Resistenze Internazionali ondersteunt nieuw links initiatief “Potere al Popolo”
Enkele weken voor de verkiezingen van 4 maart zit Italië in een diepe economische crisis met verregaande sociale gevolgen. Op politiek vlak was er een terugkeer van de rechtse coalitie van de Lega en Berlusconi’s Forza Italia op het nationale politieke toneel. De centrumlinkse PD doet het barslecht in de peilingen. De Vijfsterrenbeweging (M5S) houdt stand als de grootste in de peilingen. Op sociaal vlak hield de terugtocht van de arbeidersbeweging aan. Met enkele uitzonderingen stellen de vakbondsleiders zich passief en volgzaam op.
Analyse door Giuliano Brunetti, Resistenze Internazionali
In deze context wordt het politieke debat door twee kwesties gedomineerd: migratie en veiligheid. De publieke opinie rond deze kwesties wordt naar rechts gestuurd. Deze situatie kan enkel begrepen worden door de politieke en organisatorische crisis van de Italiaanse arbeidersbeweging, wat een van de centrale kwesties in de Italiaanse situatie blijft.
Een context gedomineerd door de economische crisis, het ontbreken van significante massamobilisatie, de terugtocht van de georganiseerde krachten van de arbeidersklasse en de desintegratie van de middenklasse vormt de basis voor het potentieel van een reactionaire cocktail. Het verschuiven van de politieke retoriek naar rechts leidt tot het legitimeren van neofascistische organisaties als Casa Pound en Forza Nuova. Het leidt ook tot een toename van geweld en reële neofascistische aanvallen zoals de aanslag door Luca Traina op zwarte Afrikanen in Macerata vorige week.
Volgens een recente peiling denkt 74% van de Italianen dat fascisme een reëel gevaar is. Vandaag is er uiteraard geen onmiddellijk gevaar van een terugkeer van een fascistische macht, maar de peiling is indicatief voor de wijze waarop het gevaar van het fascisme door de bevolking wordt gezien alsook voor het voortleven van de sterke antifascistische tradities onder brede lagen van de arbeidersklasse. Het wijst op een onvermijdelijke politieke polarisatie die in de toekomst zal ontwikkelen.
Adembenemende bochten
Het weinig interessante schouwspel van de traditionele partijen heeft miljoenen Italianen een afkeer van politiek engagement opgeleverd. Traditionele politici lijken steeds meer op een groot mediacircus waar wie het meest overdrijft de meeste aandacht krijgt en waarbij elk basiselement van coherentie of eerlijkheid wordt vertrappeld.
Matteo Renzi wilde de Senaat afschaffen en beloofde zich uit de politiek terug te trekken indien hij een referendum hierover zou verliezen. Zijn voorstel haalde het niet in het referendum, maar Renzi is nu wel de verantwoordelijke voor de campagne van de Democratische Partij (PD) en kandidaat voor de Senaat! Maria Elena Boschi wilde het speciaal statuut van autonomie dat bepaalde regio’s genieten afschaffen. Zij is lijsttrekker in Bolzano, waar er een speciaal statuut van autonomie is. Salvini van de Lega vormt een electorale alliantie met Berlusconi, ook al zei hij eerder dat hij niets meer met hem te maken wil hebben. Di Maio werd voorgesteld als de jonge prins van de ‘anti-establishment’ en ‘anti politieke kaste’ M5S, maar hij haastte zich om in de City in Londen de financiële markten gerust te stellen over zijn verantwoordelijkheidszin en hij verklaarde dat hij bereid was om een regering te vormen met de PD en Forza Italia.
De voormalige senaatsvoorzitter en leider van Liberai e Uguali (een ‘linkse’ afsplitsing van de PD) beloofde gratis universiteitsonderwijs, de M5S belooft een burgerinkomen, Renzi belooft economische groei, Berlusconi een minimumpensioen van 1.000 euro per maand en (net als hij dit 17 jaar geleden al deed) hij beloofde ook een brug over de straat van Messina.
Voor velen kan het raar lijken dat Berlusconi 24 jaar na zijn eerste verkiezingsoverwinning opnieuw een centrale rol speelt in deze verkiezingscampagne. Hij is niet alleen reeds 82 jaar oud maar ook de hoofdrolspeler in een reeks harde aanvallen op de gewone bevolking. Hij werd bovendien meermaals veroordeeld voor een hele reeks misdrijven gaande van financiële fraude tot ongewenste seksuele intimiteiten.
Het feit dat Berlusconi politiek kan overleven, is enkel te verklaren door de grote afkeer van gewone mensen tegenover politiek en partijen, de rampzalige ineenstorting van de steun voor de linkerzijde (in het bijzonder de PD) en de afwezigheid van een geloofwaardig politiek alternatief dat ingaat tegen de Italiaanse en de Europese kapitalistische aanvallen op de werkenden en jongeren. In de context van een antipolitieke sfeer is er een opmars van rechts en links populisme, waardoor sommigen in Berlusconi een ‘redelijke’ stem zien. Dat geldt ook voorde Europese Volkspartij die recent volledige steun aan Berlusconi gaf. Nochtans is ook hij een uitdrukking van de erg reactionaire en gevaarlijke stemming en bewegingen in Italië.
Vijf sterren
De vijandigheid tegenover de oude gevestigde partijen verklaart waarom de M5S ondanks schandalen en duidelijk aangetoonde incompetentie toch de grootste blijft in de peilingen. Het antipolitieke gevoel en de afstand tussen de gewone bevolking en de machtspaleizen is zo groot, dat het volstaat om jezelf als eerlijk voor te stellen om steun te krijgen.
De eis voor iets nieuw en de woede tegen de regering maken dat oppositiekrachten kunnen groeien zonder iets te doen. De politieke programma’s en eisen zijn van ondergeschikt belang tegenover het imago van eerlijkheid en oppositie. De autoritaire wijze waarop de Vijfsterrenbeweging wordt geleid door Grillo en Casaleggio junior, het slechte beheer van de stad Rome onder een burgemeester van M5S, het afdanken van arbeiders door het door M5S bestuurde Livorno, … zijn allemaal minder relevant als de kiezers bewust zoeken naar het ‘minste kwaad.’ Op sociaal vlak richt de M5S zich duidelijk op de kleinburgerij die hard lijdt onder een crisis die niet alleen materieel is maar ook ideologisch. Dit verklaart het aanhoudende succes van de M5S.
Het is niet verrassend dat de verkiezingen niet bepaald centraal staan voor veel Italianen. Zeker onder jongeren is er weinig interesse in de traditionele politieke farce: slechts de helft van de min 25-jarigen zegt te zullen stemmen. Kunnen we het de jongeren kwalijk nemen? Recente regeringen moesten een hernieuwde dynamiek voorstellen na de rampzalige ervaringen met de regering-Berlusconi en de technocratische regering van Mario Monti. De nederlaag van centrumrechts en de groei van M5S hierna leek voor velen een teken van hoop en optimisme. Er werd gehoopt dat er belangrijke veranderingen zouden komen. Maar dat was niet het geval.
Eens de M5S in het parlement zat, duurde het maar een paar weken voor de formatie getroffen werd door een diepe crisis met afsplitsingen, verkozenen die ontslag uit de beweging namen en verraad. De afwezigheid van een referentiepunt op basis van een klassenstandpunt en de pogingen om traditionele methoden van vertegenwoordiging te overstijgen, hebben geleid tot een politieke partij zonder politieke koers, zonder democratische structuren en met via het internet een grote rol voor een obscuur consultantbedrijf, Casaleggio Associati. De M5S was volledig afwezig in alle sociale mobilisaties. Er werd niet opgeroepen tot acties of betogingen om te protesteren tegen de hervorming van de arbeidsmarkt of het onderwijs. In een algemeen klimaat van angst voor de slechter wordende economische en sociale omstandigheden, met een sterk antimigrantengevoel en algemene daling van het bewustzijn, kiest de M5S ervoor om zich te baseren op de minst ontwikkelde stemmingen en versterkt het de angst waarbij verdeeldheid gecreëerd wordt onder de armste lagen van de samenleving.
De Democratische Partij
De Democratische Partij (PD) haalde geen meerderheid in de verkiezingen van 2013 toen dit nochtans voorspeld was. De partij veranderde van koers. De traditionele leiding die nog uit de tijd van de Communistische Partij kwam, werd vervangen door een groep veertigers onder leiding van Matteo Renzi. Die hebben veel minder banden met de geschiedenis van de Italiaanse arbeidersbeweging. Met Renzi aan het roer won de politieke koers die vijandig staat tegenover de belangen van de arbeidersklasse.
Traditionele pogingen tot verzoening tussen de grote bedrijven en de arbeidersklasse werden vervangen door een openlijke verdediging van de materiële belangen van een deel van de Italiaanse burgerij, het deel dat het meest gebukt gaat onder de gevolgen van de internationale markt.
De eerste regering-Renzi maakte die bocht al duidelijk met een reeks harde aanvallen op de arbeidersklasse en de ontmanteling van de traditionele sociale bescherming. Zo werd artikel 18 van de arbeidsovereenkomstenwet afgeschaft, een bescherming van werkenden afgedwongen door harde arbeidersstrijd in de periode 1969-1977.
Op vlak van binnenlands beleid is de PD verder gegaan dan wat centrumrechts ooit durfde. De Orlando-Minitti wet institutionaliseert het systematisch ontzeggen van basisrechten voor bepaalde burgers. Daklozen worden gecriminaliseerd waarbij zij worden bestreden in plaats van de armoede. Voor vluchtelingen is de mogelijkheid van een hoger beroep afgeschaft, een racistische maatregel die ingaat tegen fundamentele mensenrechten.
Het buitenlands beleid van Renzi en premier Gentiloni werd gekenmerkt door een erg trouwe opstelling tegenover de belangen van de Italiaanse kapitalistische klasse. Er was het akkoord met Libische milities om vluchtelingen gevangen te zetten en recent werden Italiaanse troepen naar Niger gestuurd. Mensenrechten zijn de laatste van de zorgen van de politieke kaste die leeft van het geld en de donaties van grote economische groepen zoals energiebedrijf Eni, de belangrijkste sponsor van de operatie in Niger.
De pogingen van Renzi en Gentiloni om de grondwet in de richting van een presidentieel regime te sturen, werd verworpen door miljoenen Italianen die de regeringspropaganda en de schreeuwerige retoriek van werkgeversfederatie Confindustria niet aanvaardden. Het was een spontaan en breed gedragen antwoord op de arrogantie van de regering. Het resultaat van het referendum toonde aan dat er een grote kloof is tussen de regering en de grote bedrijven aan de ene kant en de gewone mensen aan de andere.
Politici van alle partijen probeerden onhandig om op deze spontane overwinning van onderuit in te spelen. Zo trokken Bersani en ex-premier D’Alema meteen na het referendum uit de PD in een poging om hun politieke maagdelijkheid te herstellen. Het is onmogelijk om de PD als een oprechte linkse kracht voor te stellen, waardoor er zeker ruimte is voor een nieuwe politieke formatie. Bersani en D’Alema proberen daar gebruik van te maken met hun Liberi e Uguali (Vrij en gelijk). Ze proberen het voor te stellen als een partij die breekt met het neoliberalisme, maar de voortrekkers zijn zelf belangrijke vertegenwoordigers van de ‘linkse’ regeringen van de voorbije jaren. Pogingen om de Italiaanse linkerzijde op te bouwen rond personaliteiten als D’Alema, Bersani en Grasso kunnen enkel mislukken. Zij zijn immers allemaal gediscrediteerd door het hun rol in het asociale beleid van de voorbije jaren.
Een nieuwe kracht
In deze context is het initiatief van het sociaal centrum Je so’ Pazz (een voormalig psychiatrisch ziekenhuis) in Napels om Potere al Popolo (De macht aan het volk) te lanceren, een moedige en gedurfde poging om een kracht op te bouwen rond een anti-neoliberaal programma en rond het principe van politieke vertegenwoordiging van werkenden en jongeren. Het biedt een boodschap van hoop en verzet voor honderden en duizenden Italianen die zich van de traditionele politiek afkeren. Resistenze Internazionali, het CWI in Italië, ondersteunt dit project en voert actief mee campagne om te bouwen aan een nieuwe politieke kracht die onze klasse vertegenwoordigt.
Een aantal politieke organisaties steunen het project, zoals de Rifondazione Comunista en de PCDI. Maar er zijn ook duizenden jongeren die voorheen niet politiek actief waren betrokken bij Potere al Popolo. Resistenze Internazionali denkt er nood is aan een alternatief vanuit de arbeidersklasse en doet er alles aan om van Potere al Popolo een dergelijke organisatie te maken: een politieke kracht die de 99% mobiliseert in een strijd tegen het kapitalisme. We weten dat dit niet gemakkelijk zal zijn en misschien zelfs nog niet mogelijk. Veel activisten die nu betrokken zijn, hebben illusies in de mogelijkheid om het systeem te hervormen of ze eisen bijvoorbeeld gewoon dat de grondwet zou toegepast worden. In sommige gevallen waren de deelnemers zelf verantwoordelijk voor politieke keuzes die de Italiaanse linkerzijde tot de huidige ramzalige toestand gebracht hebben.
Maar wat ook het resultaat van de verkiezingen op 4 maart zal zijn, RI zal op vastberaden wijze blijven bouwen aan een nieuwe politieke organisatie zodat onze klasse een rol speelt op het politieke toneel om structuur en organisatie te geven aan de strijdbewegingen en sociale mobilisaties, om de verschillende vormen van verzet met elkaar te verbinden en te verenigen in een strijd voor een samenleving zonder vooroordelen, discriminatie en uitbuiting van de 99%. Voor ons betekent dit een samenleving waar de belangen van de overgrote meerderheid van de bevolking voorgaan op de private winsten van de kapitalisten.
De nationale en internationale grote bedrijven zijn momenteel erg bezorgd over de Italiaanse situatie. Ze weten dat de politieke instabiliteit en de erg beperkte economische groei het land naar een nieuwe crisis kan brengen, in de eerste plaats een bankencrisis met Europese en zelfs internationale gevolgen. Er circuleren verschillende scenario’s voor na de verkiezingen: een rechtse regering met Forza Italia, de Lega en Fretelli d’Italia; een coalitieregering van Forza Italia en PD, een coalitie van M5S en Lega of een technocratische regering. Maar geen enkele van deze scenario’s lijkt gemakkelijk haalbaar.
De economische crisis houdt aan, er is een crisis van de leiding van de traditionele partijen en een verarming van de middenklasse. Dit legt de voorwaarden voor een algemene revolte van gewone mensen tegen de elite en tegen het kapitalisme. De richting, politieke inhoud en vorm van deze revolte zal in laatste instantie afhangen van de aanwezigheid of afwezigheid van een massale antikapitalistische kracht met sterke sociale wortels. Resistenze Internazionali bouwt aan zo’n organisatie.
