Het voorbije jaar gingen ruim 9.300 bedrijven op de fles, een historisch record.(1) De werkloosheid, ook de officiële, is met meer dan 50.000 pijlsnel de hoogte in geschoten. Dit jaar verwacht men nog erger: +89.000 (2). Toen het financiële systeem in vrije val verkeerde, schoof de overheid er meteen met belastingsgeld een stevige bodem onder. Ze staat klaar om zonodig dat fundament opnieuw te stutten. Geen wonder dat de daders van weleer hun speculatieve activiteiten hervat hebben. Als het moet, staat vadertje staat immers garant. Spijtig dat de werknemers niet over zo’n voogd beschikken.
Heeft de overheid dan niets gedaan voor hen? Toch wel. Niet voor niets heeft de RVA in januari dit jaar aan bijna 1,5 miljoen mensen een uitkering betaald. Vooral de tijdelijke werklozen en diegenen die hun arbeidsstijd verminderen met steun van de RVA zijn in aantal toegenomen. Het systeem van de dienstencheques is fors uitgebreid en sommige categorieën van werknemers kan de patroon voortaan bijna gratis aanwerven. Maar voor alles wat de werknemers hebben gekregen, betalen ze zelf via hun sociale zekerheid, los van het inkomensverlies en de toenemende flexibiliteit.
Geen wonder dat er vraag naar is om ook de werknemers wat meer bescherming te bieden. In werkgeverskringen klinkt dat als vloeken in de kerk. In het parlement staat het helemaal achteraan op het prioriteitenlijstje. De overheden willen immers zelf drastisch snoeien in hun personeelsbestand. Toch dienden twee volksvertegenwoordigers van de PS, geen ministers, op de dag van de syndicale betoging van 29 januari een wetsvoorstel in om de notionele intresten terug te trekken voor bedrijven die winst maken en afdanken. Behalve een publiciteitsstunt, moeten we daar niet veel achter zoeken, maar toch, het illustreert dat men beseft wat er leeft bij de bevolking.
De Partij van de Arbeid (PvdA) is op de kar gesprongen. De partij pleit voor een wet-Inbev, een verbod op afdankingen voor winstgevende bedrijven. De militanten stimuleren de discussie hierover met een petitie. Bij niet-naleving, zouden volgens het voorstel onmiddellijk alle staatssteun, alle belastingvoordelen en alle verminderingen van patronale bijdragen, teruggevorderd worden. Maar hoe ga je na of een bedrijf winst maakt? De patroons doen beroep op specialisten die de winst zonodig via ingewikkelde constructies versassen. Wat doe je met een bedrijf die haar boekhouding zo construeert om één jaar verlies te maken en in dat jaar zwaar te herstructureren. Men zou er minstens de opheffing van het bankgeheim en opening van de boeken aan moeten koppelen.
Wat doe je voorts met bedrijven die geen winst maken of bedrijven die na het verlies van alle staatssteun dan maar beslissen de boeken te sluiten? Daarover zegt de wet-Inbev ons niets. De talloze rechtse populisten zouden zo’n scenario nochtans met beide handen aangrijpen om links verantwoordelijk te stellen voor jobverlies. De Socialistische Arbeiderspartij (SAP) pleit dan tenminste nog voor een algemeen verbod op afdankingen, dus niet enkel in bedrijven waar winst wordt gemaakt. Het wil daarvoor een publiek Solidariteitsfonds oprichten, betaald met bijdragen van alle bedrijven. Het fonds zou onder controle van de werkende bevolking en hun syndicale organisaties moeten staan. Net als de boekhouding van de bedrijven. De Linkse Socialistische Partij zou een dergelijk wetsvoorstel steunen indien een parlementaire fractie het op de agenda zou plaatsen.
Vandaag is dat echter niet aan de orde en intussen gaan de bedrijven maar door met herstructureren en afdanken. De campagne rond dergelijke wetsvoorstellen kan in het beste geval de traditionele partijen ontmaskeren als onwillig om wetgevende initatieven te nemen ten voordele van de werknemers. Onder de huidige omstandigheden de strijd verplaatsen naar het parlement leidt ons naar een uitzichtloze situatie. De strijd tegen afdankingen moet gevoerd worden aan de poorten van de bedrijven en op straat, liefst niet bedrijf per bedrijf, maar allemaal samen. De belangrijkste eisen die we moeten stellen is behoud van iedere job, een algemene arbeidsduurverkorting zonder loonverlies als enige garantie op jobbehoud en de nationalisatie onder arbeiderscontrole van bedrijven die dreigen af te danken.
- FOD economie
- NBB Economische indicatoren 5 maart 2010
