Hieronder een vertaling van het edito uit El Militante, de krant van Izquierda Revolucionaria, de Spaanse marxistische organisatie waarmee het CWI een proces van samenwerking en eenmaking kent.
Podemos houdt op 10-12 februari een “Burgerraad.” Deze bijeenkomst vindt plaats tegen de achtergrond van een publieke discussie tussen de vleugel onder leiding van Pablo Iglesias en die rond Íñigo Errejón. De scherpste uitdrukking van het conflict zagen we totnutoe in december met de consultatie van de leden van Podemos over hoe de raad zou functioneren. In die consultatie stemde 41,57% voor Iglesias, 39,12% voor Errejon en 10,5% voor ‘Anticapitalistas’ (de stroming geleid door leden van het Verenigd Secretariaat van de Vierde Internationale in Spanje). Van waar komt dit conflict? Is het slechts een machtsstrijd of liggen er echt verschillende projecten op tafel? Welke rol spelen de heersende klasse, haar media en de sociaaldemocratie in het conflict? Ongetwijfeld zal deze raad belangrijk zijn voor de toekomst van Podemos zelf, maar ook voor de volledige linkerzijde en de klassenstrijd in de Spaanse staat.
Het resultaat van de verkiezingen van 26 juni gaf aanleiding tot de huidige crisis in de leiding van Podemos. Na een proces van explosieve groei vol optimisme en grote verwachtingen, verloor Podemos op 26 juni 1 miljoen stemmen in vergelijking met 20 december 2015. De partij slaagde er niet in om de sociaaldemocratische PSOE voorbij te steken. Dit had een grote impact op zowel de leiding als de basis van Podemos. Er werden binnen de leiding tegenstrijdige conclusies getrokken over hoe en waarom dit gebeurde.
Het is geen geheim dat nu de poging van de burgerij om Podemos volledig te vernietigen mislukt is, de heersende klasse vooral probeert om de formatie op een sociaaldemocratische politieke lijn te krijgen. Het editoriaal van de belangrijkste burgerlijke krant, El Pais, op 12 december met de titel “Podemos in strijd” is significant: “Errejón verdedigt een moderner, democratisch en open Podemos, wat verschilt van de verwarring van Iglesias rond een strategie van ideologische radicalisering en straatmobilisaties. Dat zou de macht en onderhandelingsmogelijkheden van de partij in het parlement verzwakken.”
Íñigo Errejón heeft stelselmatig zijn standpunt verdedigt: hij meent dat het werk in de parlementaire instellingen de fundamentele pijler van de politieke strategie van Podemos moet vormen. Hij stelt dat de partij zich niet mag beperken tot “protesteren en aanklagen” en dat “onze vijanden graag zouden hebben dat Podemos formeel gezien een radicale kracht is die evenwel materieel niet in staat is om de omstandigheden voor de bevolking te veranderen.” Hij bestempelt steriele slogans als “radicaal” maar wil vooral elk alternatief voor het kapitalisme op basis van mobilisatie afschrijven. Hij neemt eenzelfde retoriek en positie aan als de traditionele sociaaldemocratie die in de praktijk is omgevormd tot beheerders van de kapitalistische belangen.
Na 26 juni helde Pablo Iglesias aanvankelijk over naar een strategie van demobilisatie. Maar eens het duidelijk was dat dit alleen maar de rechterzijde zou versterken, zowel binnen als buiten Podemos, begon Iglesias enkele kritische bedenkingen naar voor te brengen. Hij vroeg zich af of het imago van ‘matiging’ niet aan de basis lag van het onverwacht slechte resultaat van Podemos in de verkiezingen. Hij stelde dat het een fout was om de ruimte van de sociaaldemocratie te willen innemen om een deel van de kiezers niet ‘af te schrikken.’ Recent stelde hij dat links de straten terug moet opeisen en dat de vakbonden een algemene staking moeten uitroepen tegen het beleid van de PP. Iglesias waarschuwde ook voor het gevaar om het parlementaire leven gewoon te worden en dat dwars zijn niet betekent dat je “eruit ziet als je vijanden, maar wel zoals de bewegingen tegen de uithuiszettingen.” Het is evident dat deze bocht naar links in zijn toespraken een uitdrukking is van het proces van klassenstrijd en de impact daarvan op een instabiele formatie als Podemos.
Hervormen of breken met het systeem
Al deze verklaringen kennen hun eigen dynamiek. Waar zal het zogenaamde ‘realisme’ van Errejón de partij naartoe brengen? In het beste geval wordt Podemos omgevormd tot een ‘PSOE bis.’ Zijn strategie is een recept voor een mislukking van Podemos. Natuurlijk moet Podemos een beslissend deel van de historische sociale basis voor de sociaaldemocratie overwinnen, maar dat zal niet gebeuren door het pro-kapitalistische sociaaldemocratische programma te kopiëren. Dat is immers de echte reden voor de neergang van PSOE. Peilingen geven aan dat PSOE bij nieuwe verkiezingen meer dan 1,5 miljoen stemmen zou verliezen. Is er daar iemand verbaasd over nadat we zagen hoe Susana Diaz en de regionale ‘baronnen’ van de partij de sleutels van de regering aan Rajoy gaven en samenwerkten met de bezuinigingsagenda van de PP?
Izquierda Revolucionaria heeft sympathie voor de hoger vermelde verklaringen van Pablo Iglesias. Het gevaar voor de toekomst van Podemos bestaat inderdaad uit het aanpassen van de partij binnen het systeem. Dat is waarom een duidelijke politieke koers noodzakelijk is. De parlementaire spelletjes verbergen slechts de realiteit van de dictatuur van het kapitaal. De crisis die ellende brengt voor de meerderheid van de bevolking gaat gewoon door. Dit zal aanhouden zolang de beperkingen van het kapitalisme gerespecteerd worden. De conclusie hieruit is duidelijk: er is nood aan een programma dat breekt met dit keurslijf en dat een stoutmoedig socialistisch beleid naar voor schuift met eisen als de nationalisatie van de sleutelsectoren van de economie, verzet tegen alle besparingen, verdediging van de publieke gezondheidszorg en het onderwijs, recht op degelijke huisvesting en de verdediging van democratische rechten zoals het recht op nationale zelfbeschikking.
Als Pablo Iglesias een dergelijk alternatief op duidelijke wijze verdedigt, dan kan dit aansluiten bij de verwachtingen van miljoenen werkenden en jongeren, de meest onderdrukten in deze samenleving en al wie geen uitweg ziet onder het huidige systeem. Af en toe een goedkeurende blik naar links of “bedenkingen” zonder praktische gevolgen, zullen niet volstaan. De enige manier om een sterke band met de massa’s te hebben, en dat is de enige reële kracht van Podemos, is door een socialistisch alternatief naar voor te schuiven en door direct betrokken te zijn in de dagelijkse strijd van de werkenden en jongeren.
Als het huidige debat uiteindelijk enkel leidt tot een compromis aan de top van de partij, zal de indruk gewekt worden dat het slechts om een machtsstrijd gaat om het partij-apparaat te controleren. Dat zou een overwinning zijn voor diegenen die Podemos meer en meer willen aanpassen aan de noden van het systeem.
De vleugel rond Errejón heeft de morele, politieke en materiële steun van de heersende klasse en haar woordvoerders. Maar hun sterkste troef is de inertie en de afwezigheid van een consistent alternatief vanwege Iglesias en zijn omgeving. Dat is de belangrijkste kwestie die moet aangepakt worden om Podemos af te stellen op de behoeften van de werkenden, jongeren, werklozen, precaire arbeiders en alle onderdrukten. Een humaan kapitalisme is niet mogelijk, er zullen geen hervormingen in het belang van de meerderheid van de bevolking komen zonder strijd en mobilisatie. Er kan geen echte verandering zijn zonder socialisme.
