De Morgen kwam begin februari met een dossier onder de titel “Wat met de toekomst van links?” Veel levert dat niet op, de gemeenplaatsen en clichés volgen elkaar op. Niet verwonderlijk: de enige stem die uit een werknemersorganisatie kwam, was die van Caroline Copers van het ABVV. De krant bevroeg voornamelijk rechtse opiniemakers zoals Geert Noels, de CEO van Neuhaus, of godbetert, Maarten Boudry.
Door Michael (Gent)
Over de agenda van Noels of Van Doorselaere van Neuhaus zal er weinig verwarring bestaan. Dat een figuur als Maarten Boudry zichzelf links noemt, is dan weer gevaarlijker. Volgens hem moeten we de verklaring voor de electorale crisis van de officiële linkerzijde niet zoeken in de neoliberale afbraakpolitiek, het Globaal Plan in ‘93, het vrijmaken van de energiemarkt, het Generatiepact in 2005, de corruptieschandalen waar PS/SPa in vastzitten, de loondumping, de werkloosheid, de uitholling van de index, de tekorten waardoor gemeenschappen tegen elkaar opgezet worden, ook niet de toename van wereldwijde ongelijkheid, oorlog en uitbuiting, … Neen het probleem volgens Boudry is de “lakse” houding ten opzichte van de islam en immigratie.
Dat immigratie een thema is dat het stemgedrag bepaalt, is een feit. Maar voor de kiezers die “anti-immigratie” stemmen zijn doorgaans de sociale gevolgen van immigratie bepalend en niet zozeer de culturele. En daar had de officiële ‘linkerzijde’ effectief geen antwoord op. De sociaaldemocratie organiseerde mee de sociale afbraak en liet hele volkswijken aan hun lot over. Dit creëerde ruimte waar extreemrechts op inspeelde. Consequent links beantwoordt dit door over religieuze en culturele grenzen heen te strijden voor jobs, sociale zekerheid en betere arbeidsomstandigheden.
Doorheen enkele van de meest linkse van de 17 bijdragen spreekt vooral een oprechte ongerustheid over de opkomst van rechts populisme, racisme, seksisme, ongelijkheid, de hardheid van de maatschappij én de manier waarop de linkse partijen dreigen mee te gaan in dat verhaal. Maar net zoals in de reality-docu “Terug naar eigen land” over de vluchtelingencrisis, worden de linkse standpunten vertegenwoordigd door goedbedoelende individuen die vooral veel goodwill en menselijkheid tonen maar cijfermatig en ideologisch niet kunnen antwoorden op de “realistische”, rechtse politici, economen en opiniemakers. Dan creëer je het gevoel: links is wel sociaal, maar naïef of slecht voor de economie.
De crisis van de SP.a wordt benaderd als een samenloop van toevalligheden, van de externe boosdoeners zoals Europa, enkele foute keuzes, onduidelijk discours, te weinig of te veel populisme, en het ontbreken van een persoonlijkheid of een aantal slimme koppen. Dat de sociaaldemocratische familie in heel Europa decennialang heeft geregeerd en dus mee verantwoordelijk is voor de groei van de kloof tussen arm en rijk, de toename van de armoede en de afbraak van de kwaliteit van diensten en arbeidsomstandigheden, wordt wel eens vermeld, maar niet één “opiniemaker” is in staat om er conclusies uit te trekken.
De crisis van de SP.a is geen geïsoleerd probleem waar een “nieuwe leidersfiguur” de meubelen zal komen redden, zoals Jan Segers, Rik Van Cauwelaert en de hoofdredactrice van Le Soir beweren. Ja, Jeremy Corbyn en Bernie Sanders zijn individuen die een snaar kunnen raken, maar de belangrijkste reden voor hun succes was een offensief programma met eisen uit het “old school socialisme”: de hernationalisatie, gratis onderwijs, verhoging van het minimumloon, … Deze eisen werden breed gedragen en gaven uiting aan de noodzaak om te breken met het neoliberale eenheidsdenken.
Maar ook een individu en een programma zijn nog onvoldoende. Het linkse programma waarmee Corbyn verkozen werd als voorzitter van Labour, is voor de gevestigde orde in die partij onaanvaardbaar. Hij heeft een strategie nodig die uitgaat van de breuk met elke besparingslogica en elke vertegenwoordiger van dat beleid. Met het hele establishment van Labour dus. Dat kan enkel door te bouwen aan een zo breed mogelijk gedragen strijdpartij die al wie zich tegen het besparingsbeleid verzet, verenigt. Ook in België is er daar nood aan. Democratische betrokkenheid van onderuit en een programma dat een socialistische samenleving durft verdedigen, zijn daarbij essentieel.
