Chinese leider Xi Jingping wordt “dictator voor het leven” 

Het opheffen van de beperking van het aantal ambtstermijnen brengt het Chinese regime op onbekend terrein.

Het nieuws vanuit Peking in historisch: het is een politieke aardbeving met wereldwijde gevolgen. Tijdens de ‘parlementaire sessie’ (het Nationaal Volkscongres dat in maart bijeenkomt) zal China de beperking van twee ambtstermijnen voor de president en de vice-president opheffen. Dit bevestigt wat al langer vermoed werd: Xi Jingping wil zijn bewind verderzetten na het einde van zijn tweede termijn in 2023.

Analyse door Chinaworker.info

Xi heeft zijn greep op het Chinese regime versterkt door een meedogenloze machtsstrijd te voeren en een zuivering die officieel tegen corruptie gericht was. Hiermee dwong hij politieke tegenstanders en aarzelende regio’s om te plooien. Dit werd verder bevestigd door zijn “kroning” tijdens het 19de congres van de ‘Communistische’ Partij (CCP) in oktober. Xi drong er zijn keuze van leiders op, schakelde mogelijke uitdagers uit en voegde zijn “denken” in de grondwet in.

Het werd dan wel verwacht, maar de stap om Xi toe te laten zijn bewind voor onbepaalde duur verder te zetten (er is geen enkele beperking op de ambtstermijn van Xi als algemeen-secretaris van de CCP) heeft toch tot een schok geleid onder internationale commentatoren en Chinese dissidenten.

Het nieuws kwam naar buiten op 25 februari. Dat gebeurde met een korte verklaring van het persbureau Xinhua. De Chinese sociale media, de enige publieke arena waar beperkte gecodeerde discussie mogelijk is, kenden een hoogdag. Er waren vergelijkingen tussen Xi en de Noord-Koreaanse dynastieke dictatuur of nog de oude keizerlijke orde van China. Dergelijke stellingen op sociale media werden snel gewist door de staatscensuur.

In de buitenlandse media verschenen eveneens kritische reacties. De Britse krant ‘The Guardian’ liet China-expert Bill Bishop aan het woord. Die stelde dat Xi stilaan een “Poetin-plus” aan het worden is. Xi is “efficiënter, veel machtiger en, eerlijk gezegd, ook veel ambitieuzer” dan de Russische leider. En hij leidt een veel machtiger staat en economie, kan daaraan toegevoegd worden. Het Chinese BBP is acht keer zo groot als dat van Rusland.

Repressie en censuur

Veel commentatoren hebben terecht gewezen op de vrees dat de staatsrepressie in China en de verschuiving naar meer autoritaire controle nog sterker zal worden. Deze tendens was al aanwezig in de eerste vijfjarige ambtstermijn van Xi.

De lijst van thema’s die verboden zijn door de Chinese internetcensuur na de aankondiging van zondag geeft een beeld van de politieke stemming onder minstens een significant aantal mensen dat gekant is tegen de vestiging van de dictatuur van Xi. Deze thema’s zijn niet alleen “beperking tot twee termijnen” en “grondwetsamendement” maar ook “ik ben het niet eens”, “Noord-Korea”, “Winnie the Pooh” en “Yuan Shikai”. De cartoon van Winnie the Pooh, die volgens sommigen gelijkenissen met Xi vertoont, wordt gebruikt om de spot te drijven met Xi Jingping. Yuan Shikai was betrokken in de Chinese revolutie van 1912 en pleegde een staatsgreep in een poging om zichzelf als nieuwe keizer te kronen. Zelfs het boek ‘Boerderij der Dieren’ van Orwell werd een verboden thema in de laatste internetcensuur.

De overheidsmedia bracht artikels om de kritiek in de kiem te smoren. De Global Times stelde dat het afschaffen van de beperking tot twee ambtstermijnen de regering zou verbeteren en dat kritiek hierop het resultaat was van “desinformatie en externe krachten.”

“Checks and balances”

In zijn eerste termijn, vanaf 2012, heeft Xi de meeste mogelijke concurrenten in de leiding van de CCP gedegradeerd. Het model van ‘collectieve leiding’ dat onder Deng Xiaoping in de jaren 1980 en 1990 werd ontwikkeld, kwam hiermee ten einde. Het komt uiteindelijk steeds op een dictatuur neer. Maar onder Xi kent het regime een nooit geziene centralisatie van de macht, althans nooit gezien sinds de verschuiving naar het kapitalisme 40 jaar geleden begon.

Veel kapitalistische commentatoren vrezen dat het regime hiermee minder voorspelbaar zal worden en meer onderworpen zal zijn aan verkeerde inschattingen. Er wordt vooral gevreesd voor de gevolgen hiervan op wereldvlak met de erg nationalistische agenda van Xi en zijn politiek van ‘nieuwe zijderoutes’ waarmee hij de wereldwijde economische impact van China wil vergroten.

“Xi Jingping zal mogelijk grote fouten maken omdat er nu geen controle meer is,” stelde Willy Lam, een in Hong Kong gevestigde auteur en biograaf van Chinese leiders, waaronder Xi. “Eigenlijk werd hij de keizer voor het leven,” verklaarde Lam aan de New York Times.

Xi gebruikte het wapen van de CCP tegen corruptie, de CCDI, als een meedogenloos en algemeen gevreesd instrument om zijn macht in de interne regime te consolideren. Meer dan een miljoen vertegenwoordigers van de CCP werden de afgelopen vijf jaar gestraft. De CCDI zal nu opgaan in een nieuw en formeler staatsorgaan, de Nationale Commissie van Toezicht, met meer macht. Dit is een nieuwe beslissing die moet goedgekeurd worden door het Nationaal Volkscongres dat op 5 maart in Peking van start gaat.

Xi was ook verantwoordelijk voor de meest intensieve vervolging van politieke dissidenten, mensenrechtenadvocaten, NGO’s, bloggers en activisten uit de arbeidersbeweging. Dit wordt algemeen gezien als de donkerste periode van repressie sinds de periode vlak na het protest voor democratie op het Tienanmenplein in 1989.

De staatsrepressie onder Xi was in het bijzonder hard in Tibet en tegen moslims (Oeigoeren, Kazachen en Hue). De repressie wordt uitgebreid tot Hong Kong en ook steeds meer tot het buitenland met illegale ontvoeringen en financiële druk op buitenlandse regeringen en ondernemingen om ‘China niet te beledigen.’

“Het zal erger worden, dat is zeker. De gevolgen zullen ernstig zijn,” waarschuwde Wu’er Kaixi, een voormalige protestleider van de acties op Tienanmen. Wu’er gaf ook kritiek op westerse leiders die volgens hem de waarschuwingen van dissidenten negeren en integendeel de “ambities van Xi om een nieuwe 21e eeuwse dictator te worden hebben versterkt.” Zo is er Donald Trump die Xi stelselmatig lof toezwaait en zelf bekendstaat voor zijn autoritaire neigingen.

Onder Chinese dissidenten als Wu’er Kaixi is er een grote frustratie over het stilzwijgen van de “internationale gemeenschap” tegenover het autoritarisme van Xi Jingping. Dat zwijgen is mee ingegeven door het feit dat het stimulansbeleid van Xi de afgelopen jaren een grote rol speelde in het redden van het wereldkapitalisme. Dit beleid trok China door ernstige economische tests en was erop gericht om de rol van China als motor van de wereldwijde handel en groei in stand te houden. De opkomst van China daagt de belangrijkste rivalen, in het bijzonder het VS-imperialisme, uit en ondermijnt de positie van die rivalen.

Het hardere internationaal klimaat is ongetwijfeld een van de factoren achter de timing van de machtsgreep van Xi. Er werd beslist om nu deze stap te zetten in plaats van te wachten. Mogelijk wordt hiermee geanticipeerd op economische en geopolitieke schokken in de nabije toekomst.

Keerpunt

Chinaworker.info heeft er eerder al op gewezen dat de opmars van Xi als nieuwe sterke man een proces vol tegenstellingen is. Xi en zijn bondgenoten, zoals de gepensioneerde voormalige anti-corruptietsaar Wang Qishan (die mogelijk een nieuwe topfunctie zal krijgen als de oude regels van de dictatuur geschrapt worden), hebben de machtsstrijd binnen de CCP gewonnen. Maar ze moesten daarbij wanhopige druk inzetten.

China wordt geconfronteerd met grote sociale en economische problemen waar de huidige autoritaire staat geen antwoorden op heeft. Deze problemen zijn er ondanks de schijnbare economische successen die op zich tegenstrijdig en ongelijk zijn. De overgang naar een systeem met een ‘dictator voor het leven’ vormt een keerpunt in de wereldsituatie en toont aan dat het gevestigde politieke systeem in China in een impasse komt. Het is een ontwikkeling die even belangrijk is als de opkomst van Trump en het Trumpisme als symbool van het politieke disfunctioneren van het Amerikaanse kapitalisme.

Het opbreken van het model van ‘collectieve leiding’ van onder Deng – een poging tot machtsdeling, consensus en gestructureerde leiding om de stabiliteit te bewaren en mogelijke bewegingen of radicale verandering tegen te gaan – toont dat het regime van Xi nu op onbekend terrein komt.

Zoals we opmerkten bij het 19de partijcongres: “In plaats van de spanningen binnen de Chinese staat en de elite te overstijgen, spanningen die in laatste instantie uitdrukkingen zijn van de sterke tegenstellingen in de samenleving, betekent de opgang van Xi het begin van een nieuwe fase. Er wordt zwaar gegokt waarbij grote risico’s genomen worden voor zowel het Chinese kapitalisme als de autoritaire staat. Het fundament voor dit bewind – nooit geziene schuldenniveau en financiële speculatie, intensievere politieterreur en opgevoerd nationalisme – is een uitdrukking van de crisissen die er ongetwijfeld zitten aan te komen.”

 

Een uitgebreidere analyse: Xi Jinping: How strong is China’s strongman?

 

 

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie