Gig economie: werkgevers voeren uitbuiting op

Personeel van Deliveroo in actie

Het karakter van arbeid verandert wereldwijd. Eind 2016 stelde een rapport van het McKinsey Global Institute dat 30% van de mensen in de VS en Europa als zelfstandige werken in de zogenaamde “gig economie.”

Door Conor Flynn

De gig economie verwijst naar een groeiend aantal werkenden die niet langer traditioneel van 9 tot 17 uur werken. Ze werken eerder zelfstandig op basis van opdrachten die ze krijgen en die soms van verschillende werkgevers komen.

Freelancers inzetten, gebeurde al langer in verschillende sectoren. Maar sinds de economische crisis van 2008 kent het principe van freelancers een opmars in een groter aantal economische domeinen.

Zo speelde de ontwikkeling van technologie mee in het versterken van de gig economie, onder meer met applicaties die de communicatiemiddelen drastisch veranderen en mogelijkheden van transacties via het internet.

Maar zelfs in beroepen als die van ingenieurs, boekhouders en leraars, gingen voltijdse jobs verloren om vervangen te worden door contracten van korte duur en andere vormen van onzeker werk.

We krijgen vaak te horen dat deze vorm van arbeid het mogelijk maakt om te werken wanneer je dit wil en meer ruimte biedt voor eigen beslissingen. De waarheid ziet er anders uit. Volgens de Financial Times doet 30% van het freelancepersoneel dit als laatste optie. Mensen die op deze basis werken, komen vaker uit arme gezinnen dan uit rijke.

In de New York Times verscheen in 2014 een artikel waarin stond dat de gig economie vooral bestaat uit mensen “die vaak zeven dagen per week werken en proberen om aan een leefbaar inkomen te geraken op basis van eenmalige operaties. Ze hebben weinig mogelijkheden om te protesteren als de diensten waarvoor ze werken hun zakenmodellen of tarieven wijzigen. Om de risico’s te beperken, trekken veel werkenden van de ene dienst naar de andere.”

Vaak worden deze werkenden omschreven als ‘zelfstandige aannemers’ om te vermijden dat de werkgever een reeks bijhorende kosten moet doen. Deze werkenden genieten geen basisrechten zoals een leefbaar loon, vakantie of ziekteverlof, laat staan dat ze vaste uren en wat zekerheid in hun leven kennen.

Ondanks de moeilijke situatie waarin deze werkenden zich bevinden, zijn er voorbeelden van acties en strijd. Het bekendste voorbeeld is wellicht Deliveroo. Dit Britse bedrijf levert maaltijden voor heel wat populaire ketens. Het bedrijf groeide snel en is na drie jaar tijd in 12 landen actief. Koeriers van Deliveroo zijn een vaste waarde geworden in het verkeer van heel wat grote steden.

Toen Deliveroo in augustus 2016 een wijziging in de betaling van de koeriers voorstelde, gingen honderden koeriers de straat op in Londen. Ze berekenden dat het voorstel van de directie betekende dat er geen leefbaar inkomen mogelijk was zonder langer te werken of nog sneller door het verkeer te vliegen. Nadat ze een weeklang het werk neerlegden, kwam er een compromis uit de bus waarin de meeste eisen van de koeriers werden ingelost.

De groei van de gig economie valt samen met de opkomst van steeds meer onzekere arbeid en groeiende ongelijkheid. De gig economie is onderdeel van de pogingen van de werkgevers om hun winsten op te drijven ten koste van de lonen en arbeidsvoorwaarden. Dat is niet onvermijdelijk en we moeten het niet aanvaarden.

De eerste taak voor de arbeidersbeweging is om het karakter van de gig economie te begrijpen en het verzet te organiseren tegen werkgevers die de uitbuiting willen opvoeren. We hebben grote vakbondscampagnes nodig tegen onzekere nep-jobs en schijnzelfstandigheid. Veel mensen willen wel wat flexibiliteit in de arbeidsvoorwaarden, maar de veiligheid van uren en inkomen gaat daar wel op voor.

In nieuwe en ontwikkelende sectoren, zoals die van de ‘deeleconomie’, moeten we proberen om dit personeel in vakbonden te organiseren. Het voorbeeld van Deliveroo toont aan dat obstakels kunnen overstegen worden en dat succesvolle acties mogelijk zijn.

De vakbonden moeten de werkenden in de gig economie opvolgen en organiseren. Het zou niet alleen de tendens naar meer ongelijkheid stoppen, maar ook de vakbonden verjongen en een nieuwe dynamiek geven.

Delen:
Printen:
Voorpagina van De Linkse Socialist