EEN VOLWAARDIGE jeugdgevangenis voor jonge, zware criminelen in Everberg, plus nog een andere in een latere fase. Een snellere doorverwijzing naar een volwassenenrechtbank van zware jeugddelinquenten…. Dit is het slotstuk van de paarse hervorming van het jeugdrecht. Een en ander werd aangekondigd door Justitie-minister Laurette Onckelinx op de superministerraad gewijd aan "veiligheid en justitie". Onckelinx’ voorstellen stuiten op flink wat verzet op het terrein. Voor de rechtse oppositie (N-VA, CD&V) en het Vlaams Blok gaan de voorstellen niet ver genoeg.
Emiel Nachtegael
Van beschermend naar straffend jeugdrecht
De voorgestelde hervorming van het jeugdrecht is een uitdrukking van het falen van het jeugdbeschermingsbeleid. Ondanks de waardevolle inspanningen van veel mensen op het terrein is dit te danken aan de steeds meer uitzichtloze sociale situatie bij veel gezinnen. Het enige antwoord hierop van de regering is symptoombestrijding. Zo stelt de regering nu ook voor dat ouders een "ouderstage" opgelegd zouden worden.
Langs de andere kant zal de regering meer investeren in zogenaamde "alternatieve bestraffing". Maar ook dit soort maatregelen zijn meer en meer slechts een doekje voor het bloeden. In een inter view met De Standaard stelt Heleen Martens, voorzitster van de Unie der Nederlandstalige Jeugdmagistraten, dat "voor jongeren die geen degelijke thuisbasis meer hebben of te veel ontspoord zijn, die maatregelen tekortschieten". De aangekondigde plannen bieden jongeren geen enkel perspectief en gaan totaal voorbij aan de reële leefwereld van jongeren.
Jongeren: eerste slachtoffer van de crisis
Wat is er gebeurd met de belofte van de regering om de jongerenwerkloosheid aan te pakken? Veel mooie woorden waren het, net zoals het Jongerenbanenplan 10 jaar geleden. De werkloosheidscijfers voor jongeren evolueren al enkele jaren in stijgende lijn. In december 2003 waren er ongeveer 1 op 5 jongeren officieel werkloos. Het gaat over 74.801 jongeren: een stijging met 4501 tegenover december 2002 (of +13% in Vlaanderen, +8% in Wallonië en +9% in Brussel). Van de 140.000 jongeren die in België jaarlijks op de arbeidsmarkt terechtkomen is 1 op 3 minstens voor 1 jaar werkloos (cijfers uit begin 2003)! In sommige Waalse steden belandt meer dan 30% van de schoolverlaters in de werkloosheid. In Charleroi zelfs 43% van alle vrouwelijke schoolverlaters!
Daartegenover stelden de paarse en paars-groene regeringen enkel nepjobs, gekoppeld aan extra lastenverlagingen voor de bedrijven. Jongeren worden als flexibele en onderbetaalde arbeidskrachten tewerkgesteld (bijvoorbeeld met de Jobkaart van Landuyt en met het derde Rosetta-plan van Onckelinx, nu ook verantwoordelijk voor de hervormingen in het jeugdsanctierecht). In 2003 vroegen maar liefst 19.000 jongeren tussen 18 en 25 jaar een leefloon aan bij het OCMW. Dit is een ver viervoudiging tegenover 1990!
Jongeren met een kansarme achtergrond zien een uitzichtloze cyclus van armoede en criminaliteit tegemoet. 40% van de jongeren leidt aan stress. 1 op 5 van de 11(!)-jarige kinderen heeft geen zelfvertrouwen.
De uitzichtloosheid van deze situatie leidt tot wanhoopsdaden. Nicole Caluwé, ondervoorzitster van de Unie der Nederlandstalige Jeugdmagistraten, stelde in De Standaard: "De meerderheid van de straatcriminaliteit gebeurt door jongeren tussen 14 en 25 jaar. Daarna kalmeren ze, krijgen ze een relatie, kinderen, stichten een gezin, maar mislukken opnieuw. Omdat ze al die jaren in instellingen en in een gevangenis niets hebben geleerd. Ze zijn verloren door de maatschappij. Het worden OCMW-klanten, raken aan de drugs of de drank en zitten financieel aan de grond. Wij krijgen ze terug op de jeugdrechtbank, ditmaal als ouder, omdat ze niet in staat zijn om hun kinderen op te voeden."
We kunnen de hervorming van het jeugdsanctierecht ook zien in het licht van een andere controversiële maatregel van de superministerraad: meer blauw op straat. Concreet: 2500 (en als het even kan 4000) bijkomende agenten "op het terrein" tegen 2007. België beschikt nu al over 316 agenten per 10.000 inwoners, meer dan Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Nederland.
Geen toekomst?
De regering versterkt dus het repressie- apparaat in de plaats van de sociale oorzaken die vaak aan de basis liggen van criminaliteit en geweld aan te pakken: de stijgende armoede, de groeiende werkloosheidscijfers, de onderfinanciering van het onderwijs, de tegennatuurlijke prestatiedruk in het onderwijs, op het werk, etc. Het is tijd om samen te strijden voor een betere toekomst voor alle jongeren. Het is daarom dat we de jongerenorganisaties, en in het bijzonder de vakbonden, oproepen om samen met ons een succes te maken van een nieuwe jongerenmars voor werk, en tegen racisme!
