Het ontslag van FBI-baas James Comey door Trump leidde tot een politieke crisis. De sterke verdeeldheid in het politieke establishment en binnen het staatsapparaat werd nog vergroot door de autoritaire acties van Trump. Tientallen miljoenen mensen verzetten zich tegen het racisme, seksisme en het asociale beleid waar Trump voor staat. Ze hebben er genoeg van en willen hem weg.
Analyse door Tom Crean, Socialist Alternative
Trump graaft zijn eigen put
De gevestigde media maken veel vergelijkingen met Watergate. De verhalen van hoe Trump met Comey ging eten en van het hoofd van de FBI “trouw” zou gevraagd hebben, of nog de dreigementen van Trump na het ontslag op Twitter waarin hij stelde dat hij hoopte dat Comey geen “opnames” had van hun discussie, doen zeker aan het tijdperk van Nixon denken.
Het lijkt erop dat Comey gedetailleerde nota’s had van zijn gesprekken met Trump. De Washington Post en de New York Times berichtten dat deze nota’s ook melding maakten van de vraag van Trump aan Comey om het onderzoek naar Michael Flynn te stoppen. Flynn is de voormalige algemene en nationale veiligheidsadviseur die in februari ontslag moest nemen na leugens over zijn contacten met het Russische regime.
Technisch gezien heeft Trump de autoriteit om het hoofd van de FBI af te danken, maar het wordt steeds duidelijker dat het een onderdeel was van een poging om een FBI-onderzoek naar de banden tussen de campagne van Trump en de Russische regering de kop in te drukken. Dit komt neer op obstructie van een gerechtelijk onderzoek. Als Trump opnames maakte en als die de nota’s van Comey bevestigen, dan zal hem dit sterk schaden.
De nationale advocaat-generaal, Rod Rosenstein, reageerde door een speciale onderzoeker, voormalige FBI-topman Robert Mueller, aan te stellen in een onderzoek met ruime bevoegdheden naar de banden met Rusland en andere kwesties “die op directe wijze uit het onderzoek kunnen voortkomen.” Dit betekent dat de politieke crisis maanden kan duren, maar ook dat het establishment een controle op Trump kan uitoefenen. We kunnen enkel instemmen met de commentaar van Julian Epstein, een raadgever van de Democraten toen Clinton met impeachment bedreigd werd: “Met de aanstelling van Mueller heeft [de regering] de controle over het verloop van de gebeurtenissen verloren en zal het weinig mogelijkheden hebben om de groter wordende crisis te beheersen. Dit zal de geschiedenis ingaan als een van de meest onhandige en contraproductieve pogingen van schadebeperking.” (New York Times, 18 mei)
De leiding van de Republikeinen in het Congress heeft voorheen steeds Trump verdedigd, ondanks zijn bochten en vreemde kronkels. Nu bleef het stil bij deze leiding en nadien werd de aanstelling van een speciale onderzoeker wel heel snel verwelkomd. Een aantal Republikeinse critici gaan een stap verder. Senator John McCain bijvoorbeeld verklaarde dat de schandalen rond Trump het “niveau van Watergate” bereikt hebben.
Hoe komt het dat Trump zo handelt? Er zijn twee mogelijke verklaringen. Hij kan wanhopig proberen om de onthulling van een “smoking gun” tegen te gaan om zijn presidentschap te redden. De andere verklaring kan zijn dat de paranoïde controlefreak met een kort lontje die de Amerikaanse president is, gewoon kwaad was wegens de recente getuigenis van de FBI-baas voor het Congress. Beide lijken mogelijke scenario’s op dit ogenblik. Maar in beide gevallen is het ook duidelijk dat Trump elke dag zijn eigen put dieper graaft.
Autoritaire tendens
Van bij het begin van deze regering merkten we op dat Trump bovenop een erg reactionaire agenda ook nog autoritaire tendensen had. Hij is duidelijk een bewonderaar van ‘sterke mannen’ zoals Poetin, de Turkse president Erdogan of de Filipijnse president Duterte. Hij zou maar al te graag het voorbeeld van Erdogan volgen en het staatsapparaat zuiveren van ‘onbetrouwbare’ elementen. Hij richtte zich als tegen EPA en zelfs de National Parks Service (dat foto’s van de eedaflegging publiceerde waaruit bleek dat er geen “recordaanwezigheid” was zoals Trump beweerde). Trump en zijn momenteel op een zijspoor gezette mediaman Stephen Bannon haalden uit naar de grote media als de “vijanden van het volk.”
Maar zelfs indien de aanvallen van Trump op zijn tegenstanders in het staatsapparaat bijna even onhandig gebeuren als zijn inreisverbod voor moslims of zijn plannen om een muur aan de Mexicaanse grens te bouwen, dan nog moeten we deze ernstig nemen. Socialisten verzetten zich tegen pogingen om meer macht te concentreren in de handen van een al erg machtige president. We zijn voor maximale democratische hervormingen om het kapitalistisch staatsapparaat aan banden te leggen en te controleren. We verzetten ons tegen een autoritaire regering door zowel deze rechtse regering als een regering onder controle van het repressieve staatsapparaat. We eisen dat de regering, en de grote bedrijven die de regering eigenlijk controleren, de boeken openen voor gewone werkenden zodat die over alle nodige informatie beschikken om een oordeel te vellen over de misdaden van de rijken en machtigen.
