De schandalen van graaiende politici die in allerhande raden van bestuur bijverdienen bovenop een reeds riant betaald publiek mandaat blijven aanhouden. Er komen tal van oproepen tot meer transparantie of beperking van de cumuls. Die oproepen zijn terecht, maar moeten we niet verder gaan?
De afgelopen jaren hebben alle gevestigde politici de neoliberale logica verdedigd: grote bedrijven mocht niets in de weg gelegd worden om de winsten op te drijven. Daartoe werden regels afgebouwd en werd het ook gemakkelijker om het personeel minder te betalen en/of flexibeler te laten werken. Deze logica werd niet betwist en tegelijk ook steeds meer doorgetrokken naar de publieke sector. Dienstverlening aan de bevolking moest plaatsmaken voor economische efficiëntie en winst. Het probleem gaat dus verder dan ‘politieke cultuur’ of gebrek aan transparantie: heel het systeem zit fout.
Parlementsleden vergeleken zichzelf met managers om de eigen toplonen of gouden parachutes te verdedigen. Enkele jaren terug verdedigde Herman De Croo de afscheidspremies voor parlementairen nog met de stelling: “If you peanuts, you get monkeys.” De neerbuigendheid over onze bijdrage aan de samenleving druipt er vanaf af: met onze lonen of uitkeringen, zijn wij blijkbaar ‘apen’…
Net als bij topmanagers wordt het argument van het vele werk of de grote verantwoordelijkheid aangehaald om de toplonen te rechtvaardigen. Politici vergelijken zichzelf nooit met gewone werkenden of uitkeringstrekkers. Ze staan hierdoor mijlenver van onze realiteit af en reageren vervolgens verbaasd op de groeiende vervreemding en openlijke afkeer tegenover hen.
De illusie dat we allemaal ‘gelijke burgers’ zijn, is doorprikt door de crisis en de gevolgen van het jarenlange neoliberale beleid dat heeft geleid tot een nooit geziene ongelijkheid: de 8 rijksten zijn even rijk als de armste helft van de wereldbevolking. Dit werd ook doorgetrokken naar de publieke sector waarbij de politici-managers niet konden onderdoen voor hun collega’s uit de private sector. Het is niet verwonderlijk dat het vertrouwen in de politici, net als in alle andere traditionele instellingen, op een dieptepunt staat.
Iedere maatregel gericht op meer democratie botst onvermijdelijk op de dictatuur van de kapitalistische markten. Dit systeem is genetisch niet in staat om echte democratie tot stand te brengen aangezien de belangen van de meerderheid van de bevolking steeds in conflict komen met de macht die wordt uitgeoefend door die kleine minderheid die de productiemiddelen in handen heeft.
Politici vanuit de arbeidersbeweging die leven aan een gemiddeld werknemersloon, zoals de verkozenen van de PVDA en andere linkse formaties doorheen de wereld (zoals de verkozenen van onze zusterorganisaties), maken een verschil. Het benadrukken van betrokkenheid van hun kiezers met een element van verantwoording afleggen en zelfs van permanente afzetbaarheid maakt het nog sterker. François Ruffin, de maker van de film ‘Merci Patron’, werd verkozen voor France Insoumise en kondigde aan dat hij zal leven aan een minimumloon. Hij voegde eraan toe: als 25% van de kiezers in zijn district willen dat hij aftreedt, dan doet hij dit.
Leven aan een gemiddeld loon is kant kiezen. Maar er zal meer nodig zijn: bovenop alle voorstellen van transparantie en maximale lonen voor politici, is er een breuk nodig met het neoliberale beleid waarin een kleine elite steeds rijker wordt op de kap van de meerderheid van de bevolking. Een neoliberaal systeem van ongelijkheid zal steeds leiden tot gegraai: dat zit in het DNA van dit systeem. We moeten breken met het systeem en gaan voor een socialistisch alternatief: een samenleving beheerd en gecontroleerd door de meerderheid van de bevolking, geen elite aan de top die regeert via politieke marionetten van diverse gevestigde partijen.
