Begin maart was er in het Europese parlement een bijeenkomst van postmensen uit heel Europa. De bijeenkomst werd mee georganiseerd door het linkse socialistische parlementslid Joe Higgins van de Ierse Socialist Party. Het doel was om de ervaringen van de volledige liberalisering van de postmarkt tegen 2011 te bespreken. Er werd ook gediscussieerd over het verdedigen van de dienstverlening en arbeidsvoorwaarden.
De Europese postmarkt is groot: in 2007 was deze sector in de EU goed voor een omzet van 94 miljard euro. De liberalisering heeft als doel om de private sector een graantje daarvan te laten meepikken. Aangezien winst maken hun enige doel is, betekent dit besparen op personeel en dienstverlening. Joe Higgins stelde op de bijeenkomst: “De reden waarom er wordt geprivatiseerd, is het feit dat er heel wat winst kan worden gemaakt.”
Aanval op personeel
De postdiensten in de EU tellen alles samen 1,4 miljoen arbeiders. Geen enkele van de nieuwe private bedrijven die op de markt komen, betaalt een loon op het niveau van de bestaande publieke bedrijven. Een onderzoek van de internationale vakbondsfederatie UNI becijferde dat de lonen gemiddeld 20% lager zijn.
Een Nederlandse postman gaf een voorbeeld van de volledig geliberaliseerde arbeidsvoorwaarden in de nieuwe postbedrijven: “Dat zijn echte cowboys, ze betalen hun personeel per stuk en niet per uur. Als je er niet in slaagt om alles gedaan te krijgen, dan verdien je minder. Dit leidt tot erg lage lonen.” Het bestaan van dergelijke bedrijven zet ook de lonen bij TNT onder druk. In de plaats van de beloofde loonsverhoging van 0,7% eist de directie nu 25% inleveringen de komende twee jaar.
François, een Brusselse postman had het over de gevolgen van de liberaliseringen voor het personeel. “In 1991 waren er nog 43.000 postmensen in België, nu zijn dat er minder dan 30.000.” De arbeidsvoorwaarden worden ondermijnd: “Jongeren werken nu met tijdelijke contracten van zes maanden en met slechtere voorwaarden. Dat betekent niet dat wie al langer bij De Post werkt, wel veel verdient. Ik kom bruto aan 25.000 euro per jaar na 37 jaar dienst. Vergelijk dat maar eens met de topmanager die goed is voor 800.000-900.000 euro per jaar. Die verdient per jaar meer dan wat ik in al die jaren al verdiend heb!” Een postman uit Duitsland stelde dat private bedrijven 50-60% minder betalen dan de vroegere overheidsdienst. Postmensen zijn er afhankelijk van sociale bijstand om te overleven.
Aanval op dienstverlening
De liberaliseringen ondermijnen ook de dienstverlening. Minder winstgevende diensten zoals postbezorging in afgelegen gebieden komen onder druk te staan. Ook worden in Europa duizenden postkantoren gesloten, met gevolgen voor de werkgelegenheid maar ook op sociaal vlak. “Postkantoren en postbezorging spelen een belangrijke sociale rol”, stelde Joe Higgins. In Frankrijk zijn er van de 17.000 postkantoren in het verleden al 8.000 gesloten en de directie wil naar slechts 3.600 kantoren gaan.
“De postbezorging verliest haar sociale kant. We moeten steeds sneller de post bezorgen en alle handelingen worden getimed. Zo krijgen we 9 seconden om een helm op te zetten. Hoe kan het postpersoneel nog met het publiek in contact komen en zeker met de ouderen, als we onder dat soort druk moeten werken”, vroeg François.
Zelfs de zogenaamde minimale universele dienstverlening wordt niet gegarandeerd. Een Duitse vakbondsmilitant: “De universele dienstverlening wordt binnen een half jaar herbekeken, mogelijk zal postbezorging in bepaalde gebieden niet langer worden gegarandeerd.”
De private bedrijven concentreren zich op de meest winstgevende elementen, de rest moet de overheid maar doen. De privé krijgt de lusten, de gemeenschap de lasten. In Finland heeft dit er al toe geleid dat het overheidsbedrijf niet langer 30-80 miljoen euro winst maakt zoals in het verleden, maar dat de gemeenschap 150 miljoen euro moet bijleggen om privébedrijven op het platteland te laten functioneren.
Verzet nodig
Joe Higgins had het ook over het verzet tegen de liberaliseringen: “Het liberaliseringsproces is ver gevorderd. De volledige vakbeweging had van meet af aan de strijd moeten aangaan tegen liberaliseringen en privatiseringen. We hadden nooit mogen toelaten dat het zo ver kwam als vandaag het geval is. Jammer genoeg zijn de vakbondsleidingen mee gestapt in de liberaliseringslogica. We moeten nu nagaan hoe we de strijd kunnen aangaan om de arbeidsvoorwaarden en de dienstverlening te garanderen. De postdiensten moeten terug in publiek bezit komen met een democratische controle door het personeel en de gemeenschap.”
De eis van de internationale vakbondsfederatie UNI voor een “moratorium op de doorvoering van liberaliseringen” werd te licht bevonden. Een Griekse postman: “Mijn land ligt onder vuur, de arbeiders en het postpersoneel liggen onder vuur. De richtlijnen zijn verbonden met het algemene beleid van de EU: een neoliberaal beleid. Een tijdelijk moratorium volstaat niet als antwoord daarop.” Op 14 april houdt UNI een actie aan het Europese parlement. LSP zal daar aanwezig zijn.
Er is nood aan een georganiseerd verzet door de vakbonden en een coördinatie van het ongenoegen en verzet om op die basis samen te strijden tegen de gevolgen van de liberaliseringen en voor het vestigen van publieke postdiensten doorheen Europa. Terry Kelleher, een postman uit Ierland en gemeenteraadslid voor de Socialist Party, vatte samen: “De vakbonden staan overal sterk in de postdiensten. Nu moeten ze ook actie ondernemen om de vakbondsleden, de dienstverlening en de werkgelegenheid te verdedigen. We moeten aan de basis acties voorbereiden, maar deze moeten gecoördineerd worden op nationaal en Europees vlak. We moeten allemaal samen strijden, dat is waar vakbondswerking voor zou moeten staan.”