Dit betekent niet dat we illusies hebben in het kapitalistisch staatsapparaat in het algemeen of de FBI in het bijzonder als “waakhonden van de democratie.” De FBI was steeds een instrument van politieke repressie. Dat was al zo onder J Edgar Hoover die zich vooral richtte tegen de linkerzijde en de zwarte bevrijdingsbeweging. Maar ook de enorme controle onder de toezichtstaat van Bush en nadien Obama is verwerpelijk. We hebben evenmin illusies in Comey. De autoritaire opstelling van Trump is niet om mee te lachen, maar is het is toch belachelijk als de Democraten en de New York Times nu de eer van Comey zo hoog inschatten terwijl ze de afgelopen maanden op absurde wijze de overwinning van Trump in de schoenen van Comey (en de Russen natuurlijk) wilden schuiven.
De liberale elite en een groeiend aantal Republikeinse leiders zijn erg bezorgd dat indien Trump niet gestopt wordt, hij de geloofwaardigheid van het VS-imperialisme sterk zal ondermijnen. Als socialisten zijn we niet bepaald bekommerd om de geloofwaardigheid van een rot systeem, maar zoals miljoenen anderen willen we een einde aan dit asociale en gevaarlijke bewind dat zich keert tegen migranten, vrouwen, armen, kleurlingen en de werkende klasse in het algemeen. We moeten erg duidelijk zijn dat democratische rechten, waaronder het recht op protest en de vrijheid van media, onder vuur liggen van Trump en zijn beruchte minister van Justitie Jef Sessions. Een aanhanger van Codepink kreeg een jaar gevangenisstraf wegens luid gelach tijdens een hoorzitting van Sessions… Trump suggereerde in een gesprek met Comey dat journalisten gevangenisstraffen moeten krijgen als ze geheime informatie publiceren. Op deze manier was Watergate mogelijk nooit bekend geraakt.
Trump en de heersende klasse
Tot nu toe heeft Wall Street Trump en zijn regering gesteund omwille van de beloften om de regulering af te bouwen en massale belastingvoordelen toe te kennen aan de superrijken. Een deel van de elite van de grote bedrijven kijkt enkel naar de maatregelen die er voor hen toe doen. Ze zijn bereid om de bokkesprongen van Trump erbij te nemen, zolang hun agenda maar gerealiseerd wordt. Dat is ongetwijfeld een kortzichtige benadering. Maar zelfs deze mensen hebben hun grenzen en ook hun geduld zal opraken indien de schandalen rond Trump oncontroleerbaar dreigen te worden en bijgevolg hun bredere belangen bedreigen naast de legitimiteit van hun systeem. De Republikeinse leiding heeft eveneens veel aanvaard in ruil voor de enorme kans van een controle op beide kamers van het parlement en het Witte Huis.
Wij willen Trump en zijn beleid weg. Maar dit zal enkel lukken op basis van een massabeweging en onthullingen die verregaander zijn. De heersende klasse zal gelijk welke uitweg bekijken, ook de mogelijkheid om Trump ervan te overtuigen om zelf op te stappen, ook al lijkt dat vandaag erg onwaarschijnlijk. Een impeachment-proces zou immers grote politieke schade toebrengen aan het establishment. Sommige media suggereerden dat het 25ste amendement op de Grondwet het mogelijk maakt dat een regering de president afzet indien hij “niet in staat is om de macht en de plichten van zijn functie uit te oefenen, waarna hij kan vervangen worden door de vicepresident. Sommigen ter linkerzijde merken op dat Mike Pence een door de wol geverfde rechtse christelijke ideoloog is. Dat klopt, maar het punt is dat elke regering die na een afgezette Trump komt een pak zwakker zal staan. Zo’n regering zal onder druk staan van de massabewegingen die zich gesterkt voelen door de nederlaag van Trump.
Een ander belangrijk element in de situatie is de basis van Trump. Tot nu bleef de steun voor Trump stabiel rond de 40%, het laagste niveau ooit voor een nieuwe president, maar wel voldoende om de meeste Republikeinse parlementsleden in de pas te laten lopen. Heel wat aanhangers van Trump onder de werkende klasse en de middenklasse zien de beschuldigingen rond Rusland en de discussie over het ontslag van Comey als een liberale heksenjacht op Trump. Een beschuldiging rond het verhinderen van de rechtsgang zou echter nog iets anders zijn. Trump verliest onder gewone werkenden vooral aan steun omwille van zijn asociale maatregelen zoals de Trumpcare. Maar hij zal vooral steun verliezen als blijkt dat zijn beloften rond jobs niet waargemaakt worden. Velen zijn bereid om nog wat te wachten vooraleer conclusies getrokken worden. Ze doen dit vooral omdat ze geen geloofwaardig politiek alternatief zien. Van de Democraten zal dat ook niet komen.
