De aanhoudende schandalen over graaiende politici treffen de PS hard. Terecht: wie verrijkt zichzelf nu op de kap van de allerzwaksten zoals daklozen? Dat dit gebeurt door mensen die zichzelf ‘socialist’ noemen, komt des te harder aan. Als de PS hiervoor afgestraft wordt, is het niet omdat de partij zich ‘socialistisch’ heeft opgesteld, maar net omdat er van socialisme geen sprake meer is.
De neoliberale logica van winstgevendheid en toplonen voor de managers is doorgetrokken naar de publieke sector. Dat is niet verwonderlijk: alle gevestigde partijen, ook de sociaaldemocratie, hebben het neoliberalisme omarmd en doorgevoerd. Openbare diensten werden publieke bedrijven: dienstverlening maakte plaats voor een jacht op winst. Gevestigde politici vergeleken zich met managers in de private sector die voor de minste wind die ze laten een vergoeding krijgen.
De woede tegenover de hoge vergoedingen wordt versterkt door het jarenlange besparingsbeleid waaronder de levensstandaard van de hardwerkende gewone bevolking gebukt gaat en waardoor de openbare dienstverlening is afgebouwd. Terwijl er voor ons minder diensten waren, kregen de toppolitici meer vergoedingen. Dat is een opstap naar een volledige privatisering waardoor de toplonen en winsten naar de grote bedrijven doorvloeien. N-VA wilde dit bijvoorbeeld doen door de Antwerpse daklozenopvang aan G4S over te dragen. Voorlopig is dit van de baan, maar de daklozenopvang kreeg een zware slag. Of het nu PS-politici of grote aandeelhouders zijn, wat ons betreft is verrijking op de kap van armen en daklozen altijd schandalig.
Het probleem beperkt zich niet tot enkele figuren met ‘vuile handen.’ Het hele systeem zit fout. Het werkt groeiende ongelijkheid in de hand en dus ook excessen.
De woede hiertegen groeit en maakt ‘oude socialisten’ zoals Bernie Sanders, Jean-Luc Mélenchon en Jeremy Corbyn populair. Terwijl de PS en SP.a in naam ‘socialistisch’ zijn, is de inhoud ervan al lang verdwenen. Door te vertrekken van de belangen van de meerderheid van de bevolking, het vertrekpunt van echte socialisten, was de aantrekkingskracht van Sanders, Mélenchon en Corbyn groot. Het lijkt tegenstrijdig, maar terwijl de PS in elkaar stort, is er net een heropleving van socialisme. De sociaaldemocratie kan daar niet op inspelen omdat ze niet meer weet wat socialisme is.
Het programma van Jeremy Corbyn, Sanders of van Mélenchon werd door tegenstanders afgedaan als “onbetaalbaar”. Dat argument is nu steeds meer ook de laatste strohalm voor de neoliberale vertegenwoordigers in die sociaaldemocratische partijen. Belastingverminderingen en fiscale gunstregimes waren nooit onbetaalbaar. Degelijk en betaalbaar onderwijs, veilige huisvesting, goed werkend openbaar vervoer of echte jobs, zijn dat blijkbaar wel.
Tegenover het decennialange mantra dat privatiseringen iedereen ten goede kwamen, staat nu de afschuwelijke realiteit: als sociale woningbouw overgelaten wordt aan de winstbelangen, vormen kwaliteit en veiligheid een “verliespost”. Het drama van de appartementsbrand in London is niet enkel dat deze of gene regeltjes met de voeten getreden werden of dat er in het Verenigd Koninkrijk andere veiligheidsnormen bestaan, het is ook dat neoliberale regeringen of besturen de fiscale gunstregimes organiseren met publieke middelen, voor onder andere bouwpromotoren, ten koste van veiligheidsvoorschriften of noodzakelijke investeringen in kwaliteitsvol en veilig wonen.
De heropleving van socialistische ideeën is nog maar net begonnen. Het zijn net de eisen uit de “oude doos”, jarenlang afgedaan als “oubollig”, die enthousiasme opwekken. De (her)nationalisatie van industrieën en diensten, gratis onderwijs, … zijn populair. Wel blijven ze vaak nog voorwaardelijk of ontbreekt nog de strategie om deze af te dwingen. Zo wil Corbyn de spoorwegen pas hernationaliseren wanneer de huidige concessies aflopen. Zijn overstap naar duurzame energie zou gaan via een stapsgewijze uitbouw van publieke controle over energieproductie naast bestaande private spelers; Mélenchon concentreerde zich vooral op het argument dat hogere lonen de economie kunnen herlanceren en dat wettelijke voorzieningen nodig zijn om bedrijven te controleren.
Zulke eisen zijn een goed begin, maar het enthousiasme voor zo’n programma is er net omdat het uitzicht geeft op een onmiddellijke ommekeer van de sociale afbraak en de uitwassen van het kapitalisme. Het klimaat, om maar één voorbeeld te geven, kan niet wachten op een geleidelijke overgang van marktgedreven naar massale publieke investeringen.
Om de chantage en sabotage door kapitalistische beleidsmakers tegen te gaan, zal een standvastige houding nodig zijn. Het zal de nationalisatie van de sleutelsectoren van de economie onder democratische controle van de werkende bevolking vereisen. De winsten in die sectoren kunnen dan gebruikt worden voor de investeringen in diensten en wetenschappelijk onderzoek, terwijl de democratische controle noodzakelijk is om genationaliseerde sectoren te behoeden van onderfinanciering en corruptie. Echte socialisten graaien niet, maar strijden actief voor een socialistische samenleving! Doe mee met LSP!
