De media stelden de overwinning van Macron in de Franse presidentsverkiezingen voor als triomfantelijk en een overwinning voor een “vernieuwend politiek project.” Het recordaantal mensen dat niet ging stemmen (12 miljoen mensen of 25,4%, het hoogste aantal sinds 1969) en het aantal blanco en ongeldige stemmen (4 miljoen mensen of 11,5%, een absoluut record), zijn tekenend: er is geen enthousiasme voor een verderzetting van hetzelfde beleid. Een peiling naar de redenen waarom in de tweede ronde voor Macron gestemd werd, is veelzeggend: 43% deed dit om tegen Le Pen te stemmen, 33% wilde een “politieke vernieuwing” bekomen, 16% koos voor Macron omwille van zijn programma en 8% voor zijn “persoonlijkheid.” Dit was geen overtuigende steun aan het politieke project van Macron.
door Stéphane Delcros uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Het Front National heeft niet gewonnen, maar we zijn er nog niet van af
Zelfs indien Marine Le Pen niet kon winnen, vormen haar campagne en resultaat een waarschuwing: 10 miljoen stemmen is een record voor extreemrechts. Hoe kan dit 15 jaar nadat Jean-Marie Le Pen naar de tweede ronde doorstootte?
Het FN heeft zich de voorbije maanden dan wel wat afgevlakt en de partij trekt (een beetje) minder de kaart van racistische provocaties. Maar het blijft een bijzonder reactionaire partij. Als het FN zich sociaal probeert voor te doen, is het vooral om een diepgaand asociaal beleid te verbergen. De voorstellen van het FN bestaan uit besparingen en haat. Le Pen probeert zich sociaal voor te doen omdat ze weet dat de centrale voorstellen van haar partij – racisme en vreemdelingenhaat – op zich onvoldoende gesteund worden onder de werkenden en jongeren om verder door te breken. De campagne van het FN was er dan ook op gericht om de afkeer tegen het establishment naar zich toe te trekken.
Het succes van Marine Le Pen is vooral gebaseerd op een woede tegen de afbouw van de levensvoorwaarden de voorbije decennia en op een algemene walging van de economische en politieke elite die niet in dezelfde wereld leeft en steeds de eigen belangen verdedigt. Er zijn 5,7 miljoen werklozen, 9 miljoen mensen leven onder de armoedegrens, 4 miljoen mensen hebben geen toegang tot degelijke huisvesting waaronder 150.000 daklozen. Dat heeft het succes van het FN de voorbije jaren versterkt.
De establishmentpartijen die dit beleid van sociale afbraak voerden, betaalden een prijs in de presidentsverkiezingen: de PS van Hollande en Valls staat op springen en haalde slechts 6% van de stemmen, de Republikeinen van Sarkozy en Fillon werden pas derde in een verkiezing die ze volgens alle peilingen tot zes maanden geleden zouden winnen. Geen van beide traditionele electorale blokken raakte in de tweede ronde.
Oude wijn in nieuwe zakken
Macron is de “mondialist”, de kandidaat “van het bankenstelsel en de sociale ellende,” verklaarde Marine Le Pen tussen de twee rondes in de presidentsverkiezingen. Ze had geen ongelijk. Macron is een voormalige zakenbankier bij Rothschild en was actief als minister van Economie in de regering Hollande-Valls. De nieuwe president gaf zijn naam aan de wet-Macron waarmee de flexibiliteit op de werkvloer werd verhoogd. Dat vormde ook de basis voor de gehate wet-El Khomri waarmee de arbeidswetgeving verder afgebouwd wordt.
Het programma van Macron? In de openbare diensten 120.000 jobs schrappen en 60 miljard euro besparen in de publieke uitgaven (wat exact evenveel is als François Hollande de afgelopen vijf jaar). Dit zal rampzalige gevolgen hebben op sociaal vlak. Daar komt nog eens de stigmatisering van de werklozen bovenop met een versterking van de controles en een verbod om meer dan één jobaanbod te weigeren. Het is weinig verrassend dat Macron in zijn campagne de steun kreeg van verschillende grote werkgevers.
Meteen na zijn verkiezing kondigde Macron overigens aan dat hij de Arbeidswet verder zal herzien. Hij wil dat deze zomer al doen om de flexibiliteit op te drijven en de mogelijkheid van ontslag eenvoudiger te maken. Macron wil met decreten regeren, zo kan hij de rol van het parlement beperken. Op deze manier wil de nieuwe president sneller gaan. De toon is dus gezet.
Macron zal mogelijk geen meerderheid hebben na de parlementsverkiezingen van 11 en 18 juni. Maar hij kan rekenen op steun van verkozenen van de PS en de Republikeinen, zowel binnen als buiten een regering. In dergelijke omstandigheden wordt duidelijk wie aan welke kant staat.
Je kan geen brand blussen door een pyromaan in te roepen
Le Pen verslagen? Mogelijk zal dit niet lang duren. Mélenchon merkte tussen de twee rondes van de presidentsverkiezingen op dat je geen brand kan blussen door beroep te doen op een pyromaan. Dat gevoel werd door velen gedeeld: tegen Le Pen stemmen in de tweede ronde in 2002 heeft niets uitgehaald. We kunnen extreemrechts niet stoppen met een beleid dat net toelaat dat het groeit.
De omstandigheden die Le Pen zo’n brede steun bezorgd hebben, zijn nog altijd aanwezig. Meer nog: ze dreigen versterkt te worden door de voortzetting van hetzelfde beleid als onder Sarkozy-Fillon en Hollande-Valls. Dat is het politieke project van Macron, ook al wordt het verpakt als “vernieuwend.”
De duidelijke boodschap van France Insoumise
Met meer dan 7 miljoen stemmen en 19,6% werd een stevige basis gelegd voor de strijd tegen het asociale beleid van president Macron. Eén op de drie jongeren stemde voor Mélenchon die daarmee veruit de populairste was onder de jongeren. France Insoumise is de grootste linkse kracht in Frankrijk, zowel op het vlak van stemmen als van aanhangers: er zijn al meer dan 530.000 leden.
Honderdduizenden militanten, van wie er velen hun eerste politieke ervaring opdeden, bouwden mee aan een gedurfde campagne op basis van een gedetailleerd programma dat niet gericht was op compromissen met de elite. Het programma “L’Avenir en commun” (zie onze bespreking ervan in de aprileditie van deze krant) vertrok van het principe: “vertrekken van de reële behoeften om vervolgens de nodige financiering te vinden.” Het is een programma waarmee we meningsverschillen hebben, maar dat duidelijk in de richting van een breuk met het neoliberalisme gaat. Zo verwerpt het de Europese besparingsverdragen en staat het voor een institutionele verandering met de vestiging van de Zesde Republiek, een verhoging van de publieke uitgaven met 173 miljard euro gekoppeld aan een plan van publieke investeringen voor 100 miljard euro om jobs te creëren, het minimumloon en de pensioenen op te trekken, een ecologische planning door te voeren om tot 100% hernieuwbare energie tegen 2050 te komen, de bouw van 200.000 sociale wooneenheden per jaar, volledig gratis onderwijs, volledige terugbetaling van gezondheidszorg, …
Massale politieke kracht nodig voor verkiezingen en voor strijd
De inzet van de parlementsverkiezingen is groot: zoveel mogelijk leden van ‘France Insoumise’ in het parlement krijgen om het beleid te kunnen bepalen of minstens bepaalde voorstellen van Macron te kunnen afblokken. Maar het is ook belangrijk om de stem van de werkenden en jongeren op nationaal vlak te laten horen, om strijdbewegingen op de politieke agenda te plaatsen en van ‘France Insoumise’ een sterk instrument ter verdediging van de belangen van de meerderheid van de bevolking te maken. Op deze manier kan de groei van het FN afgeblokt worden en tegelijk wordt een ander maatschappelijk project naar voor gebracht op basis van sociaal verzet tegen het beleid van Macron.
De afgelopen jaren was er geen echte linkse oppositie, zeker niet onder het mandaat van François Hollande. Het massale protest tegen de wet-El Khomri in de lente van 2016 en de campagne van France Insoumise tonen echter dat er een groot potentieel is.
France Insoumise heeft met haar campagne en verkiezingsresultaat misschien niet gewonnen, maar er is een belangrijke aanzet die nu moet doorgezet worden. Het zal daarbij nodig zijn om de beweging te structureren. Dat kan met behoud van de sterke punten zoals het inclusief en open karakter met een vrijheid om campagne te voeren zoals deelnemende leden en organisaties dit willen, het optimaal benutten van de eigen talenten en mogelijkheden, … Zo is het mogelijk om te gaan naar een echt strijdinstrument bij verkiezingen en op straat, met een strijdbaar links programma. Dit zou de basis vormen voor een nieuwe massale politieke kracht die iedereen die opkomt tegen het kapitalisme kan verenigen, rekening houdend met de specifieke gevoeligheden van alle partners.
