Kort & Krachtig

Iedere zaterdag publiceren we een overzicht van enkele opvallende nieuwtjes, feiten, opmerkelijke uitspraken of video’s.

Werkbaar werk?

Dinsdag kopte De Tijd: “Werk geeft een op de drie continu stress.” Er is een forse toename van de stress op het werk. Van ‘werkbaar werk’ is er duidelijk geen sprake. De krant schreef: “In een bevraging, die in 2015 bij 2.500 respondenten werd uitgevoerd, geeft 33 procent aan meestal of altijd stress te ervaren tijdens het werk. Dat is een forse toename sinds de vorige enquête in 2010. Toen rapporteerde 27 procent van de Belgische werknemers nagenoeg permanente stress op de werkvloer. In vijf jaar tijd daalde ook het aantal zorgeloze werknemers. In 2010 had een op de drie zelden of nooit stress op het werk. In 2015 was dat 28 procent. Voor bedrijven kan de stressopstoot problematisch zijn omdat het vaak gepaard gaat met gezondheidsproblemen, burn-out en langdurige afwezigheid van werknemers. In het onderzoek naar jobkwaliteit is een verschuiving zichtbaar in onze arbeidsmarkt. België telt steeds minder monotone repetitieve banen zoals lopendebandwerk, terwijl het aantal complexe hooggekwalificeerde jobs stelselmatig toeneemt.” Met meer flexibiliteit voor de werkgevers en meer bijhorende werkdruk stevenen we af op verdere groei van de stress op het werk. De prijs hiervoor wordt naar de gemeenschap doorgeschoven: ziekte-uitkeringen en gezondheidszorg. Maar ook daar wordt op bespaard…

In 1847 zegt Marx ter aanhaling van een arbeider uit Bolton: “Als de grootgrondbezitters ons gebeente verkochten, zouden de fabrikanten de eersten zijn die het kochten om het in een door stoomkracht gedreven fabriek te gooien en er meel van te maken.” Inderdaad, Marx moet hier herzien worden: “Als het kapitaal nikkel zou kunnen slaan uit ons bloed, dan zouden ze geen moment aarzelen ons te dwingen het te verkopen.” Vreselijk verouderde Marx toch! (Alhoewel hij in Het Kapitaal zijn onderwerp genoeg met een vampier vergelijkt)

Het rapport van Oxfam over de ongelijkheid biedt tal van interessante elementen. Neoliberale dogma’s worden erin ontkracht en dit wordt amper nog tegengesproken. Eén van die interessante elementen is de stelling dat de afbouw van collectief overleg in de ontwikkelde kapitalistische landen leidt tot meer ongelijkheid. “De veranderende structuur van de arbeidsmarkt en de bijhorende afname van collectief overleg maakt het erger. Verschillende factoren hebben geleid tot een afname van het aandeel van de werkenden die lid zijn van de vakbonden. Het IMF ziet een verband in de ontwikkelde kapitalistische landen tussen deze afname en de toename van het aandeel van de 10% rijksten in het totale inkomen. In Denemarken verdient een werknemer die hamburgers maakt bij Burger King 20 dollar per uur op basis van een collectief akkoord, een Amerikaanse werknemer in hetzelfde bedrijf waar er geen collectief overleg is, krijgt slechts 8,9 dollar per uur. In de ontwikkelde landen zorgt de toename van zelftewerkgestelde werkenden in de ‘gig-economie’ ervoor dat ze contracten sluiten voor een bepaalde output in plaats van als werknemer te werken. Dit maakt hen financieel precair.”

Het economisch beleid vandaag kan samengevat worden als volgt: overheden maken het bedrijven zo makkelijk mogelijk in de veronderstelling dat lagere belastingen en meer fiscale voordelen bovenop lagere lonen zouden leiden tot meer investeringen. Het idee is dat deze investeringen nieuwe jobs opleveren en de totale koopkracht opkrikken. Dat is de heersende logica die al jarenlang blindelings gevolgd wordt. Nu geeft de studie van Oxfam enkele cijfers die deze logica op de helling zetten. Neen, extra winsten worden niet gebruikt om te investeren. Ze gaan regelrecht en in groeiende mate naar de grote aandeelhouders. “Voor Britse bedrijven is het aandeel van de winsten dat naar de aandeelhouders gaat als uitbetaling van dividenden in plaats dat ze geïnvesteerd worden in het bedrijf, toegenomen van 10% van de winst in de jaren 1970 tot 70% vandaag. In 2015 was dit in Australië en Nieuw-Zeeland respectievelijk 86% en 84%. (…) Bedrijven stapelen ook cash op. Volgens ratingbureau Moody’s hadden niet-financiële bedrijven in de VS eind 2015 in totaal 1,7 triljoen dollar op hun balansen staan. Ze kopen hun eigen aandelen op om de waarde voor de aandeelhouders verder op te drijven. De 500 grootste bedrijven in de VS gaven tussen september 2014 en september 2016 gemiddeld 64% van hun winst uit aan het terugkopen van aandelen.” Waarom niet geïnvesteerd wordt in productie zegt het rapport niet: omdat dit onvoldoende gegarandeerde winst oplevert voor de aandeelhouders. Zo werkt het kapitalisme in crisis nu eenmaal.

Langs de achterdeur van de politieke benoemingen komt Marc Descheemaecker terug bij de NMBS terecht. Het geeft aan hoe de N-VA neerkijkt op het spoorpersoneel. Deze week sprak Knack met Descheemaecker. Het magazine vraagt hem of hij voor een jaarloon van 290.000 euro bruto ceo zou geworden zijn bij de NMBS. Zijn antwoord: “(afgemeten) Nee.” En nog: “Kijk, ik begrijp dat 290.000 euro bruto voor 95 procent van de mensen heel veel geld is. Maar we leven nu eenmaal in een maatschappij die talent, ervaring, kennis en doorzettingsvermogen op een bepaalde manier valideert. Het kan volgens mij niet dat in sommige bedrijven directie- of kaderleden rondlopen die meer verdienen dan de man of vrouw die aan het hoofd moet staan van een van de grootste en meest complexe bedrijven van het land.” Dat komt van een N-VA’er, een partij die meent dat er enkel in de sociale zekerheid kan bespaard worden.

De Kamer weigert terug te komen op het aanbieden van gratis alcohol voor parlementsleden. Nochtans bleek dat alcohol een grote rol speelde in de racistische opmerkingen van VLD’er Vanbiesen in De Kamer. Zo wordt althans gezegd. Blijkbaar had de man al meer dan één glaasje op toen hij Kitir van SP.a beledigingen naar het hoofd slingerde, al ontkent hij dit nu. Op een normale werkplek zou dat een reden voor ontslag om dringende redenen zijn. In het parlement niet. Daar kan alles. En blijkbaar dus ook gratis alcohol. De Standaard schreef vrijdag: “Het systeem werd eind jaren negentig ingevoerd door toenmalig Kamervoorzitter Herman De Croo (Open VLD). Volgens hem was dat nodig omdat veel parlementsleden tijdens de debatten iets gingen drinken op café. Door drinken in de koffiekamer toe te staan, is de sociale controle toegenomen. Het alcoholgebruik zou in de praktijk zijn afgenomen.” Siegfried Bracke kondigde aan dat er niet aan de gratis alcohol geraakt wordt. Ons niet gelaten, maar dan moeten ze consequent zijn en iedereen op elke werkvloer gratis alcohol aanbieden. Wedden dat ze dit niet verantwoord zouden vinden? Terecht overigens. Maar voor henzelf gelden er andere regels. Voor onze bussen geldt dat gratis niet bestaat, voor hun drank daarentegen…

Maandag was het MLK-day in de VS. Zowat iedereen beriep zich die dag op de erfenis van Martin Luther King. Misschien kunnen we beter King zelf aan het woord laten met een citaat dat in de gevestigde media niet aan bod kwam. Deze uitspraak dateert van decennia vooraleer amper 8 superrijken even rijk waren als de armste helft van de wereldbevolking.

In ‘The Nation’ verscheen deze week een interessant artikel over de groeiende steun van jongeren voor socialisme. Er wordt onder meer verwezen naar de populariteit van Bernie Sanders, maar ook naar Occupy Wall Street en de strijd voor een hoger minimumloon (15 dollar per uur). De auteur vermeldt Socialist Alternative daarbij. Jongeren die opgroeiden in de jaren 1990 en nooit iets anders kenden dan het dominante neoliberalisme, die ingelepeld kregen dat er geen alternatieven waren, zoeken vandaag naar antwoorden op de aanhoudende crisis van het kapitalisme. En dan blijkt socialisme aantrekkelijk. Lees hier het artikel in The Nation

Deze zagen we op sociale media passeren: twee nieuwsberichten gewoon naast elkaar geplaatst. Dat volstaat soms om de zaken duidelijk te stellen.

In het rapport van Oxfam werd er nog op gewezen dat de dalende lonen bijdragen aan de fors toenemende ongelijkheid. Deze ongelijkheid wordt gezien als een van de belangrijkste bedreigingen voor het systeem, zo moet het establishment zelf erkennen. En toch wordt gewoon verder gegaan met meer van hetzelfde. Waarom? Omdat dit nu eenmaal in dit systeem ingebakken zit. Omdat de superrijken hun politieke macht probleemloos kunnen opkopen. Een voorbeeld van deze week op trends.be: “Eind 2016 waren er in ons land meer dan 20.000 mensen met een flexi-job. Dat blijkt uit cijfers van staatssecretaris voor Bestrijding van Sociale Fraude Philippe De Backer (Open Vld). ‘In het vierde kwartaal van 2016 noteerden we 20.097 flexi-jobs’, zo zegt hij in De Zondag. (…) ‘De flexi-jobs zijn een succes. Zwarte jobs worden wit gemaakt zonder de vaste jobs in de sector te bedreigen. In de loop van 2016 steeg het aantal vaste jobs in de horeca tot ruim 130.000. Bijna vier op tien flexi-jobbers heeft ook zijn hoofdjob in de horeca bij een andere werkgever. Ook mensen uit de uitzendsector, industrie en het onderwijs stappen in het systeem. Gemiddeld werkt de flexi-jobber 3,5 uur per week aan een nettoloon van 11,40 euro per uur. Alle leeftijdsklassen hebben interesse in het stelsel.’ Staatssecretaris De Backer pleit voor een uitbreiding van de flexi-jobs. Hij wil het systeem ook introduceren bij de retail, bakkers en slagers.” Vooraleer hij dat doet, pleiten wij ervoor om de flexi-lonen die bij zo’n flexi-job horen eens te introduceren bij staatssecretarissen en hun vrienden. Benieuwd hoe hun enthousiasme zal evolueren…

Amnesty International geeft kritiek op veiligheidsbeleid

Deze week kwam ook mensenrechtenorganisatie Amnesty International met forse kritiek op het antiterreurbeleid in Europa. De Morgen schreef dinsdag: “Mensenrechtenorganisatie Amnesty International uit striemende kritiek op België en andere EU-lidstaten, die in de strijd tegen terreur ‘disproportionele maatregelen’ nemen die beginselen van de rechtsstaat op de helling zetten.” Een woordvoerder van Amnesty stelde in een interview met de krant: “Parlementen in Europa zijn vandaag uitzonderlijk zwak. Ze stempelen de beslissingen van regeringen af, door in spoedprocedures contraterreurmaatregelen goed te keuren zonder inspraak van experten of civiele samenleving. Uitvoerende machten krijgen steeds meer ongebreidelde bevoegdheden. We weten uit de geschiedenis dat zulks geen goede zaak is.”