SP.a: een linkse oppositie tegen het rechtse beleid?

Enkele voorstellen van John Crombez gewikt en gewogen

SP.a-voorzitter John Crombez probeert zijn partij op sociale thema’s een “linkser” imago aan te meten. Na haar deelname aan neoliberale regeringen tijdens de jaren ‘90 en 2000 voelt de partij dat de wind meer naar links draait. Er is de electorale groei van de PVDA, die zich opstelt als uitdager op de linkerflank. Meer dan zijn voorgangers valt Crombez d e loonlastverlagingen voor bedrijven aan, de bankiers en rijke diamantairs. Dat is op zich positief, maar is nog geen programma dat een antwoord biedt op de crisis. Bovendien zit er in tal van zijn voorstellen meer dan een adder onder het gras voor de sociale zekerheid.

Artikel door Peter Delsing uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Rond migratie probeert Crombez zijn partij een strenger imago aan te meten. In De Morgen verwoordde een commentaarschrijver die benadering als volgt: “rechts heeft de cultuurstrijd gewonnen.” Is dat werkelijk zo? Volgens ons lijkt het er enkel op dat “rechts de cultuurstrijd wint,” aangezien officieel links – SP.a en Groen – de economische strijd voor de materiële belangen van de werkenden al een hele tijd niet meer ernstig voert.

In de VS had iemand als Bernie Sanders er geen probleem mee om zowel jongeren als oudere werknemers, arme Amerikanen en migranten, zwart en blank, holebi’s,… te verenigen rond een consequente aanval op de rijkste 1%. Met die boodschap zou hij volgens opiniepeilingen Trump hebben weggeveegd in een presidentiële verkiezing. Rechts wint alleen de “cultuurstrijd” als links de klassenstrijd niet consequent voert.

“Ideetjes”, of een alternatief op het kapitalisme?

De laatste weken verdedigde Crombez het voorstel van een volledig pensioen na 42 jaar, in de plaats van 45 jaar, werken. Hij pleit ook voor een “basisloon” van 1000 euro voor werklozen, maar wel gekoppeld aan arbeid in dienst van de gemeenschap. Waarom geen volwaardig loon voor volwaardig werk, op basis van investeringen in openbare diensten? In de plaats van deze gevaarlijke loskoppeling van werk en sociale zekerheidsbijdragen, waar echte socialisten zich steeds tegen hebben gekant. Hoe moeten de pensioenen, de zorg, werkloosheidsuitkeringen, … betaald worden als werknemers voor een laag nettoloon de arbeidsmarkt op worden gestuurd?

Het willen terugschroeven van de loopbaanvereiste voor pensioen beantwoordt zeker aan een maatschappelijke nood. 33% van de werknemers leidt “meestal of altijd” aan stress op het werk. Dat is 6% meer dan in 2010 (De Tijd, 17/1/17). Tussen 2010 en 2015 is het aantal burn-outs van langer dan een jaar verdubbeld. Ook het aantal langdurig zieken nam enorm toe. Tot 370.400 mensen in 2015, een groei met maar liefst 64% in vergelijking met 10 jaar eerder. Bij arbeiders is 1 op de 8 vanaf 55 jaar langdurig ziek, boven de 60 een kwart. Het neoliberale kapitalisme maakt velen letterlijk ziek.

Het stelselmatig optrekken van de leeftijd voor brugpensioen zit daar natuurlijk voor veel tussen. Vanaf 2030 moeten we allemaal tot 67 jaar werken, als de economische crisis er ondertussen geen schep bovenop heeft gedaan. Ouderen worden ziek van de stress en het werkritme, terwijl jongeren ondertussen een kans op een job wordt ontnomen.

In het voorstel van Crombez zou wie op 25 jaar begint te werken nog steeds tot z’n 67 dienen door te werken. Als je niet de volledige 42 jaar bereikt wordt er bovendien in het pensioen gesnoeid. De onbetaalbaarheid van een degelijk brugpensioen is een fabeltje. Albert Frère bezit in zijn eentje meer dan meer dan 2 miljoen Belgen. De rijkste 10% in België is goed voor 1043 miljard euro. Op z’n minst een deel van de slapende miljarden van de miljardairs dient te worden onteigend om de middelen productief in te zetten. Wij werken ons krom of worden ziek voor de aandeelhouders, die ons vervolgens via de media die ze controleren, de les komen spellen dat “langer werken” moet om het systeem “betaalbaar” te houden. Het enige wat niet “betaalbaar” is, is het winstsysteem dat deze ongelijkheid als natuurlijk beschouwt.

Crombez suggereerde ook om de lastenverlagingen voor bedrijven met de helft te verminderen. Klinkt “radicaal”. Maar zal hij dat ook als breekpunt voor regeringsgesprekken naar voren schuiven? Of dienen de linkse elementen in de campagne enkel om uiteindelijk toch weer een neoliberaal beleid te voeren? Het zou onverantwoord zijn om zo’n maatregel voor te stellen zonder garanties tegen kapitaalvlucht in te bouwen. Dit vereist een opening van de boeken en de nationalisatie van de banksector, onder democratische controle van het personeel. Dit programma doorvoeren vereist ook niet de passieve strategie die SP.a voorstelt, maar een mobilisatie van de gehele arbeidersbeweging en de jongeren. Zo’n beweging zou enkel aan de noden kunnen voldoen als ze via democratische verkiezingen op de werkvloer, in de scholen, … de gehele maatschappelijke rijkdom onder haar controle zou brengen. Dit zou een democratische planning van de economie mogelijk maken en de strijd voor internationaal socialisme een enorme impuls geven.