Artikel door Shahar Benhorin en Yasha Marmer van de Socialistische Strijdbeweging, onze zusterorganisatie in Israël/Palestina
De eenzijdige erkenning door Trump van Jeruzalem als hoofdstad van Israël leidt wereldwijd tot protest. Deze erkenning negeert immers het recht van de Palestijnen op een eigen staat met een hoofdstad in Jeruzalem. Het protest heeft al geleid tot doden onder Palestijnen.
Vier Palestijnen werden omgebracht en er vielen honderden gewonden. Er waren raketaanvallen op het zuiden van Israël en bombardementen op de Gazastrook. De arrogante verklaring van Trump leidt tot nieuwe bloedvergieten.
De verklaring gaat in op de eis van het Israëlische regime om het verdeelde en arme Jeruzalem te erkennen als enige hoofdstad van Israël, wat in de praktijk een erkenning is van het status quo van de aanhoudende bezetting van Oost-Jeruzalem en het ontzeggen van het recht op een Palestijnse staat met een hoofdstad in Jeruzalem.
De beslissing van Trump leidde tot protest, zeker onder de Palestijnen. Er waren tienduizenden betogers in Amman in Jordanië, elders in de regio en de rest van de wereld waren er duizenden betogers. In Oost-Jeruzalem protesteerden duizenden Palestijnen en gingen handelszaken in staking. Duizenden protesteerden in Ramallah en er waren ook tal van acties op de Gazastrook en doorheen de Westelijke Jordaanoever. Binnen het gebied van de groene lijn (in Israël) waren er protestacties met honderden aanwezigen in Jaljulia, Kafr Kanna, Umm al Fahm, Qalansuwa, Nazareth en andere dorpen en steden. Er kwam een oproep voor een betoging voor de Amerikaanse ambassade in Tel Aviv en voor een nationale betoging in Sakhnin.
De dodentol zal de komende dagen en weken wellicht oplopen. Er is immers een militaire repressie tegen de Palestijnse betogers. Bovendien zijn er bombardementen op Gaza door het Israëlisch leger en er is ook willekeurig geweld op Israëlische burgers.
Voor de verklaring van Trump – een verklaring die volgens Trump en Netanyahu de vrede zal promoten! – vroegen de Amerikaanse autoriteiten alle diplomaten uit de VS om zich gedeisd te houden en onnodige bezoeken aan Israël twee weken te vermijden vanuit veiligheidsoverwegingen. De veiligheid van de Palestijnen en de Israëlische bevolking is geen punt voor de regering-Trump en zijn partners in de regering van Netanyahu. De Israëlische regering is bereid om tegen gelijk welke prijs de bezetting te blijven verdedigen. Dit kan bijdragen tot een nieuwe significante escalatie van het conflict waarbij ook de regionale spanningen worden opgedreven.
De Israëlische premier, de president en de voorzitters van de ‘oppositiepartijen’ waren allemaal vol lof voor de demagogie van Trump. Vertegenwoordigers van de op de kolonisten steunende rechterzijde zien er een groen licht in voor de verdere uitbreiding van de kolonies en het “verjoodsen” van Palestijnse buurten in Oost-Jeruzalem, voor stelselmatige vernietiging van huizen, voor onderdrukking en onteigening van Palestijnen. De regering overweegt nog steeds de annexatie van de kolonie Maale Adumum, de bouw van nederzettingen in het E1 gebied en het uitsluiten van tienduizenden Palestijnen uit de gemeente Jeruzalem. De minister van huisvesting, Yoav Gallant, slaagde er niet in om de huisvestingscrisis te beantwoorden, maar kondigt wel aan dat er duizenden nieuwe wooneenheden voor kolonisten komen in Oost-Jeruzalem.
De stappen die erop gericht zijn dat er geen Palestijnse hoofdstad in Jeruzalem kan komen, genoten lange tijd de stille steun van de Amerikaanse regeringen, zelfs indien die in woorden bepaalde acties veroordeelden. Trump heeft de stille steun omgezet in een erg openlijke en provocatorische steun. Als hij zegt dat zijn regering een tweestatenoplossing zal steunen indien deze overeengekomen wordt door beide partijen, geeft hij aan dat hij het idee van een Palestijnse staat enkel zal steunen indien er een akkoord is met de Israëlische regering. Trump beweert dat hij geen standpunt inneemt over de grenzen van het Israëlische bestuur in Jeruzalem. Maar in de praktijk geeft hij een duidelijke steun voor de gewelddadige en eenzijdige inname van het oostelijke deel van de stad door het Israëlisch regime in samenwerking met organisaties van kolonisten.
Internationale reacties
Trump kondigde de start aan van de voorbereidingen om de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem te verplaatsen. Dit gebeurt op basis van een Amerikaanse wet die in 1995 door het parlement werd goedgekeurd in het kader van de Oslo-akkoorden. De wet riep op tot het verplaatsen van de Amerikaanse ambassade en de erkenning van Jeruzalem als de “onverdeelde” hoofdstad van Israël. De uitvoering van de wet werd steeds opnieuw uitgesteld met zes maanden. Trump tekende net als in juni opnieuw voor uitstel met zes maanden. Hij kon beslissen om de ambassade meteen over te plaatsen naar het gebouw van het consulaat in Jeruzalem, maar dit zou ongetwijfeld tot veel kritiek op hem geleid hebben, ook in regeringskringen.
Minister van Binnenlandse Zaken Tillerson, defensieminister Mattis en CIA-baas Pompeo waren bij de tegenstanders van de verklaring. Ze vreesden net als andere stemmen van het Amerikaanse establishment dat de belangen van het VS-imperialisme beschadigd zullen worden door een nieuwe golf van woede tegen de VS, druk op relaties met regimes in de regio, verdere ondermijning van de stabiliteit in de regio en een verzwakking van de Amerikaanse invloed op de Palestijnse Autoriteit (PA). De beslissing van Trump was effectief een own-goal voor het buitenlandse beleid van de VS. Dit bleek door de noodbijeenkomst van de VN Veiligheidsraad, de veroordeling door Europese regeringen, de crisisvergadering van de ministers van buitenlandse zaken van de Arabische Liga in Caïro en door de verklaring van de Palestijnse Autoriteit die tijdelijk de banden met de VS opzegt.
Er waren wereldwijd slechts een paar regimes bereid om de verklaring over Jeruzalem te steunen: Taiwan herhaalde het standpunt van Trump en er kwamen gelijkaardige beloften door de ‘mini-Trumps’ die aan de macht zijn in Hongarije, Tsjechië en de Filippijnen. De meeste regeringen durfden de maatregel van Trump rond Jeruzalem niet te volgen omwille van eigen strategische overwegingen en omdat er in eigen land publiek verzet is tegen de Israëlische bezetting van de gebieden die in de oorlog van 1967 werden veroverd. Zelfs Tsjechië benadrukte dat het Jeruzalem enkel erkent als hoofdstad van Israël “binnen de grenzen van 1967.” Deze verklaring ligt in dezelfde lijn als wat Rusland in april verklaarde toen het stelde dat het overweegt om West-Jeruzalem als hoofdstad van Israël te erkennen en Oost-Jeruzalem als de hoofdstad van de toekomstige Palestijnse staat.
Netanyahu schept op over betere relaties met de wereldleiders, maar onder de oppervlakte is er in de VS, Europa en elders een tendens van steeds meer kritiek op het Israëlische beleid. In het Midden-Oosten is er dan wel een strategisch bondgenootschap met de Arabisch Soennitische regimes, maar ook die moeten rekening houden met de publieke opinie en de brede solidariteit met de Palestijnse strijd voor nationale bevrijding.
“Het akkoord van de eeuw”
In de aanloop naar de toespraak van Trump schreef de New York Times dat de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman druk had gezet op de Palestijnse Autoriteit om in een akkoord te capituleren voor Israël. Het ging om een akkoord waarbij de Palestijnse hoofdstad in Abu-Dis zou gevestigd worden en niet in Jeruzalem. De nederzettingen zouden niet verdwijnen en het recht op terugkeer van de Palestijnse vluchtelingen zou niet erkend worden. In publieke verklaringen moeten de Saoedische heersers een andere toon gebruiken. Net als hun tegenhangers van de Jordaanse monarchie veroordeelden ze de verklaring van Trump op scherpe wijze. Ze zijn vooral bang van protest in eigen land. Hassan Abu Hanieh, een Jordaanse analist, legde in de Financial Times (6 december) uit dat de “Arabische leiding als medeplichtig zal gezien worden. Er is onder de bevolking een groeiende overtuiging dat hun regeringen samenspannen met Israël.”
Trump wil de komende maanden een nieuw ‘stappenplan’ ontvouwen waarmee hij naar eigen zeggen het Israëlisch-Palestijns conflict zal oplossen. Hij gebruikt zijn recente verklaring om de druk op de Palestijnse Autoriteit en de PLO op te voeren zodat ze al zijn dictaten aanvaarden. Eerder dreigde Trump om het kantoor van de PLO in Washington te sluiten. Hij stelt dat het uitblijven van officiële Amerikaanse steun voor Israël rond de kwestie van Jeruzalem tot hiertoe niet heeft bijgedragen tot het bekomen van een akkoord. Trump geeft de Palestijnse leiders hiermee een boodschap: als ze zijn voorwaarden niet aanvaarden (en dus inbinden voor de regering-Netanyahu die de Palestijnse staat weigert te erkennen), dan zullen ze daar een prijs voor betalen. Op een dergelijke publieke en brutale manier druk uitoefenen op de PA kan gelijk welke basis voor dit “akkoord van de eeuw” nog verder ondermijnen.
Op een brutale manier wordt het valse masker van “eerlijke bemiddelaar” in het Israëlisch-Palestijns conflict weggehaald van het gezicht van het VS-imperialisme. Tot voor kort probeerde de Palestijnse president Mahmoud Abbas de banden tussen hemzelf en Trump te benadrukken. In september verklaarde hij nog: “We staan dicht bij echte vrede tussen de Palestijnen en de Israëlis.” Een meerderheid van de Palestijnen gelooft Trump niet en verkiest het ontslag van Abbas. Trump heeft toplui van de PA nu in de hoek geduwd. De relaties tussen de PA en de VS werden bevroren en Abbas weigert de Amerikaanse vicepremier Mike Pence te ontmoeten tijdens diens geplande bezoek aan Betlehem op kerstmis. Het ziet ernaar uit dat Abbas voorlopig niet zal ingaan op de uitnodiging van Trump om het Witte Huis te bezoeken.
De strategie van de elite van de PA heeft gefaald. Het Palestijnse establishment is bang van een massale protestbeweging. De PA-leiders beseffen ook dat geen enkele andere imperialistische macht door het Israëlische regime aanvaard zal worden als onderhandelaar. Abbas hoopt mogelijk op een nieuw initiatief vanuit Rusland of de Europese Unie, maar de regering-Netanyahu zal elke stap in die richting verwerpen. Dit bleek al tijdens het ‘Franse initiatief.’ De kansen op nieuwe directe onderhandelingen tussen de PA en de regering-Netanyahu zijn zo goed als onbestaande.
De leiders van Hamas hoopten, zoals destijds uitgelegd werd door Hamas-leider Khaled Mashal, dat de regering-Trump de Palestijnen een ‘speciale opportuniteit’ zou bieden, omdat deze regering “stoutmoediger” zou optreden dan vorige. Er werd hoop gevestigd in het “verzoeningsproces” met Fatah (de partij van Abbas) onder toezicht van het regime van Sisi in Egypte, maar daar is tot hiertoe nog niets van in huis gekomen. De PA weigert om de economische sancties tegen Gaza op te heffen, Hames weigert te ontwapenen.
De mogelijkheid van een nieuwe escalatie van de confrontatie met Israël komt op een slecht moment voor de leiding van Hamas. Tegen de achtergrond van crisis in Gaza slaagden ze er niet in om iets te verwezenlijken in de afgelopen periode. Ze verkiezen om geen raketprojectielen naar Israël af te vuren (de laatste aanvallen werden opgeëist door salafistische organisaties). Zonder enige oplossing voor Gaza, roept Hamas op tot een “nieuwe intifada” (opstand) in de Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem, een poging om het gebrek aan geloofwaardige strategie voor de Palestijnse strijd te verbergen.
Protest ter plaatse
Het idee van een grote opstand tegen het bezettingsregime is al langere tijd populair onder de Palestijnen in de bezette gebieden. Tegelijk is er een diepgaand pessimisme over wat deze strijd kan bekomen. Er moet ook rekening gehouden worden met de harde Israëlische militaire repressie die al leidde tot de dood van enkele betogers en honderden gewonden nadat er met scherp geschoten worden op betogingen tegen de verklaring van Trump. Dit maakt dat de omvang van het protest, zeker op de Westelijke Jordaanoever, nog relatief beperkt is.
In juli was er een beweging met duizenden betogers die in Oost-Jeruzalem een arrogante provocatie van de regering-Netanyahu afblokten. Het ging om een aanval op de vrijheid van godsdienst en beweging in de oude stad, in de Israëlische media omschreven als de “crisis van de metaaldetectors.” Na de verklaring van Trump waren er opnieuw duizenden betogers in Oost-Jeruzalem. Het is echter niet duidelijk hoe deze woede verder zal ontwikkelen en of het tot een bredere en langdurige opstand komt. Maar het is duidelijk dat er nood is aan massaal protest tegen de dictatuur van de bezetting en de nederzettingen.
Trump en Netanyahu spelen in op nationalistisch fanatisme en zijn bereid om hun macht te versterken door de regio in een nieuw bloedbad onder te dompelen. Het gepaste antwoord is door naar buiten te gaan en de strijd te voeren tegen hen en hun rampzalige agenda. Significante protestacties in de Palestijnse gebieden en in de rest van de regio, grote betogingen binnen de Groene Lijn met ook gezamenlijke betogingen van Joden en Arabieren tegen de bezetting en voor vrede, zijn essentieel om de oorlogsstokers te stoppen en om de bezetting te bestrijden. De strijd voor vrede vereist een brede strijd tegen de bezetting en voor maatregelen in het belang van de werkenden en armen, langs beide kanten van de nationale verdeeldheid.
Netanyahu probeert de verklaring van Trump aan te grijpen om de aandacht niet alleen af te leiden van de correcte argumenten van de tegenstanders van de bezetting, maar ook van de grote anticorruptie beweging die de afgelopen periode ontstond tegen het bewind van deze regering en tegen een reeks sociale problemen.
Tegen de achtergrond van internationale protestacties en met de militaire repressie tegen Palestijnse betogers, is er nood aan een actieve solidariteit en verbreding van het protest, ook binnen de beweging tegen corruptie in Israël en met betrokkenheid van Israëlische arbeiders- en jongerenorganisaties.
De hypocriete propaganda die Jeruzalem probeert voor te stellen als een “verenigde” en welvarende stad waar de vrijheid van godsdienst samengaat met vrijheid en waardigheid voor iedereen, moet de realiteit verbergen van diepe verdeeldheid, de scheidingsmuur, de checkpoints, het aanhoudende gestook op basis van nationaliteit en religie, de vreselijke discriminatie, de afgrijselijke armoede, de diefstal van huizen en grond van bewoners, de racistische haatmarsen die door de regering gesteund worden en het dagelijkse misbruik door de grenspolitie en de autoriteiten.
Als onderdeel van de strijd tegen bezetting en voor vrede, roept de Socialistische Strijdbeweging op voor het vestigen van twee nationale hoofdsteden in Jeruzalem op basis van een welvarend leven voor iedereen, gelijke rechten, vrijheid van beweging, vrijheid van godsdienst en dus ook vrijheid om geen religieuze dwang te ondergaan. In de context van twee socialistische, democratische en gelijkwaardige staten, is het mogelijk om tot een samenleving te komen waarin Jeruzalem kan bloeien als pluralistische stad zonder de armoedige achterbuurten, discriminatie en betonnen scheidingsmuur die nu dominant zijn.
