Het boek “From Militant to the Socialist Party” door Peter Taaffe (634 pagina’s, uitgegeven door Socialist Books) is niet gewoon het verhaal van de Socialist Party tussen ongeveer 1995 en 2007. Het is een politieke geschiedenis en verdediging van onze politieke stroming.
In het in 1995 verschenen ‘Rise of Militant’ deed Peter Taaffe het verhaal van de opmars van Militant tot vlak na de val van de Berlijnse Muur. In deze opvolger wordt een periode behandeld die politiek moeilijker was voor socialisten. Het neoliberaal ideologisch offensief na de val van de stalinistische dictaturen had een effect op het terugslaan van het bewustzijn en organisatiegraad van de arbeidersklasse. Sociaaldemocratische partijen die voorheen een burgerlijke leiding combineerden met een arbeidersbasis liepen verder leeg en werden verburgerlijkte partijen. Zelfs binnen de vakbonden werden neoliberale dogma’s steeds meer aanvaard.
De nieuwe periode na de val van de Berlijnse Muur was een test voor alle linkse stromingen. Het vereiste een aanpassing van tactieken. Peter Taaffe beschrijft hoe Militant de oriëntatie op Labour verlaat (hij merkt op dat dit wellicht laattijdig gebeurde: eind jaren 1980 pleitte hij al voor het opzetten van een nieuwe partij, minstens in Liverpool in de nasleep van de strijd van het socialistisch gemeentebestuur daar) om geduldig te pleiten voor een nieuwe arbeiderspartij en elke stap in die richting te ondersteunen.
Waar in ‘The Rise of Militant’ de strijd tegen Thatcher een centrale plaats innam met een analyse van waar het Thatcherisme voor stond, hoe het aan de macht kon komen en hoe de strijd ertegen opgebouwd werd, neemt in dit boek de verburgerlijking van Labour en de pogingen om tot een nieuwe linkse formatie te komen een centrale plaats in. De verkiezingscampagnes van de Socialist Party komen aan bod, maar ook de discussies rond de Socialist Labour Party van Arthur Scargill in de jaren 1990, de Socialist Alliances, Respect met Georges Galloway, …
Revolutionaire organisaties worden niet alleen uitgetest in periodes van snelle groei en enorme mogelijkheden. Ook perioden waar ze tegen de stroom in moeten gaan, zijn belangrijk. De jaren 1990 vormden ongetwijfeld zo’n periode. Verschillende organisaties doorstonden de test van die periode niet: sommigen hielden krampachtig vast aan ‘marxistische’ analyses zonder dit te baseren op betrokkenheid in strijd, anderen zagen in de inhoudelijk beperkte acties steeds meer een richtlijn voor hun theoretisch begrip waarbij het revolutionaire aspect overboord gegooid werd. Op een open wijze beschrijft Peter Taaffe controversiële discussies die ook in onze organisatie gevoerd werden en tot afsplitsingen leidden.
Maar de nadruk in het boek ligt op geduldige pogingen om ook in moeilijker perioden kansen en opportuniteiten aan te grijpen om strijd te leveren tegen besparingsmaatregelen en om de kwestie van een politieke vertegenwoordiging van de werkende bevolking te populariseren en te concretiseren. De wijze waarop een militante opstelling op de werkvloer een versterkte aanwezigheid in de structuren van de vakbonden mogelijk maakte, is indrukwekkend. De wijze waarop enthousiast werd ingespeeld op de eerste nieuwe jongerenprotesten rond de eeuwwisseling met de antiglobaliseringsbeweging en dan de anti-oorlogsbeweging waarbij deze bewegingen gepolitiseerd werden, is een ander hoogtepunt in het boek.
Het boek eindigt vlak voor de economische crisis van 2007-08 met de belofte dat een opvolger al zo goed als geschreven is. Die timing is geen toeval: de crisis en de lange duur ervan zorgden voor een nieuw keerpunt in de wereldsituatie en de mogelijkheden voor linkse organisaties. De opgang van nieuwe linkse formaties vandaag vereist een flexibele tactische opstelling met tegelijk een vastberaden principiële strategische houding. De complicaties van de nieuwe linkse formaties zijn een resultaat van die moeilijke periode na de val van het stalinisme. Als de Socialist Party vandaag de nodige flexibiliteit heeft om daarin tussen te komen, is dat grotendeels het resultaat van de geduldige opbouw in de periode die in ‘From Militant to the Socialist Party’ wordt beschreven.
Dit boek is belangrijk om onze geschiedenis en politieke ontwikkeling te beschrijven en dit niet aan anderen over te laten. Doorgaans leggen politieke biografieën nadruk op persoonlijke anekdotes. Dit boek is anders: het is een politieke rechtvaardiging en verklaring van een stroming. Het is tevens een polemiek, vooral tegenover het Blairisme. De nadruk in het boek ligt uiteraard op de Britse situatie, maar de algemene processen die beschreven worden, zijn breder en bovendien is er steeds een uitdrukkelijk internationalistische benadering met veel verwijzingen naar gebeurtenissen in andere delen van de wereld.
Het neoliberale offensief na de val van het stalinisme heeft niet enkel geleid tot een verzwakking van het bewustzijn, maar ook tot onder meer een groeiende ongelijkheid. De tegenstellingen die eigen zijn aan het kapitalisme werden niet overstegen, maar zijn net dieper geworden. Daarin ligt de basis voor hernieuwd verzet waarbij strijd voor een socialistische samenleving onvermijdelijk steeds meer op de agenda zal staan.
Het boek ‘From Militant to Socialist Party’ is via onze redactie te verkrijgen. Het boek kost 17 euro + 6 euro verzendingskosten. Te bestellen via onze webshop. Je kan het ook samen met ‘Rise of Militant’ bestellen via onze webshop.
