Vrouwen zijn geen voorwerpen en ook geen stukjes openbare ruimte waarvan men naar eigen goeddunken gebruik kan maken. Jammer genoeg stimuleren recente maatregelen van diverse regeringen discriminatie en geweld tegenover vrouwen. Of het nu gaat om de vrijheid zich te kleden zoals men wil of om de toegang tot vrijwillige zwangerschapsonderbreking, het recht van vrouwen om over hun eigen lichaam te beschikken wordt opnieuw ingeperkt.
door Julie N. (Luik)
Sinds enkele jaren beleven we een heropleving van vrouwenstrijd, verder aangespoord door aanvallen op onze verworvenheden uit het verleden. Doorheen de grote mobilisaties van de jaren ’60 en ’70 werd de heersende klasse gedwongen terrein prijs te geven. Verschillende rechten werden verworven; rechten die vandaag vanzelfsprekend lijken, maar die wel degelijk in gevaar zijn. We hebben belangrijke stappen vooruit gezet op gebied van seksuele vrijheid, maar het kapitalisme heeft dat gebruikt om de winsten op te drijven van extreem goed gedijende industrieën die zich baseren op de uitbuiting van het vrouwelijke lichaam en seksisme, zoals porno, cosmetische industrie, plastische chirurgie, … Deze sectoren berusten op seksistische clichés die door de huidige samenleving worden uitgedragen.
Dagelijks seksisme, seksuele intimidatie en verkrachting
Een systeem in crisis – zoals het kapitalisme vandaag – vormt de ideale voedingsbodem voor conservatieve reactionaire krachten die zich verzetten tegen vrouwenemancipatie. Zo tekende Donald Trump eind januari een decreet dat financiering verbiedt aan internationale ngo’s die het recht op abortus ondersteunen (in 2016 leverde deze maatregel toegang tot anticonceptie aan 27 miljoen vrouwen uit onderontwikkelde landen (1)). In de staat Missouri werd in juni een wet gestemd die werkgevers toelaat vrouwen te ontslaan die een abortus ondergingen, een buitenechtelijk kind hebben, of simpelweg gebruik maken van voorbehoedsmiddelen. Werkgevers krijgen zo ook het recht om vragen rond deze kwesties te stellen tijdens sollicitatie- en functioneringsgesprekken, wat de meest primaire rechten van vrouwen ondermijnt.
In een kapitalistische samenleving vormt discriminatie een instrument om de bevolking te verdelen terwijl de dominante elite haar winsten verder opstapelt. Ze doet dat nota bene door de via strijd verkregen seksuele bevrijding om te zetten in haar tegendeel via de enorme uitbreiding van de pornografische industrie, door het verspreiden van stereotypes van de vrouw als onderdanig voorwerp. De verkrachtingscultuur werd hierdoor versterkt. Het vrouwbeeld als object is zodanig alomtegenwoordig geworden (in videospelletjes, cinema, muziekindustrie, reclame, …) dat de publieke ruimte er één kan zijn van permanente agressie.
Producten tentoonstellen met vrouwen in de rol van vulgaire decoratie, banaliseert seksuele agressie en intimidatie. Nochtans moeten slachtoffers van verkrachting of seksuele intimidatie zich vaak verdedigen over hun kledij, waarom ze alleen buiten waren, of ze geen glas te veel hadden gedronken,… Slachtoffers worden geconfronteerd met de minimalisering van verkrachting (“zo erg is het nu ook weer niet”), met de ontkenning van het belang van wederzijdse instemming (“ze zei ‘nee’, maar dacht ‘ja’”) en met beschuldiging (“ze heeft het zelf gezocht”).
De vrije keuze om je te kleden zoals je wilt, is voor ons evident en legitiem. Vandaag is het echter steeds meer een gevecht. Lagere en secundaire scholen verbieden vandaag bepaalde kledij voor meisjes, met de mogelijkheid van uitsluiting, waarbij ze meisjes tonen dat hun opleiding minder belangrijk is dan hun kledij. Deze discriminatie zet zich voort in het hoger onderwijs, zonder uitwijzing, maar wel met vernedering als regelmatig fenomeen. We herinneren ons de mail van het ULB-secretariaat, in mei verstuurd aan de afgestudeerden, waarin studentes gevraagd werd “een rok of een jurk te dragen, alsook een leuke decolleté.” Studentes onthulden daarop een mail uit 2012 voor de proclamatie geneeskunde, waarin men kon lezen: “Dames, een leuke decolleté en blote beentjes passen perfect bij de gelegenheid; dat gezegd zijnde, zullen we u het dragen van een broek pardonneren indien u niet de tijd heeft gehad om langs de schoonheidsspecialist te gaan!”
Daarnaast worden alle paradoxen van deze samenleving uitgedrukt in vaak gehoorde uitspraken als “wees sexy, maar niet sletterig”, “wees natuurlijk, maar onthaar je en schmink je”, “wees intelligent, maar niet zo intelligent als een man”, “wees slank, maar niet mager.” Deze samenleving conditioneert ons om te denken dat een vrouwenlichaam een openbare ruimte is waarover iedereen het recht heeft om het te bekritiseren, aan te raken, te verminken. Het verrast niet meer om een hand op je bil te vinden op straat, dat is zelfs onderdeel van het dagelijks leven! In België waren in 2014 naar schatting 25% van alle vrouwen slachtoffer van fysieke intimidatie in de openbare ruimte (2).
Anticonceptie en zwangerschapsonderbreking: rechten die lang niet voor iedereen toegankelijk zijn
Onder het kapitalisme verandert alles in koopwaar: alles kan gekocht worden en moet winst opbrengen. Seksuele en voorplantingsrechten ontsnappen hier niet aan. In België wordt de toegang tot de morning-after pil een pak moeilijker gemaakt door Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld). Er wordt gesnoeid in de middelen voor de centra voor gezinsplanning, waardoor de morning-after pil enkel nog in de apotheek te krijgen is aan een duurdere prijs. Straks zal dit tussen de 10 en 25 euro kosten, een serieuze drempel voor vrouwen in een precaire situatie. Daarbij moeten vrouwen zich ook blootstellen aan het oordeel van de apotheker en de andere klanten, terwijl de sociale druk op seksueel actieve meisjes al enorm is. Deze maatregel verhindert een hele reeks vrouwen over hun eigen lichaam te beschikken.
In Europa is het recht op abortus niet overal verworven. In Ierland kan men 14 jaar gevangenis krijgen voor een abortus. In Polen is abortus enkel mogelijk onder bepaalde voorwaarden en zelfs dat wou de regering terugschroeven. Ook in Malta en Cyprus is de wet zeer restrictief. In Griekenland en Italië wordt het recht ernstig tegengewerkt door artsen die weigeren abortus uit te voeren (80% in Italië) onder sociale, religieuze en politieke druk. In Hongarije beschermt de nieuwe grondwet het embryo vanaf de bevruchting, abortus is dus onmogelijk. (Knack, 06/06/’16).
Dit brengt vrouwen reëel in gevaar. Het alternatief voor een veilige abortus is immers een clandestiene abortus uitvoeren in slechte omstandigheden. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn clandestiene abortussen goed voor 49% van het totale aantal (3). Elk jaar sterven 47.000 vrouwen als gevolg van een clandestiene abortus (4).
De redenen voor een abortus zijn vaak van economische aard. Velen handelen uit angst om in de armoede terecht te komen (in België leeft 1 arme op 4 in een éénoudergezin). In éénoudergezinnen is het risico op werkloosheid drie keer zo hoog als bij een koppel en ook halftijds werk is er meer wijdverspreid. We kunnen dus niet beweren dat deze vrouwen een echte keuze hebben, aangezien ze beperkt worden door de economisch zwakkere positie van vrouwen in de samenleving! Als kinderbijslag de reële kost voor het opvoeden van kinderen zou dekken, als studiebeurzen toegankelijker waren, als openbare diensten gratis en kwaliteitsvol waren en huisvesting betaalbaar, als de lonen en uitkeringen voldoende hoog waren, zou een groot deel van deze vrouwen ervoor kiezen om een kind te houden.
Socialistisch feminisme
Wij strijden eveneens voor toegang van alle vrouwen tot gratis anticonceptie, kwaliteitsvol en aangepast aan hun levensstijl. Voorbehoedsmiddelen als de pil, de vaginale ring, de patch of een spiraal kosten tussen 2 en 30 euro per maand. Voor andere voorbehoedsmiddelen zoals een implantaat moet je rond de 148 euro rekenen, met een min of meer reële terugbetaling tot 21 of 26 jaar, afhankelijk van het ziekenfonds.
Als socialistische feministen vechten wij voor seksuele opvoeding in het onderwijs, dat geherfinancierd moet worden om toegankelijk en kwaliteitsvol te zijn. Een massale publieke herinvestering in alle openbare diensten en voorzieningen is nodig. Wij eisen dat vrouwen zich kunnen kleden zoals ze dat zelf willen, zonder geïntimideerd of gediscrimineerd te worden. Wij zijn ervan overtuigd dat we ook de sleutelsectoren van de economie moeten nationaliseren en hen onder democratische controle en beheer van de werkende klasse moeten plaatsen. Zolang de kleine minderheid van kapitalisten de controle behouden over de economie, over wat er geproduceerd wordt en wie met de winst gaat lopen, zullen deze seksisme blijven propageren omdat het enorme winsten oplevert. Enkel door die controle te veroveren met de meerderheid van de bevolking, zullen we ons kunnen ontdoen van het dagelijkse en het geïnstitutionaliseerde seksisme.
Samen op 28/9!
Sluit je bij ons aan op 28 september in Brussel om te vechten voor toegang tot abortus en onze rechten! 17u30 Jubelpark.
- http://www.lemonde.fr/ameriques/article/2017/01/25/donald-trump-s-attaque-a-l-avortement_5069145_3222.html#44zPqsokrzPIGxPc.99
- cijfer van Amnesty International https://www.amnesty.be/camp/droits-des-femmes/le-viol-en-belgique/article/faits-et-chiffres
- cijfer van het WHO uit 2008 https://www.rtbf.be/info/societe/detail_selon-l-oms-les-avortements-clandestins-seraient-en-hausse-dans-le-monde?id=7414363
- cijfer van het WHO http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs388/fr/
