Eind september zwengelde Luc De Schepper, rector van de Universiteit Hasselt, het debat rond de toegankelijkheid van onderwijs opnieuw aan door in De Standaard te stellen dat de democratisering van het hoger onderwijs mislukt is: “De universiteiten blijven elitair, we missen veel jong talent.”
Artikel door Fabian (Gent) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Cijfers van de OESO tonen aan dat het percentage hoogopgeleide jongeren met ouders die enkel een diploma secundair onderwijs hadden, in de jaren 1980 steeg van 42% naar 51%. Vandaag is dit opnieuw gedaald naar ongeveer 40%. Slechts 20% van jongeren met laagopgeleide ouders haalt een hoger diploma. Ons onderwijs wordt opnieuw ondemocratischer en reproduceert de sociaal-economische ongelijkheid in de maatschappij harder.
In dezelfde week kwam de Vlaamse regering met haar begrotingsakkoord. Met enige trots pakte ze zelfs uit met extra budget voor scholenbouw: 50 miljoen euro! Een peulschil in vergelijking met de 814 miljoen die deze regering reeds bespaarde op onderwijs en al helemaal in vergelijking met de Vlaamse investeringsachterstand op scholenbouw van meer dan 3 miljard euro.
Winstgericht onderwijs
Het aantal nieuwe inschrijvingen in het hoger onderwijs blijft stijgen, maar de laatste jaren is er een vertraging en bij de universiteiten een stagnatie. De verhoging van de inschrijvingsgelden heeft het voor jongeren uit armere gezinnen moeilijker gemaakt om hoger onderwijs te betalen. Onder druk van een onzeker toekomstperspectief kiezen steeds meer jongeren voor ‘marktgerichte’ opleidingen die de meeste werkzekerheid opleveren. Daarnaast moeten velen nog een job zoeken naast hun studies om toch een beetje comfortabel kunnen leven, wat meteen ook hun slaagkansen vermindert.
De neoliberale doctrine blijft het onderwijsbeleid beheersen. Onderwijs wordt niet gezien als een basisrecht maar een ‘individuele toekomstinvestering’. Door het perspectief van een veralgemeende jongerenstrijd is het inschrijvingsgeld ‘maar’ tot 900 euro gestegen in plaats van de geplande 1500, maar het doel blijft om uit te komen op een Angelsaksisch model waarin jongeren zelf moeten opdraaien voor de kosten van hun opleiding, met vaak gigantische studieschulden als gevolg. De totale studieschuld van studenten in de VS bedraagt ondertussen meer dan 1300 miljard dollar.
They say ‘cut back’, we say ‘fight back!’
Wereldwijd zien we sinds de financiële crisis van 2007 steeds meer aanvallen op het recht op democratisch onderwijs, in de vorm van besparingen en stijgende kosten voor de studenten. Deze worden echter ook steeds meer beantwoord door enorm verzet van jongeren zoals in Chili waar deze zomer nog betogingen werden georganiseerd voor gratis hoger onderwijs, in Taiwan waar een grote studentenbeweging in juli een verhoging van inschrijvingsgelden wist te stoppen en de voorbije weken ook in Spanje en Zuid-Afrika.
De groeiende woede bij jongeren over het gebrek aan toekomstperspectief begint zich steeds meer te uiten op het politieke terrein. De paradox dat niet bepaald jonge figuren als Corbyn of Sanders een enorm enthousiasme bij jongeren opwekken, valt te verklaren door het feit dat ze, als ‘old school’-socialisten, offensieve eisen rond het afschaffen van inschrijvingsgelden en hogere minimumlonen in hun programma opnemen.
In Antwerpen zien we reeds een eerste fase van solidaire strijd van studenten sociaal werk samen met de sociaal werkers tegen de besparingen en vermarkting van sociale zorg. We moeten op dit voorbeeld verder bouwen in andere sectoren en de strijd aanbinden tegen de besparingsregeringen, van en voor de rijken, in solidariteit met werkenden. Om een echt democratisch en kwalitatief onderwijs te garanderen, moeten we het geld halen waar het zit: bij de banken en grote bedrijven die hun kapitaal nu liever op belastingsparadijzen plaatsen dan er een beetje belastingen op te betalen, laat staan het investeren in de enorme maatschappelijke noden.
De Spaanse regering bespaart al jarenlang op onderwijs waardoor de toegang voor wie geen rijke ouders heeft steeds meer beperkt wordt. De Spaanse studentenvakbond Sindicato de Estudiantes hield op 26 oktober een staking met betogingen in meer dan 70 steden. Er kwam steun van lerarenvakbonden en ouderverenigingen. Er waren in de aanloop naar deze studentenstaking heel wat solidariteitsacties in de rest van de wereld. Ook de Actief Linkse Studenten betuigden hun solidariteit, op 26 oktober waren er acties aan de Spaanse ambassade in Brussel en enkele Spaanse consulaten.
Studenten van gewone afkomst lijden het meest onder de afbouw van de middelen voor kwaliteitsvol onderwijs, onderwijzend personeel, studiebeurzen en hogere inschrijvingsgelden (die met tot 66% stegen). De regering wil nu bovendien een reeks algemene examens voor alle scholieren opleggen. Deze maatregel werd na de val van de dictatuur van Franco afgevoerd, maar nu komt dit terug. Het doel is om studenten van gewone afkomst vroeger de doorgang naar hogere studies te ontzeggen. Honderdduizenden jongeren dreigen de mogelijkheid tot hogere studies te verliezen.
