Establishment in paniek door nieuwe linkse formaties

Mélenchon op de betoging van France Insoumise van 23 september met maar liefst 150.000 aanwezigen. Foot: Gauche Révolutionnai

Op 23 september betoogden tienduizenden mensen in Parijs na een oproep van La France Insoumise (LFI). Het protest was gericht tegen de ‘sociale staatsgreep’ van Macron. De populariteit van de Franse president is in vrije val. LFI wordt steeds meer gezien als de belangrijkste oppositiekracht tegen de regering. “Ik geloof in democratie, maar de democratie is niet hetzelfde als de straat,” verklaarde Macron duidelijk geïrriteerd. Tegelijk gaat de neergang van de sociaaldemocratische PS verder. Nu moet de partij ook zijn historische hoofdkwartier in Parijs verkopen.

door Nicolas Croes

Revolte in het stemlokaal

In Frankrijk en elders wordt het politieke landschap dooreen geschud. Sinds het uitbreken van de crisis reageerden alle gevestigde partijen met een beleid dat in essentie neerkwam op besparingen. De steun voor deze partijen stort in elkaar, vooral de vroegere sociaaldemocratie krijgt forse klappen. Het argument van het ‘minste kwaad’ is immers niet langer geloofwaardig. De crisis van het kapitalisme leidt tot een crisis van de politieke vertegenwoordiging van het establishment. Het wordt steeds moeilijker voor dat establishment om stabiele politieke instrumenten te vinden. De PS van Elio Di Rupo leek een tijdlang een uitzondering op de regel, maar ook dat is nu verleden tijd.

Het ergste voor het establishment moet nog komen: de ontwikkeling van nieuwe linkse formaties schakelt een versnelling hoger. Dit fenomeen is niet nieuw. Maar het langdurig karakter van de crisis heeft nieuwe linkse formaties zoals Syriza of Podemos een bijzonder brede steun opgeleverd, waardoor de kwestie van een links beleid zich stelt. Syriza kwam begin 2015 aan de macht in Griekenland. Tegelijk was er de opmars van Podemos en de linkse eenheidslijsten in de Spaanse staat. Jeremy Corbyn werd in Groot-Brittannië de nieuwe voorzitter van Labour. Er was ook nog de opmerkelijke steun voor Bernie Sanders in de Democratische voorverkiezingen tegen Hillary Clinton in de VS.

Hoe tot verandering komen?

We zien een brede steun voor formaties die stoutmoedig de hoop op radicale verandering uitdragen. Na decennia van neoliberale eenheidsworst lijkt een programma van beperkte hervormingen voor velen revolutionair, zelfs indien het programma van die nieuwe formaties doorgaans niet verder komt dan aanpassingen binnen het kapitalistisch systeem. De dominante stroming vertrekt van het idee van stapsgewijze veranderingen om uiteindelijk tot een meer gelijke samenleving te komen. Er wordt niet gepleit voor een beslissende breuk met het kapitalisme en de invulling van die meer gelijke samenleving blijft vaag.

De kapitalistische klasse is vandaag de heersende klasse. Deze sociale klasse bezit en controleert de cruciale economische middelen van de samenleving (financiewezen, grote bedrijven, …). Ze is op duizenden manieren verbonden met het staatsapparaat (gerecht, leger, hoogste kringen van de ambtenarij, …). De geschiedenis heeft meermaals aangetoond dat de heersende klasse niet zomaar haar macht, en haar rijkdom, afstaat. Als deze bedreigd zijn, wordt niet geaarzeld om tot economische sabotage over te gaan of zelfs militaire staatsgrepen. Dat zagen we in Chili in september 1973.

In de huidige periode van langdurige crisis is de ruimte voor toegevingen aan de werkende bevolking beperkter. De ervaring van Syriza toont aan dat het heel snel tot keuze tot confrontatie met het systeem of capitulatie komt. Voor de schuldeisers en de kapitalistische klasse gaat het daarbij vooral om het indijken van het politieke besmettingsgevaar bij een breuk met het besparingsbeleid. Het belangrijkste was om Syriza te vernederen en zo nieuwe linkse initiatieven te ontmoedigen. Waar er ruimte was voor hervormingen, zoals in Venezuela, leidde het einde van de hoge olieprijzen meteen tot een terugrollen van de verworvenheden en bijhorende sociale en politieke crisis. In Venezuela faalt niet het socialisme, maar het gebrek aan socialistische breuk met de macht van het kapitaal.

De beweging uitbouwen

De opkomst van nieuwe linkse formaties is een belangrijke stap vooruit. Het biedt mogelijkheden om te discussiëren over het programma, de strategie en tactieken om met de werkenden en de jongeren de macht te nemen.

De ervaring van Syriza toont het fundamentele belang van een revolutionaire aanpak, van een breuk met de regels van de eurozone, de EU en het kapitalisme. Er is nood aan een confrontatie met dit systeem waarbij de publieke schulden niet afbetaald worden, controle wordt gevestigd op kapitaal, de banken en andere sleutelsectoren van de economie in publieke handen komen met democratische controle van de werkenden en er op democratische wijze een planning wordt opgemaakt van de economie zodat deze gericht is op de sociale en ecologische noden die vandaag niet aan bod komen onder het kapitalisme.

Om de economische hefbomen effectief in handen te nemen, moet de gemeenschap deze bezitten. Wat je niet bezit, kan je niet controleren. Hetzelfde geldt voor de sociale beweging zelf. Om ons programma effectief te realiseren, is het belangrijk dat het van onderuit gedragen wordt. Er is daartoe nood aan een politiek instrument: een massale arbeiderspartij. Die kan de energie van de arbeidersbeweging bundelen zodat het een kracht wordt die verandering kan bekomen. Uiteraard moet er ook richting gegeven worden aan die verandering: dat is de rol van een programma. Voor LSP moet verandering gericht zijn op socialistische maatschappijverandering. Elke stap naar verandering is op zich belangrijk, maar moet steeds in functie van die doelstelling staan.

#JoinTheWave: bouwen aan een brede en inclusieve linkse campagne in België?

In 2014 kwam radicaal links voor het eerst sinds de jaren 1980 in het Belgisch parlement. De verkozenen van de PVDA hebben sindsdien de progressieve antwoorden op het rechtse beleid op grotere schaal naar buiten kunnen brengen. De publieke opinie kon kennis maken met debatten en standpunten die voorheen grotendeels beperkt waren tot de werkplaatsen en de kringen van activisten. Peilingen geven aan dat de PVDA opnieuw voor een belangrijke doorbraak staat.

Met de oproep #JoinTheWave wil de PVDA een brede campagne rond zich bouwen. Er wordt opgeroepen om niet enkel PVDA te stemmen, maar zich ook te organiseren. Meer dan alleen praktische taken te verdelen onder vrijwilligers voor verkiezingscampagnes, kan de oproep “#Join The Wave” kiezen voor een brede, inclusieve en op actie gebaseerde benadering. De linkse campagnes die de grootste electorale successen hebben geboekt, zijn die welke enthousiasme en massale participatie hebben opgewekt, door te steunen op brede en inclusieve actiecampagnes. Podemos heeft kunnen bouwen op de Indignados in de Spaanse staat. Voor Sanders was er Occupy in de VS en er waren ook de meetings en massabetogingen rond Corbyn in Engeland en met Mélenchon in Frankrijk.

Dat zou een actief engagement van tienduizenden mensen rond de PVDA mogelijk maken. Zowel uit de vakbonden, de jongerenbeweging, de vrouwenrechtenbeweging, de klimaatbeweging, de antiracisten, pacifisten, … Een dergelijke campagne zou kunnen beginnen met een brede mobilisatie voor publieke debatten in alle steden met iedereen die de Wave wil vervoegen, als individu of met zijn/haar partij, syndicale delegatie, vereniging, … Het opzetten van steungroepen naar het voorbeeld van La France Insoumise, kan er voorgesteld worden. Die speelden een belangrijke rol voor de succesvolle massameetings in Parijs, Marseille, Toulouse, Rijsel.

Als de PVDA de resultaten van de peilingen bevestigt in oktober 2018, kan de kwestie van progressieve meerderheden op lokaal niveau zich snel stellen. Dat vereist dat die lokale meerderheden verduidelijken dat ze de ambitie hebben om een fundamenteel ander beleid te voeren. De onmiddellijke invoering van de 30-urenweek zonder loonverlies en met bijkomende aanwervingen voor alle gemeentepersoneel, de vervanging van precaire contracten door ambtenarenstatuten of, op z’n minst, contracten van onbepaalde duur, een programma van massale publieke investeringen om meer kwalitatieve en energieneutrale sociale woningen te bouwen en tegelijk de opvang voor alle daklozen of mensen in armoede mogelijk te garanderen.

De PVDA en de progressieve meerderheden zullen in conflict komen met de financiële dwangbuis waarin de gemeenten worden gedwongen door de regionale en federale regeringen. In de jaren ‘80, vond het stadsbestuur van Liverpool in Engeland een manier om haar reusachtig plan voor openbare investeringen te lanceren. Het bouwde een verzetsfront op van een twintigtal linkse gemeenten en, via stakingen en massabetogingen, dwong het de Thatcher-regering tot een herfinanciering van de stad.

Een inclusief initiatief, gebaseerd op actie, is nodig om iedereen politiek voor te bereiden via open en democratische discussies, maar ook om het programma te verdedigen en populariseren dat een overwinning mogelijk maakt. Concrete voorstellen en maatregelen zijn onmisbaar, maar ook een project van wat we gaan doen als het establishment ons tracht te wurgen; een project dat enkel het echte democratisch socialisme kan inhouden, omdat de ruimte voor een andere politiek binnen het kapitalisme niet bestaat.

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie