Turkije glijdt af naar dictatuur

Koerdisch protest in Brussel vorige maand. Foto: Liesbeth
Koerdisch protest in Brussel vorige maand. Foto: Liesbeth

In de nacht van 3 op 4 november 2016 arresteerde de Turkse politie Selahattin Demirta? en Figen Yüksekda?, de twee co-leiders van de linkse oppositiepartij HDP. Samen met hen werden nog 10 andere HDP-parlementsleden opgepakt. Deze arrestaties zijn opnieuw een voorbeeld van hoe president Erdogan alle oppositie tegen zijn autoritair beleid monddood wil maken.

Artikel door Tim (Gent) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Erdogan probeert machtspositie te herstellen

De verkiezingen van juni 2015 maakten duidelijk dat de onbetwiste politieke hegemonie van Erdogans AKP voorbij was. Voor het eerst sinds 2002 verloor de partij toen haar absolute meerderheid. Een decennium van neoliberale aanvallen, een autoritair bewind met steeds verdergaande repressie tegen de arbeidersbeweging en andere oppositiekrachten, en het uitblijven van de door de AKP beloofde verbetering van de levensstandaard bij brede lagen van de bevolking hebben de autoriteit van Erdogan in Turkije aangetast.

De verkiezingsnederlaag was dan ook een wake up call: Erdogan maakte gretig gebruik van de aanslagen in zijn land om democratische rechten verder aan banden te leggen. Dat was onder meer zo bij de aanslag in juli 2015 tegen een groep socialistische jongeren in Suruç, en de aanslagen in Ankara en tegen de luchthaven van Istanboel in juni 2016. Op basis van die strategie en van een nationalistisch discours wist de AKP bij de verkiezingen van november 2015 een deel van haar electoraal verlies te recupereren, en opnieuw een absolute meerderheid in het parlement te behalen.

Na de mislukte militaire staatsgreep in juli 2016 ging de repressie tegen de oppositie nog een versnelling hoger: duizenden journalisten, academici en oppositiefiguren vlogen in de gevangenis. De AKP maakte handig gebruik van de situatie door vele bedrijven en bedrijfjes over te nemen die in handen waren van de Gülenbeweging, die ervan verdacht werd de staatsgreep te hebben georganiseerd. Die bedrijven konden goedkoop doorverkocht worden aan zakenlui met banden met de AKP, om zo de tanende sociale basis van de partij enigszins te herstellen.

Een specifiek onderdeel van deze repressie is de oorlog die Erdogan voert tegen de Koerdische bevolking en haar politieke organisaties. De aanklacht tegen de aangehouden HDP-leiders is dat zij niet actief genoeg zouden meewerken met het politieonderzoek naar terroristische elementen binnen de Koerdische beweging. Hoewel bepaalde individuen en organisaties binnen de brede Koerdische nationale beweging inderdaad nog steeds individueel terrorisme tegen het Turkse leger en de politie als strategie aanhangen, is er geen enkele formele band tussen deze organisaties en de HDP. Integendeel: de HDP is opgericht als een linkse kracht die breder is dan de Koerdische nationale beweging. Hoewel de partij vooral sterk staat binnen de Koerdische gebieden, haalt ze ook veel stemmen in andere delen van Turkije, vandaar haar grote succes in de verkiezingen in juni 2015.

Regime kan intrinsieke zwakte niet overstijgen

Erdogans pogingen om de HDP te linken aan terrorisme hebben als doel om de steun voor die partij te ondermijnen, vooral in de niet-Koerdische delen van Turkije. In Koerdistan zelf is de repressie ondertussen uitgebreid naar een regelrechte burgeroorlog tegen de Koerdische bevolking. De AKP en Erdogan blijven verwoede pogingen doen om koste wat het kost aan de macht te blijven in Turkije, onder Tywin Lannisters motto “Een leeuw laat geen slaap over de mening van een schaap.” Hoe hard ze echter probeert, het Turkse regime slaagt er niet in haar intrinsieke zwakte te overstijgen: steeds minder mensen laten zich als schapen leiden door de Turkse leider.

Zo heeft Erdogan zich heel verdienstelijk opgesteld tegenover de Europese politieke leiders in de vluchtelingencrisis: in ruil voor vele miljarden heeft hij grote delen in zijn land herschapen in grote vluchtelingengetto’s waar zijn leger op grote schaal de mensenrechten van de Syrische en Iraakse vluchtelingen schendt. Hoewel de Europese leiders tevreden zijn dat hij de vluchtelingenstroom via zijn land naar Europa heeft gestopt en ze graag een oogje dichtknijpen bij het feit dat dit op de meest schandalige en onmenselijke manier gebeurt, toont de afwachtende houding van de meeste Westerse landen bij de staatsgreep van 2016 duidelijk aan dat hun relaties met Erdogans regime niet erg hartelijk zijn.

Ondanks de repressie slaagt het Turkse leger er niet in om terug controle te krijgen over de Koerdische gebieden in zuidoostelijk Turkije, laat staan dat ze een poot krijgen in de burgeroorlog in Syrië. Het Turkse leger is verzwakt, slaagt er niet in om grote overwinningen te boeken, en het gevaar van een nieuwe poging tot militaire staatsgreep is geenszins weg.

Tegelijk blijft de Turkse economie het barslecht doen, en zijn er dagelijks protesten tegen het neoliberale beleid en de repressie. De beweging in het Gezi Park en op het Taksimplein in 2013 toont het potentieel voor een massabeweging in Turkije. De Turkse zusterorganisatie van LSP, Sosyalist Alternatif, propageert de noodzaak van dergelijke massa-actie tegen het asociaal beleid en de repressie van Erdogan. Ze komt in deze beweging tussen met een programma gebaseerd op klasseneenheid tussen de verschillende bevolkingsgroepen in de regio, en de noodzaak van een socialistisch programma om de rijkdommen in de regio te gebruiken voor de noden van de hele bevolking, los van etnische of religieuze achtergrond. Enkel zo is er een basis voor een duurzame vrede en stabiliteit in het Midden-Oosten.

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie