatief nodig op de ineenstorting van onze levensomstandigheden

De vertegenwoordigers van de burgerij bewieroken de groei in de hoop dat ze daarmee de legitimiteit van hun systeem kunnen opkrikken. Maar de groei komt vandaag enkel de superrijken ten goede: 82% van de groei in 2017 ging naar de 1% rijksten. (9) De afbraak van arbeidsvoorwaarden en de lonen staat daar niet los van. Als we het hebben over “goede werkgelegenheidscijfers” verbergt de kwantiteit de kwaliteit van deze banen: de relatief degelijke banen die zijn verdwenen, worden systematisch vervangen door onzekere, ultraflexibele of deeltijdse contracten. De tekorten op de werkvloer, in combinatie met triomfantelijke retoriek over groei, kunnen het verzet stimuleren. Dat was het geval in Duitsland, waar de vakbondscentrale IG Metall een loonsverhoging van 6% wist te af te dwingen (zie onze vorige editie).

Vechten voor betere omstandigheden is natuurlijk essentieel, maar dat zal het probleem niet fundamenteel oplossen. Het winstbejag van de kapitalisten is een kortetermijndoelstelling die zich niets aantrekt van de behoeften van de meerderheid van de bevolking, zolang uitbuiting maar mogelijk blijft. De anarchie van de productie onder de vrije markt leidt tot economische, sociale en milieucrises. We hebben een rationeel economisch systeem nodig, een democratisch geplande economie die tegemoet komt aan de behoeften van de sociale meerderheid en het milieu. Een noodzakelijke voorwaarde om dit te bereiken is dat werknemers zeggenschap hebben over de sleutelsectoren.

 

  1. http://premier.fgov.be/fr/r%C3%A9action-face-%C3%A0-la-%C2%AB-grande-coalition-%C2%BB-en-allemagne-nous-ne-pouvons-pas-perdre-de-temps
  2. http://www.banquemondiale.org/fr/news/press-release/2018/01/09/global-economy-to-edge-up-to-3-1-percent-in-2018-but-future-potential-growth-a-concern
  3. http://www.oecd.org/fr/eco/perspectives/perspectives-economiques-analyses-et-projections/ en https://www.imf.org/fr/Publications/WEO/Issues/2018/01/11/world-economic-outlook-update-january-2018
  4. https://www.rtbf.be/info/economie/detail_previsions-de-croissances-et-d-emploi-la-feb-optimiste-pour-2018?id=9802823
  5. http://trends.levif.be/economie/politique-economique/la-banque-mondiale-optimiste-sur-la-croissance-mais-pas-a-long-terme/article-normal-781249.html
  6. https://www.lesechos.fr/monde/europe/0301388896700-le-risque-de-guerre-commerciale-incite-la-bce-a-la-prudence-2159200.php
  7. https://www.lecho.be/actualite/archive/La-fete-est-finie-La-volatilite-revient-sur-les-marches/9981413
  8. https://www.reuters.com/article/us-global-debt-iif/worldwide-debt-more-than-triple-economic-output-as-central-bank-shift-looms-idUSKBN1CU1V9
  9. Rapport sur les inégalités d’Oxfam, édition de 2018, “Récompenser le travail, pas la richesse”.
Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie