De gevolgen van klimaatverandering: het kapitalisme heeft geen antwoord

Klimaatbetoging in Oostende in 2016. Foto: MediActivista

Over klimaatverandering is er ondertussen consensus. Trump en zijn administratie proberen nog weerwerk te bieden maar de meeste lobbygroepen ten dienste van de energie- en petroleumsector hebben zich al toegespitst op greenwashing en marktgedreven oplossingen die winst moeten opleveren en het individu culpabiliseren. Ook over de impact van klimaatverandering op de kracht en ernst van natuurfenomenen als orkanen is er in de wetenschappelijke wereld eensgezindheid. De catastrofes ten gevolge van natuurrampen benadrukken echter een andere vraag waar de klimaatbeweging zich moet om bekommeren: welk type maatschappij zal het best met de gevolgen van de reeds bestaande klimaatverandering omgaan?

Artikel door Michael Bouchez uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Rampen verergerd door het kapitalisme

De orkanen die de VS en Caraïben teisteren, hebben de voorbije maand de media gedomineerd. In de getroffen gebieden vielen tientallen doden, werden tienduizenden dakloos en torsen gezinnen een zware financiële kater. Wat veel minder in de media kwam, waren de moessonregens in onder andere India, Bangladesh en Nepal, waar minstens 1.200 doden vielen en miljoenen dakloos werden. Sommige wetenschappers en commentatoren verzachten de pil door erop te wijzen dat moderne technologie orkanen kan aankondigen en dus snellere evacuatie en minder slachtoffers mogelijk maakt.

Hoewel er daardoor inderdaad meer levens gered kunnen worden, treffen de gevolgen in de eerste plaats nog steeds de armsten en meest kwetsbare groepen. De foto van het rusthuis waar bejaarden in hun rolstoel tot aan hun middel in het water zaten, ging de wereld rond; in Zuid-Azië zijn het de sloppenwijken die het het hardst te verduren krijgen. Voor het kapitalisme is er geen stimulans om veiligheid of evacuatie te garanderen voor diegenen die er niet voor kunnen betalen.

Het kapitalisme is niet enkel ontoereikend wanneer de ramp toeslaat. Het biedt ook geen enkele manier om ruimtelijke ordening en populatiegroei af te stemmen op de klimaatverandering. Deregulering van de vastgoedsector heeft in Houston de gevolgen verergerd. Een bevolkingstoename van 1,8 miljoen inwoners op 20 jaar tijd was voor bouwpromotoren en projectontwikkelaars een uitgelezen kans, maar in zijn drang naar steeds meer winst heeft die sector alle regelgeving voor nieuwbouw met de voeten getreden. Terwijl de gewone bevolking elke overtreding dubbel en dik moet terugbetalen, konden de bouwpromotoren grenzeloos inbreuken maken op de veiligheidsvoorschriften. Harris County, de regio waarin Houston ligt, liet sinds 2010 toe dat 8.600 gebouwen gebouwd werden in regio’s waar er 1% kans is op overstromingen. Normaal gesproken moet dat gepaard gaan met de aanleg van vijvers, afwatering, kanalen, … om overtollig water af te voeren. Tussen 1992 en 2010 werd 30 procent van de prairie-moerassen langs de kust er gebetonneerd. Door die vrijemarktlogica van deregulering, waarin de bedrijven de regels bepalen, overstroomden na de doortocht van Harvey ook gebieden die eigenlijk een 0% overstromingskans hadden. Daaronder ook gebieden met chemische bedrijven die nu door de overstromingen toxische stoffen lekken.

Ten slotte is ook een toename van het aantal klimaatvluchtelingen onder het kapitalisme onvermijdelijk. Droogtes en overstromingen zullen voornamelijk in de neokoloniale wereld, maar ook bijvoorbeeld in de VS, de toekomst van hele generaties nog meer op het spel zetten. Het enige antwoord van rechtse trumpiaanse populisten als Francken is een anti-vluchtelingenbeleid. Met plat cynisme gebruiken ze hun eigen sociale afbraakbeleid, de toenemende werkloosheid, precaire jobs en tekorten om uit te leggen dat er zogezegd geen middelen zijn om die vluchtelingen op te vangen.

Kapitalisme vs. socialisme

De schade van natuurrampen loopt in de honderden miljarden. Voor het kapitalisme is dat echter geen probleem. Integendeel, het kapitalisme is zo pervers dat zulke rampen een positieve stimulans zijn. Ondanks de menselijke en materiële kost zien de beurzen vooral nieuw investeringspotentieel: bedrijven kunnen winsten boeken door noodzakelijke heropbouw. Dezelfde bedrijven die in Houston de regelgeving jarenlang aan hun laars hebben gelapt, kunnen nu opnieuw profiteren.

In de neokoloniale wereld worden de rijkdommen niet gebruikt om te investeren in de veiligheid en bescherming van de meerderheid van de bevolking. Geld voor rampenfondsen of degelijke huisvesting is er niet, dat gaat allemaal naar de rekeningen van de multinationals. Zonder democratische controle van de werkende bevolking over wereldwijde rijkdommen om daarmee onder andere reusachtige investeringen in huisvesting, drinkbaar water en evacuatie- en noodplannen te organiseren, is een exponentiële toename van het aantal klimaatvluchtelingen er onvermijdelijk.

Als we “hulpverlening” en ruimtelijke ordening in handen laten van de private sector en hun politieke vertegenwoordigers, zal er geen rekening gehouden worden met langetermijneffecten van klimaatverandering, tenzij voor diegenen die het kunnen betalen. De collectieve oplossingen die nodig zijn, kunnen enkel doorgevoerd worden wanneer de wereldwijde rijkdom en de wetenschap onder democratische controle staan van de werkende bevolking. Enkel zo kan de economie gepland worden zodat ze rekening houdt met de planeet, de ecologische kost, maar ook de korte- en langetermijnsgevolgen van klimaatverandering.

Een recente peiling van het Wereld Economisch Forum toont dat millennials (18 tot 35-jarigen) meer en meer beseffen dat hun individuele inbreng in de strijd tegen klimaatverandering minimaal is zolang de grote bedrijven niet aangepakt worden. Hoe we de economie duurzaam kunnen plannen en een strategie ontwikkelen om collectieve oplossingen af te dwingen, zal afhangen van de rol van de arbeidersbeweging in de klimaatbeweging. Zij heeft de sleutels van de economie, en dus ook van een duurzaam en democratisch alternatief, in handen.

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie