De afgelopen weken laaide het debat rond het hoofddoekenverbod in het gemeenschapsonderwijs hoog op. Eerder voerden de athenea van Antwerpen en Hoboken een totaal verbod op de hoofddoek in. Na verschillende protestacties, waaraan de Actief Linkse Scholieren consequent deelnamen, werd ook een verbod op protesteren ingesteld! Als gevolg hiervan werden op 7 september zes ALS’ers opgepakt toen ze een pamflet verspreidden aan de schoolpoorten van het Atheneum in Hoboken.
Door Jarmo (Antwerpen). Artikel uit de oktobereditie van Socialistisch Links
Marxisme en religie
Wij baseren ons op het marxisme, dat in tegenstelling tot wat algemeen wordt aangenomen geen reeks van dogma’s is, maar naast een aantal algemene stellingen die gebaseerd zijn op de lessen uit de klassenstrijd van het verleden vooral een methode is om de klassensamenleving te begrijpen om ze des te beter te bestrijden. Cruciaal voor de strijd tegen het patronaat en haar uitbuiting en onderdrukking is de kwestie van arbeiderseenheid.
Voor Marx en Engels, net als voor de latere marxisten Lenin en Trotski, was de godsdienstkwestie steeds secundair aan de klassenstrijd. Hoewel ze zelf niet in een god geloofden en hamerden op de noodzaak van wetenschappelijke analyses van problemen om tot een oplossing te komen, stonden de partijen die ze oprichtten open voor religieuze arbeiders. De voorwaarde die ze stelden, was niet dat iedere arbeider zijn/haar geloof moest afzweren om onderdeel te kunnen uitmaken van de organisaties van de arbeidersbeweging, maar dat ze niet op god zouden wachten om de maatschappelijke wantoestanden de wereld uit te helpen, maar daarvoor zouden deelnemen aan de klassenstrijd van de arbeidersklasse tegen het patronaat.
Marx stelde dat religie zowel een vluchten uit de miserie van deze wereld (“opium van het volk”) is als een protest tegen de wreedheid. Lenin schreef in 1905: “De staat dient geen bemoeienis met de godsdienst te hebben, de religieuze gemeenschappen mogen niet verbonden zijn met de staatsmacht. Het moet een ieder volkomen vrijstaan onverschillig welke godsdienst aan te hangen of ook geen enkele godsdienst te erkennen.”
Socialisten erkennen dat er een groot verschil is tussen de religie van de armen, zoals de meerderheid van de arme moslims in het Midden-Oosten, en het “geloof” van de heersende klassen, zoals de dictatoriale Arabische regimes. Voor de heersende klasse is godsdienst nuttig om de werkende bevolking te verdelen en om de massa’s onder de knoet te houden.
Niet alleen wordt de mogelijkheid tot het uitdrukken van de eigen identiteit van hogerhand de kop ingedrukt, wie tegen het verbod durft in te gaan, wordt ook nog eens gearresteerd. Dat is de boodschap die de schooldirecties en het stadsbestuur op deze manier aan de leerlingen meegeven.
Drogredenen
Men argumenteert dat de reden voor het verbod de sociale druk is die wordt uitgeoefend op meisjes die zonder hoofddoek naar school komen. Men creëert de illusie dat men met het verbod opkomt voor de zwakste. Dat is niet het geval. Door de hoofddoek te verbieden, wordt de sociale druk die sommige meisjes voelen om gesluierd door het leven te gaan, niet weggenomen. Het leidt tot een verdere isolering van deze meisjes die ofwel geen toegang tot onderwijs meer zullen krijgen of verplicht zullen worden om naar een moslimschool te gaan.
Bovendien zijn er heel wat meisjes die de hoofddoek vrijwillig dragen en dit zien als een vorm van identiteitsvorming. Hierbij gaat het om meer dan een religieus symbool. Laat ons niet vergeten dat onder jongeren een enorme maatschappelijke druk aanwezig is om te voldoen aan de nieuwste mode wat betreft kledij, look en schoonheidsideaal. Voor sommigen meisjes is een hoofddoek een manier om zich hiertegen te beschermen. Een hoofddoekenverbod stigmatiseert de moslimgemeenschap als het “probleemgeval” en negeert daardoor alle andere sociale problemen in de samenleving.
Anderzijds werd gesteld dat de hoofddoek als religieus symbool geen plaats heeft op het gemeenschapsonderwijs. Het GO! pretendeert het “actief pluralisme” als ideologische achtergrond te willen uitdragen. Wat is er evenwel pluralistisch aan een beleid dat elke vorm van sociale expressie of manieren om zichzelf uit te drukken in de kiem smoort. Het GO! exporteert met haar maatregel een sociaal probleem in enkele scholen in de grootsteden naar heel Vlaanderen.
LSP kant zich duidelijk tegen een hoofddoekenverbod: wij vinden dat ieder het recht heeft om zijn levensbeschouwing vrij te kunnen beleven los van de vraag of deze een religieus, politiek, of cultureel karakter heeft. De “idealen van de Verlichting” en de “neutraliteit” worden niet bewaard door een repressieve aanpak van iedereen die zich niet aan de van bovenaf vastgelegde kledingnormen wil houden.
Om dezelfde redenen zijn we vanzelfsprekend ook tegen een verplichting van de hoofddoek, zoals die ook in Iran onder het reactionaire regime van Ahmadinejad bestaat. Wij geloven in het recht van iedereen om zijn identiteit uit te drukken, hoe en waar dan ook, op de manier die ze zelf verkiezen.
Contraproductief
Nu reeds zien we de gevolgen van het hoofddoekenverbod op de “integratie” van de allochtone gemeenschap. Verschillende stemmen binnen en buiten die gemeenschap pleiten voor een apart islamitisch onderwijsnet. Dat zou een stap achteruit betekenen en zal enkel leiden tot meer segregatie met bijhorende racistische tegenstellingen.
Concentratiewijken –en scholen zijn de uitdrukking van een kloof in de samenleving. In eerste instantie een kloof tussen arm en rijk. Zoals je een concentratiewijk niet kan aanpakken door armoede te verbieden, kan je de problematiek van de concentratiescholen niet aanpakken met een hoofddoekenverbod. In de plaats daarvan moeten de echte sociale problemen worden aangepakt: werk en welvaart voor iedereen, meer middelen voor onderwijs en betere sociale voorzieningen. Enkel op die manier kan integratie bevorderd worden. Het hoofddoekenverbod wordt gebruikt als een dekmantel: het is een non-issue dat de media domineert terwijl de eigenlijke, fundamentele problemen eens te meer onder tafel worden geschoven.
Mediacampagne
De houding die de media tegenover de hele kwestie aannemen, is bijzonder tendentieus en allesbehalve “neutraal.” In de berichtgeving over het hoofddoekenverbod werd niet ingegaan op de sociale problemen die aan de oorsprong liggen van de hele discussie. Het doet wat denken aan de opstelling van veel traditionele media bij stakingsacties, waarbij enkel wordt bericht over de “hinder” en niet over de eisen van de stakers.
In de kranten en op televisie worden, op kleine uitzonderingen na, enkel de directies en voorstanders van het verbod aan het woord gelaten. We krijgen enkel nieuws te horen over vandalenstreken in de scholen, waarmee de hele beweging van tegenstanders van het verbod in hetzelfde hoekje wordt gedrumd. Dat leidde er zelfs toe dat de schrijver Tom Naegels in De Standaard naar ALS verwees als een “blank anarchomarxistisch groepje” van relschoppers. Wie ons kent, weet beter. Maar het is een logisch gevolg van de wijze waarop tegenstanders van het hoofddoekenverbod werden aangepakt in de media. De media zijn niet neutraal, maar functioneren als een instrument van het establishment. Ook bij stakingsbewegingen, zien we dat bedrijfsleiders, tegenstanders van stakingen, … consequent vaker aan het woord gelaten worden dan de stakers zelf. Die worden veelal gedemoniseerd als lui en werkschuw. Hetzelfde gebeurt nu met de moslimgemeenschap, die gekarakteriseerd wordt als irrationeel, radicaal en vandalistisch. En met diegenen die zich uitspreken tegen het hoofddoekenverbod, dat zijn “anarchomarxistische relschoppers”.
LSP denkt dat de oorzaken van de sociale problematiek die dit thema op de spits drijft, dieper liggen dan de discussie over “religieuze symbolen” doet uitschijnen. Wij denken dat tegenstellingen zoals deze enkel weggewerkt kunnen worden in een samenleving die de problemen bij de fundamenten aanpakt. Een samenleving waarin massaal geïnvesteerd wordt in onderwijs, openbare diensten, gezondheidszorg, werkgelegenheid, … Kortom: een socialistische samenleving.
