Cambridge Analytica, een databedrijf in handen van miljardairs die Trump steunen, kocht informatie over gebruikers op Facebook op en gebruikte dit als onderdeel van een programma om kiesgedrag in de Amerikaanse presidentsverkiezingen te voorspellen en te beïnvloeden. Facebook wist dat de gegevens opgehaald werden en ondernam daar niets tegen.
Reactie door Sarah Wrack, hoofdredacteur van weekblad ‘The Socialist’
Vertegenwoordigers van Cambridge Analytica verklaarden aan undercover journalisten van Channel 4 dat ze een reeks verkiezingen in de wereld beïnvloed hebben door valse omkoopbeschuldigingen te lanceren, prostituees naar rivaliserende kandidaten te sturen en door samen te werken met vroegere spionnen.
We moeten uiteraard erg sceptisch staan tegenover de suggestie dat Trump of de Brexit het haalden bij verkiezingen omwille van advertenties – hoe gericht die ook waren. Maar de veiligheidsinbreuken die naar voor komen, zijn erg schandalig.
Wat in essentie achter de overwinningen van zowel Trump als de Brexit zat, was een verwerping van het kapitalistische establishment dat de werkenden en jongeren niets anders aan te bieden heeft dan aanvallen op de levensstandaard en hoop op een betere toekomst.
De afwezigheid van een massaal socialistisch alternatief dat de woede kan kanaliseren en zowel een verklaring biedt voor waarom het leven van de 99% zo hard is als een programma aanbiedt van hoe we de strijd kunnen organiseren, speelt een grote rol.
In deze situatie vormt het grote geld van de big business een doorslaggevende factor. Bijna elke Amerikaanse verkiezing werd gewonnen door de kandidaat die het meeste geld uitgaf en toegang had tot de gevestigde media en alle mogelijke middelen. Dit schandaal is daar geen uitzondering op.
Facebook-oprichter en topman Mark Zuckerberg moest voor een parlementaire commissie verschijnen. Er is in Londen een onderzoek in de kantoren van Cambridge Analytica. Facebook stuurde zelf ook al onderzoekers naar die kantoren, maar zij werden gestopt door de autoriteiten. De conservatieve verantwoordelijke van het parlementair comité stelde niet geheel ten onrechte: “Er was bezorgdheid dat de mensen van Facebook informatie of bewijsmateriaal dat essentieel is voor het onderzoek zouden verwijderen.”
Het gebrek aan bescherming van persoonlijke gegevens haalde terecht alle voorpagina’s van de kranten. We moeten ingaan tegen alle grote bedrijven die private informatie zonder duidelijke toestemming willen gebruiken voor hun eigen doeleinden (en winsten). Sommigen waren erg geschokt omdat ze geen idee hadden wat voor een organisatie Facebook is en hoe weinig vertrouwen we er in kunnen stellen.
Naar aanleiding van dit schandaal is het nuttig om te kijken hoe Facebook en sociale media werken en de bredere impact ervan, in het bijzonder op de arbeidersbeweging.
Verandering in algoritmes
Facebook doet erg geheimzinnig over de wijze waarop zijn algoritmen functioneren (het computerproces dat bepaalt wie welke bijdragen ziet). Wel is het duidelijk dat er recent veranderingen waren. Facebook stelt dat dit een reactie was op de vraag van mensen naar “meer betekenisvolle” interacties, in het bijzonder met vrienden en familie.
Zuckerberg verklaarde begin dit jaar dat het doel van het bedrijf was om ervoor te zorgen “dat tijd die op Facebook doorgebracht wordt goed bestede tijd is.” Dat klinkt leuk. Uiteraard zijn de meeste mensen blij dat ze via sociale media in contact staan met anderen. Een van de voordelen is dat het mensen toelaat om zich betrokken te voelen bij het leven van anderen in een steeds meer vervreemde, drukke en stressvolle wereld.
Maar met ‘betekenisvol’ bedoelt Facebook tegelijk ook ‘apolitiek.’ Het nieuwe algoritme benadeelt pagina’s, tenzij die grote bedragen betalen om posts te stimuleren (adverteren). Het bedrijf stelt dat dit een poging is om ‘vals nieuws’ te bestrijden. Maar behalve het feit dat het duidelijk gaat om extra inkomsten, promoot dit ook het idee dat organisaties minder waarheidsgetrouw of betekenisvol zijn dan individuen. Dat klopt niet. Het hangt immers af van welk soort organisatie. Mensen die samenkomen om hun zeg te doen, omdat ze samen sterker staan, vormen een democratisch proces dat net de betrouwbaarheid versterkt.
Facebook maakt verkeerde inschattingen van wat mensen willen. Het probeerde de indruk te wekken dat het betekenisvolle interacties wilde aanmoedigen en experimenteerde met een volledig aparte tijdlijn voor bijdragen van pagina’s, waarbij de gebruiker een nieuw tabblad moest openen om bijdragen te zien die niet van individuen kwamen. Het experiment liep in zes landen maar wel al gauw gestopt omdat de gebruikers weinig verrassend stelden dat ze minder interessante en minder gevarieerde inhoud te zien kregen.
Deze ontwikkelingen bevestigen dat Facebook – net als alle platformen (lees: bedrijven) die sociale media aanbieden – niet voor iedereen even open is. Het is geen wondermiddel voor evenwichtige, onpartijdige informatieverstrekking. Facebook is een groot bedrijf waar de bazen beslissingen maken over hoe informatie verzameld en terug verspreid wordt. De klassenbelangen van die bazen (Zuckerberg is de vijfde rijkste persoon ter wereld) hebben duidelijk een impact op die beslissingen.
De toplui van Silicon Valley zijn deel van de kapitalistische klasse – ook al neigen ze naar oppositie tegen Trump en staan ze eerder voor een liberale vleugel. Arbeidersrechten, zoals de strijd voor een minimumloon van 15 dollar per uur en vakbondsrechten, staan niet op hun agenda.
Afsluiten
De recente campagne van Tamil Solidarity tegen censuur door Facebook bevestigt dat het platform zeker niet radicaal of open is. Tamil Solidarity is een erg levendige organisatie geleid door jonge Tamil vluchtelingen die opkomen voor Tamils doorheen de wereld.
Op 9 februari werd de erg actieve en groeiende Facebook pagina van Tamil Solidarity op willekeurige wijze afgesloten, zonder waarschuwing en zonder mogelijkheid voor de campagne om de pagina terug te brengen of om in beroep te gaan tegen de beslissing.
Zoals Tamil Solidarity in een eerste reactie stelde: “Het lijkt erop dat het optreden van Facebook er komt na een haatcampagne door Singalese nationalisten, aanhangers van de Sri Lankese staatsrepressie. Maar er moet toch een procedure zijn waarbij Facebook beschuldigingen van ongepaste inhoud – in dit geval een compleet valse beschuldiging – beoordeelt alvorens zo’n drastische beslissing wordt genomen?”
Hoe ziet die procedure er uit, wie voert het onderzoek en aan wie zijn deze mensen rekenschap verschuldigd? Wat is hun politieke en klassenachtergrond? Van een aantal vragen kunnen we het antwoord voorspellen, maar de meeste antwoorden zijn helemaal onbekend.
Als een pagina van een relatief kleine campagne afgesloten wordt als het een kwestie op de agenda zet, wat is er dan mogelijk tegen een massabeweging, zeker als deze opkomt voor socialistische en revolutionaire verandering? Het afsluiten van pagina’s of van toegang tot sociale media in het algemeen, kan zowel door de mediabedrijven als door de overheid gebeuren. Tijdens de revolutionaire beweging in Egypte in 2011 werden sociale mediasites, zoals Facebook, geblokkeerd door de autoriteiten.
Tijdens de recente massabeweging in Iran werden verschillende websites, waaronder het sociaal netwerk Instagram, regelmatig geblokkeerd en steeds gecontroleerd door de overheid. Facebook en Twitter zijn in Iran verboden sinds 2009.
Deze voorbeelden geven aan waarom we niet enkel op sociale media kunnen vertrouwen om ons te organiseren. We moeten actief zijn in het reële leven met bijeenkomsten waar we elkaar fysiek spreken en met fysieke publicaties.
Potentieel
Sociale media bieden echter ook enorme mogelijkheden voor socialisten en activisten om zich te organiseren en om nieuws te verspreiden dat niet aan bod komt in de gevestigde media. We kunnen gratis pagina’s op Facebook opzetten en berichten plaatsen over stakingen, acties, geschiedenis van de arbeidersbeweging of socialistische analyses van gebeurtenissen. Deze berichten kunnen tienduizenden mensen bereiken. Sociale media speelden een belangrijke rol in heel wat strijdbewegingen in de wereld.
Dat is zeker een van de redenen waarom het establishment er zo op uit is om het huidige schandaal te gebruiken om een vorm van regulering op te leggen. In deze discussies is het de taak van socialisten om controle door de bevolking te eisen op gelijk welke regulering.
Voor werkenden en jongeren geeft Facebook een stem, tenminste op hun eigen profiel, om standpunten te delen en publiek in debat te gaan op een manier die er doorgaans niets is voor de meeste mensen. Facebook kan tegelijk een krant, sociale club, televisie, foto-album, telefoon en dagboek zijn. Een op de drie minuten die online doorgebracht wordt, speelt zich op sociale media af. Het is dan ook belangrijk om hierop aanwezig te zijn.
Maar onder het kapitalisme kunnen alle goede ideeën uitgebuit en omgevormd worden om aan de winstlogica te voldoen en uiteindelijk om controle over de samenleving uit te oefenen. Enkele commentatoren merkten op dat het experiment met aparte tabbladen voor individuen en voor pagina’s had kunnen leiden tot een verdubbeling van de verkochte adverteerruimte.
Toegang tot Facebook is dan wel gratis, maar om met een bericht van een pagina een groot bereik te behalen, moet steeds meer betaald worden. Er wordt van uitgegaan dat video’s waarvoor geen advertentiegeld betaald is gemiddeld 12% bereiken van wie een pagina geliked heeft (en dus aangegeven heeft om de inhoud te willen zien). Bij berichten die enkel uit tekst bestaan, is het bereik gemiddeld beperkt tot 5%.
Socialisme.be op Facebook
We wijzen op de beperkingen, maar moeten er ook naar streven om de obstakels voor arbeidersorganisaties en linkse socialisten te overstijgen door zo efficiënt mogelijk gebruik van Facebook en andere sociale media.
We moeten alle mogelijke opties bekijken, maar er is vooral veel mogelijk door hulp van lezers. Facebook beweert dat het berichten van individuen laat voorgaan op die van organisaties om de ontwikkeling van netwerken in het reële leven aan te moedigen. Wij kunnen daar voordeel uit halen met onze leden die steeds opnieuw aantonen dat ze bereid zijn om inspanningen te leveren en door hun banden met strijd van werkenden en jongeren.
Om onze pagina te stimuleren, is het belangrijk dat onze lezers deze pagina liken en “als eerste weergeven” aangeklikt is zodat je de berichten ook effectief te zien krijgt. Vraag alle mogelijke sympathisanten of geïnteresseerden om hetzelfde te doen. Probeer regelmatig bijdragen te liken, delen of er een reactie op te schrijven. Tag ons in berichten die je als individu of met een andere pagina maakt. Dat zijn allemaal manieren om ervoor te zorgen dat meer mensen bijdragen zien waardoor ons bereik toeneemt.