Hoe Trump weg krijgen?
Het is natuurlijk niet uitgesloten dat belangrijke onthullingen of nog meer zelfschade kunnen leiden tot het einde van het Trump-regime in de relatief nabije toekomst. Maar het Witte Huis kan zich door deze periode van crisis sleuren en terugkeren naar het ‘normale’ patroon van opeenvolgende crisissen gedurende een langere periode.
Tijdens en sinds de presidentsverkiezingen hebben de Democraten gepoogd om Trump weg te zetten als een agent van Poetin. Wij verzetten ons compleet tegen het dictatoriale en reactionaire Russische regime en we zijn het ermee eens dat de mensen recht hebben op de waarheid over de banden (en de belastingen) van Trump. Maar we verwerpen de Democratische pogingen om rond deze kwestie de nationalistische kaart te trekken. De focus van ons verzet is de reactionaire agenda van Trump en de dreiging van een autoritaire machtsconcentratie.
Wat toont de geschiedenis? De Democratische president Lyndon Johnson werd afgezet door de massabeweging tegen de Vietnamoorlog in 1968 en noodgedwongen was hij geen kandidaat voor herkiezing. Aan de oppervlakte lijkt het erop dat Richard Nixon werd neergehaald door het Watergate-schandaal met een inbraak tegen de Democraten op aangeven van Nixon. Maar die rampzalige inbraak op bevel van een steeds labielere en achterdochtige Nixon vond plaats tegen de achtergrond van massale druk van massabewegingen en een jongerenradicalisering.
Delen van de heersende klasse keren zich momenteel tegen Trump in een poging om de belangen van hun systeem te verdedigen. De grootste fout die werkenden en linkse activisten kunnen maken is om op hen te vertrouwen om Trump weg te krijgen. De laffe opstelling van de Democratische leiding in het verzet tegen Trump is al duidelijk. De politieke agenda van de Democraten ondermijnt de mogelijkheid van brede mobilisatie rond eisen als gezondheidszorg voor iedereen, hogere belastingen voor de rijken, gratis hoger onderwijs, programma’s van publieke werken om miljoenen degelijke jobs te creëren, …
Neem het voorbeeld van Trumpcare. De Democraten zijn er sterk tegen gekant en willen het protest van de bevolking ondersteunen, maar het dominante doel is om de verkiezingen van 2018 en 2020 te winnen. Ongetwijfeld zullen velen die zich hard tegen Trump verzetten willen dat de Republikeinen een zo groot mogelijke politieke prijs betalen in 2018 en 2020. Maar we mogen ons daar niet tot beperken. We kunnen Trumpcare nu verslaan door te bouwen aan een krachtige massabeweging. Dit vereist een strategie van informatie, bijeenkomsten in de gemeentehuizen en massameetings in het land. Dit kan de basis leggen voor breder gedragen acties op de werkvloer, met ook stakingen die kunnen beginnen met het zorgpersoneel en die opbouwen naar een “miljoenenmars” met een massale bezetting van Washington DC. Maar de Democratische leiders en de miljardairs die hen steunen, verzetten zich stellig tegen zo’n benadering.
De belangrijkste taak voor werkenden, en al wie door het kapitalisme onderdrukt wordt, is om onze eigen onafhankelijke organisaties en bewegingen op te bouwen op basis van onze sociale belangen. Dit is de beste garantie tegen Trump en de beste manier om zijn aanvallen af te wenden. Het verzet tegen de economische, sociale en ondemocratische agenda van Trump moet verbonden worden met een strijd om hem van de macht te krijgen en om te verhinderen dat zijn opvolger hetzelfde beleid gewoon verderzet. Dit vereist een langdurige en massale beweging die leidt tot een periode van revolte en opstand (zoals eind jaren 1960 en begin jaren 1970).
In een dergelijke situatie zullen grote delen van het establishment ongetwijfeld proberen om Trump via een impeachment-proces of op een andere manier weg te krijgen, net om deze groeiende sociale onrust de kop in te drukken. Onze bewegingen staan nog ver van dit punt. Ondanks hun omvang is er een zwak niveau van organisatie en leiding. Maar de crisis waartoe het regime van Trump ons brengt, leidt tot dit soort explosies.
We moeten gaan voor een zomer van strijd. Zoals Kshama Sawant, het socialistisch gemeenteraadslid in Seattle, recent stelde op Democracy Now: “We kunnen niet wachten tot er een ‘smoking gun’ wordt gevonden in het onderzoek, dat uiteraard moet plaatsvinden. De vraag is: wat doen we nu? Ik denk dat de tijd rijp is om sociale bewegingen uit te bouwen.” (11 mei). Doorheen massamobilisaties kunnen we Trumpcare de komende weken verslaan. Dat zou een belangrijke nederlaag zijn voor de rechtse agenda en een belangrijke stap in de opbouw van de beweging van werkenden en jongeren om tegen de 1% in te gaan waarbij we onze eigen krachten organiseren om de samenleving te veranderen.
