Acht jaar geleden spatten de zeepbellen van de financiële speculatie op Wall Street en stonden we aan het begin van de Grote Recessie, een economische ineenstorting op een schaal die we sinds 80 jaar niet meer zagen in de VS. Barack Obama werd hierop als president verkozen, een zelfverklaarde activist die beloofde om de macht van de lobbyisten van de grote bedrijven in Washington aan banden te leggen.
Artikel door Emily McArthur, Socialist Alternative
Maar Obama heeft de invloed van Wall Street niet teruggedrongen, hij heeft deze integendeel versterkt door de speculanten te redden met gemeenschapsmiddelen. Democraten, vakbondsleiders en zogenaamde progressieven maakten het mogelijk dat Obama ermee wegkwam door geen verzet tegen het redden van de speculanten te organiseren. De Democraten verklaarden dat besparingen nodig waren omdat we ‘allemaal’ de broekriem moesten aanhalen. De werkloosheidscijfers namen toe en de ongelijkheid groeide steeds verder. Zelfs nadat de banken en hun winsten gered waren, bleven de gewone Amerikanen onder de crisis gebukt gaan. Het hoogtepunt van de crisis met uithuiszettingen was er in 2009.
Begin van verzet
Zonder ernstig verzet van de arbeidersbeweging tegen het redden van de speculanten kon de rechtse Tea Party een impact krijgen door in te spelen op de massale woede onder de werkende bevolking. Het werd voorgesteld als een beweging van onderuit, maar de Tea Party was bewust opgezet door grote bedrijven en rechtse media als Fox News.
De wereldwijde economische crisis leidde niet alleen tot breuken in de Amerikaanse politiek. In Tunesië en Egypte waren er explosieve massabewegingen die gevestigde dictators aan de kant schoven. De hele wereld keek hoe duizenden Egyptenaren tegen het waterkannon en traangas in opkwamen voor democratische rechten.
In 2010 kwam er een golf van kandidaten die door de Tea Party gesteund werd aan de macht. De werkende bevolking ondervond de impact van hun asociale beleid ten voordele van de superrijken en tegen de migranten maar ook tegen gewone werkenden. Er werd uitgekeken naar de strijd in Noord-Afrika en het Midden-Oosten, maar ook in het zuiden van Europa. Toen de gouverneur van Wisconsin, Scott Walker, de vakbonden in de openbare diensten wilde breken en het openbaar onderwijs wilde afbouwen, kwamen tienduizenden mensen op straat. Er waren protestborden met slogans als “vechten als een Egyptenaar.” Het internationale karakter van de strijd werd bevestigd.
Begin van de beweging in Zuccotti Park
De woede tegen de banken en de superrijken bereikte een kookpunt. Adbusters, een linkse publicatie, kwam met een opmerkelijke oproep: ‘Doe de bankiers betalen, bezet Wall Street!’.
Op 27 september 2011 kwamen ongeveer 1000 betogers samen op Wall Street. De daaropvolgende dagen zouden ze het nabijgelegen Zuccotti Park omvormen tot een nationaal zenuwcentrum van verzet tegen de macht van de superrijken. De woede tegen het redden van de speculanten en de enorme besparingen terwijl de superrijken hun macht over de politici zonder terughoudendheid etaleerden, werd samengevat in de slogan: ‘Wij zijn de 99%’.
De burgemeester van New York, de miljardair Michael Bloomberg, en de lokale politie gingen ervan uit dat het een protestactie zoals zovele was. Het oproerschild bovenhalen zou wel volstaan om die linkse rakkers van de straat te krijgen. Maar zelfs de gevestigde media kon niet voorbij aan het feit dat het leeuwendeel van de financiële winst sinds de recessie van 2008 naar de 1% rijksten ging. Het droeg ertoe bij dat de boodschap van Occupy Wall Street gehoor vond in het hele land.
Amateurbeelden van politiegeweld tegen vreedzame betogers in New York ging viraal en verbreedde de steun voor de beweging. Occupy-activisten trokken samen met piloten naar Wall Street toen die piloten actie voerden voor betere contracten. Ze betrokken postpersoneel dat met besparingen bedreigd werd. De mogelijkheid om Occupy te verbinden met de arbeidersbeweging werd aangetoond. Het duurde niet lang voor er in andere steden in het hele land gelijkaardige acties ontstonden.
Occupy verspreidt zich
Doorheen het land werden verschillende ideeën uitgetest door Occupy. In Boston waren er grote studentenbetogingen, in Minneapolis stopten activisten uithuiszettingen met fysieke blokkades, in Oakland was er een oproep voor een algemene staking die massaal opgevolgd werd door onder meer de leraars en de havenarbeiders die de volledige haven platlegden. Occupy verspreidde zich snel en de heersende elite bereidde een tegenzet voor. Midden november was er een gecoördineerde aanval op alle kampen van de Occupy-beweging. Dit gebeurde nadat de burgemeesters van de grote steden een telefoonconferentie hielden met Obama en de nationale veiligheidsdiensten.
De enorme steun voor Occupy wees op een bocht naar links in de samenleving. Het was een belangrijk keerpunt in de strijd omdat het onze kracht toonde als we ons verenigen tegen de 1% rijksten. De ontwikkeling van Occupy droeg ook bij tot een verdere radicalisering, zeker onder jongeren. De energie en stoutmoedigheid van de mensen die aan Occupy deelnamen, toonde aan dat velen wilden breken met decennia van besparingen en asociaal beleid. Het was een keerpunt in onze strijd. Maar door het verlies aan tradities van strijd en de zwakte van de Amerikaanse arbeidersbeweging waren er ook beperkingen.
Het bewustzijn kwam van een historisch dieptepunt na decennia van neoliberale aanvallen. Het ontbrak de beweging aan duidelijke eisen waardoor de enorme energie en woede niet konden gericht worden op het afdwingen van concrete overwinningen. Een dergelijk programma ontwikkelen zou de actieve basis van de beweging ongetwijfeld versterkt hebben. De bezettingsacties, het centrale element van actie, begonnen geïsoleerd te geraken van veel werkenden met gezinnen en lange werkweken. Het ontbrak Occupy ook aan een plan om het politieke establishment uit te dagen, waardoor de Democraten ruimte vonden om een zekere sympathie te vinden binnen de beweging.
200 kandidaten van Occupy
Het kwam erop aan om de massale steun voor strijd tegen de ongelijkheid en de dominantie van de 1% een politieke uitdrukking te geven. Socialist Alternative stelde in de aanloop naar de verkiezingen van 2012 dat het goed zou zijn indien bijvoorbeeld 200 kandidaten van Occupy onafhankelijk van de door de grote bedrijven gecontroleerde partijen zouden opkomen om jongeren, vakbondsleden, activisten, … achter de vlag van Occupy te verenigen.
Deze oproep werd jammer genoeg niet opgenomen door Occupy, maar er bleven wel acties georganiseerd worden tegen de 1%. Meteen na de verkiezingen van 2012 werd New York opnieuw het epicentrum van de beweging toen meer dan 100 werkenden in de fastfoodsector in staking gingen om een minimumloon van 15 dollar per uur te eisen.
De nadruk van Occupy op de ongelijkheid in de samenleving droeg bij tot de strijd voor een hoger minimumloon. Net zoals bij Occupy werd het idee van 15 dollar in de rest van het land overgenomen met stakingen en betogingen. Deze beweging maakte duidelijk hoe grote en superrijke bedrijven winsten boeken door hun personeel schandalig lage lonen te betalen waardoor veel werkenden voedselbonnen en huissubsidies nodig hadden om rond te komen. Eigenlijk zijn ook dat operaties om de gemeenschap te laten betalen voor de winsten van de grote bedrijven.
Een nieuwe golf van sociale strijd
De strijd voor een minimumloon van 15 dollar per uur won aan kracht toen een strijd ontstond in een voorstad van St Louis. In Ferguson, een buurt met voornamelijk zwarte inwoners met een laag inkomen, waar scholen veel te weinig middelen hebben en de werkloosheid hoge toppen scheert, ontstond een beweging tegen schietgrage politie-agenten die op basis van huidskleur toeslaan. Het was het begin van de beweging ‘Black Lives Matter.’
Zoals de namen van Bank of America, Goldman Sachs en anderen symbool werden voor de wijze waarop de 1% door Washington in de watten gelegd wordt, zijn de namen van Michael Brown, Tamir Rice, Freddie Gray, Renisha McBride en anderen symbool geworden voor hoe dit systeem stelselmatig zwarten vermoordt. Twee jaar later bleek uit peilingen dat een meerderheid van alle jongeren, los van huidskleur, achter de beweging Black Lives Matter staat.
Occupy heeft mee het terrein voorbereid voor BLM dat door een aantal fasen gegaan is, maar de afgelopen twee jaar aan kracht is blijven winnen en mogelijk een grotere impact op de Amerikaanse samenleving heeft dan Occupy zelf. De coalitie van ongeveer 50 organisaties die de Movement for Black Lives vormt, kwam recent met een programma dat ondanks beperkingen een politieke stap vooruit is in vergelijking met Occupy.
Van Occupy naar een politieke revolutie
De oproep van Bernie Sanders voor een politieke revolutie tegen de klasse van miljardairs heeft het groeiende klassenbewustzijn dat impliciet aanwezig was in de ‘99% versus de 1%’ van Occupy explicieter gemaakt. De populariteit van Sanders nam snel toe onder studenten, activisten en al wie zich afzet tegen de gevestigde kandidaten. Dit was dezelfde basis waar Occupy steun vond. De boodschap van Bernie Sanders vond een grote respons onder delen van de blanke arbeidersklasse maar ook steeds meer onder jongeren en werkenden van Latino-afkomst en zwarten. Hij gebruikte zijn platform niet alleen om tegen de inhaligheid van Wall Street en de volgzaamheid van de gevestigde kandidaten in te gaan, maar ook om op te roepen tot massabewegingen om de agenda van de 99% te realiseren. Hij populariseerde democratisch socialisme voor honderdduizenden mensen. Jammer genoeg koos Sanders ervoor om de beperkingen van de Democratische Partij te aanvaarden, een fatale fout. Maar zijn campagne heeft wel de reële mogelijkheid van een grote campagne zonder geld vna de grote bedrijven en op basis van de politieke ideeën van Occupy aangetoond.
Diegenen die deelnamen of geïnspireerd waren door Occupy blijven zich organiseren. De beweging in Standing Rock (een beweging tegen de aanleg van een oliepijpleiding door grondgebied van de inheemse bevolking) verwijst naar Occupy als inspiratiebron. De afgelopen vijf jaar zijn er belangrijke overwinningen geboekt door bewegingen van onderuit, maar de enorme ongelijkheid in dit erg rijke land blijft problematisch. De enorme woede onder de werkende bevolking zal leiden tot strijdbewegingen in de VS. De publieke opinie onder jongeren schuift op: socialisme wordt nog steeds populairder. De strijdbewegingen van de komende maanden en jaren moeten een politiek karakter aannemen om in te gaan tegen het kapitalisme en de brutale dominantie ervan op ons leven.
