Zuid-Afrika: ANC meer dan ooit verdeeld

Cyril Ramaphosa. Foto: Wikicommons

De 54ste nationale conferentie van de heersende Zuid-Afrikaanse partij ANC (van 16 tot 20 december) vormde de aanleiding voor een bikkelharde fractiestrijd tussen zittend president Jacob Zuma en partijbons Cyril Ramaphosa. Waar het congres de plooien had moeten gladstrijken, was het integendeel het toneel voor een gevecht in de rechtszaal waar verschillende facties de resultaten van regionale conferenties aanvochten.

Door Koerian

Uiteindelijk was het Ramaphosa die het pleit won. Na een Zuma-leglislatuur vol corruptie en schandalen en een electorale afstraffing bij lokale verkiezingen in 2016 wist zijn anticorruptiecampagne een kleine meerderheid van de afgevaardigden te bekoren. Hij zal komende weken onder stijgende druk komen te staan om Zuma af te zetten. Het beleid van Ramaphosa zal echter niet fundamenteel anders zijn. Beiden dienen de belangen van een agressieve kapitalistische klasse. Waar die toe in staat is, zagen we bij de slachting van 34 stakende mijnwerkers bij de Marikanasite in 2012, waartoe Ramaphosa (ironisch genoeg ex-voorzitter van de door het ANC gecontroleerde National Union of Mineworkers) mee de opdracht gaf.

Oude wijn in oude zakken

Het ANC heeft tijdens haar 23 jaar aan de macht steeds een neoliberaal beleid gevoerd. Doorheen verschillende programma’s werden nutsvoorzieningen als water en elektriciteit geprivatiseerd, werden massale uithuiszettingen georganiseerd in de townships, kregen bedrijven enorme cadeaus terwijl ze mensen tegen een hongerloon konden tewerkstellen etc. Dit beleid werd vergoelijkt door het Black Economic Empowerment programma, waarbij een deel van de aandeelhouders van bedrijven zwart moest zijn. Eerder dan een betere levensstandaard te creëren voor de meerderheid van de Zuid-Afrikanen, zorgde dit beleid ervoor dat een elite van ANC-mandatarissen aandelen en postjes in bedrijven kon verwerven. De strijd vandaag is er één tussen de twee machtigste groepen binnen het ANC om de geprivilegieerde toegang tot die vetpot. Aan de ene kant president Jacob Zuma en de Gupta’s, de rijkste familie van het land en aan de andere de Ramaphosa’s, zelf steenrijk na 23 jaar graaien.

Terwijl corruptieschandalen en uitgesproken verrijking door ANC-politici elkaar in ijl tempo opvolgden, gleed Zuid-Afrika verder de armoede in. Vandaag is de gemiddelde Zuid-Afrikaan armer dan onder de Apartheid en is het land volgens GINI-maatstaven het meest ongelijke ter wereld. Bedrijven als Steinhoff en MTN miljarden vergaren grote winsten op de kap van extreem lage lonen, onzekere contracten en onveilige arbeidsomstandigheden in eigen land en de rest van Afrika. Ondertussen wonen miljoenen mensen in sloppenwijken zonder toegang tot stromend water.

Groeiend verzet

De laatste jaren groeide het verzet tegen de heersende elite snel, met de eerder vernoemde slachting in Marikana als keerpunt. De laatste jaren werden overwinningen geboekt door een beweging tegen een verhoging van inschrijvingsgeld aan universiteiten, door protesten tegen outsourcing en in stakingen voor loonsverhoging. De dominantie van het ANC over de Zuid-Afrikaanse maatschappij is tanende. Het drama van Marikana doorprikte definitief de radicale retoriek en het bevrijdingsaura van de partij in de ogen van de massa’s. De electorale alleenheerschappij van het ANC wordt gecontesteerd door de populisten van de Economic Freedomfighters en de liberalen van Agang. Op straat organiseren honderden verzetsbewegingen zich rond verschillende thema’s. Zuid-Afrika’s grootste vakbond, NUMSA, verbrak haar banden met het ANC, richtte haar eigen federatie op (South African Federation of Trade Unions) en zet (voorzichtige) stappen richting een eigen strijdpartij.

Dat het ANC er niet in slaagt haar eenheid te bewaren is tekenend voor de politieke instabiliteit en de crisis van de Zuid Afrikaanse heersende klasse. De overwinning van deze of gene zijde van de kapitalistische klasse betekent echter geen stap voorwaarts voor de modale Zuid-Afrikaan. De arbeidersklasse moet er dringend haar eigen strijdinstrument uitbouwen om de verschillende bewegingen te verenigen en slagkracht te geven. Weizmann Hamilton, lid van onze zusterpartij Workers and Socialist Party zei in een reactie op de desastreuze conferentie:

“De werkende klasse heeft elk recht de implosie van het ANC te vieren. Eén van de hoekstenen van de legitimering voor de voortzetting van onze slavernij na de apartheid kalft af. Dit is een crisis voor de heersende klasse, maar ook voor de arbeidersklasse […] De arbeidersklasse mag niet aan de zijlijn blijven terwijl deze crisis zich verder ontplooit. Voorbereidingen voor een massale arbeiderspartij op basis van een socialistisch programma zijn dringender dan ooit. Een socialistische arbeiderspartij moet worden gebouwd in massastrijd die arbeiders, gemeenschappen en studenten verenigt om Zuma af te zetten en de ANC-regering ten val te brengen. […] De South African Federation of Trade Unions moet dringend Numsa’s resolutie voor de lancering van een nieuwe arbeiderspartij in de praktijk omzetten. Zo’n partij zou vechten voor de creatie van een arbeidersregering die op haar beurt poogt een socialistische samenleving uit te bouwen. Dit door de banken, de mijnen, de commerciële boerderijen, grote fabrieken en bedrijven onder de democratische controle van arbeiders en gemeenschappen te plaatsen. Enkel zo kan de macht van alle fracties van de kapitalistische klasse worden gebroken. Op deze basis kunnen lonen worden verhoogd, kwaliteitsvolle woningen worden gebouwd, basisdiensten worden verleend, jobs worden gecreëerd en kan eindelijk een einde worden gemaakt aan armoede en ongelijkheid.”

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie