De voorbije week liet Johan Vermeersch, de beruchte voorzitter van eersteklasser FC Brussels, weer heel wat inkt vloeien in de Vlaamse kranten. Tijdens een crisisvergadering met de spelers van het Molenbeekse elftal ging Vermeersch zwaar uit de bocht: de Congolese spits Zola Matumona kreeg naar het hoofd geslingerd dat “hij beter in een boom zou gaan zitten om bananen te eten”: een zwaar racistische uitspraak.
Een teleurgestelde FC Brusselssupporter
Toch zag Vermeersch dat niet zo. Hij ontkende niet dat hij de bewuste uitspraak had gedaan, maar stelde dat dit niets met racisme te maken had. Aan een journalist van de VRT stelde hij botweg: “Bomen vind je ook in België, en bananen kan je ook hier in de supermarkt vinden, ik zou dit dus evengoed aan een Belgische speler kunnen gezegd hebben”. Daarmee was voor Vermeersch de kous af.
Ook in de zogenaamde excuses op de website van de ploeg ontkende Vermeersch dat hij een racistische uitspraak had gedaan: “Dat ik daarbij zwaar racistisch uithaalde tegenover Zola wil ik ten stelligste ontkennen en mocht iemand zich door mijn woorden beledigd en gekwetst voelen wil ik me hierbij verontschuldigen”, aldus de voorzitter. Dit standpunt werd ook nauwelijks tegengesproken: in het wekelijkse voetbalprogramma Studio Eén stelde de vaste studiogast Herman Brusselmans dat Vermeersch een onbeschofte controlefreak is, die iedereen onbehoorlijk aanspreekt, en dus moet Matumona zich niet geviseerd voelen. Dit was ook de algemene teneur in de meeste krantencommentaren: Vermeersch is een bullenbak, dus de bewuste uitspraak is onschuldig. Een onbeschofterik kan dus geen racistische uitspraken doen?
Een jonge speler als Zola Matumona heeft gelijk om dit soort uitspraken niet te pikken. Jammer genoeg werd Zola daardoor al snel een prooi in handen van malafide individuen uit de Belgische voetbalonderwereld. Advocaat Laurent Denis was er als de kippen bij om het dossier van Matumona op te pikken. Denis is verre van onbesproken: hij was één van de spilfiguren in de zaak Yé, het grote omkoopschandaal dat twee seizoenen geleden het Belgische voetbal trof. Denis werd hiervoor nooit gestraft, en werkt ondertussen vrolijk verder aan duistere en mindere duistere zaakjes in het Belgische voetbal. Denis poogt nu zijn gehavende imago te herstellen door zich op te werpen als de man die Matumona zal verdedigen tegen de bruut Vermeersch.
Aan de andere kant kunnen we zeker niet ontkennen dat Vermeersch een onbeschofte en autoritaire bruut is. In het verleden kwam de voorzitter en zakenman reeds herhaaldelijk negatief in het nieuws wegens zijn grove uitspraken en zijn onbehouwen gedrag. Twee jaar geleden schafte hij het middagmaal voor de spelers af na een zogenaamde zwakke prestatie tegen Cercle Brugge. Vorig jaar negeerde Vermeersch een CAO door de spelersvakbond Sporta de toegang tot het terrein in Molenbeek te ontzeggen, toen die de spelers wou komen inlichten over hun rechten als topvoetballer. Vorig jaar ging de brutaliteit van Vermeersch zo ver dat drie talentvolle spelers uit de B-Kern van Club Brugge uiteindelijk afzagen van een transfer naar FC Brussels, uit angst voor Vermeersch. Een van hen, Grégory Dufer, is ondertussen een vaste waarde bij Standard. Het onbehouwen gedrag van Vermeersch heeft zware negatieve gevolgen voor de hele club.
In de pers wordt Vermeerschs gedrag soms goedgepraat met het argument dat het voortkomt uit het feit dat hij met hart en ziel voor zijn club zou leven. Het is echter maar de vraag of zijn frustraties voortkwamen uit de verontwaardiging van een trouwe supporter of die van een zakenman die zijn investeringen niet ziet renderen. In de Molenbeekse supporterskringen hoort men steeds meer gemor over Vermeersch. Hij leidt de club als een dictator, verziekt de sfeer, en weigert systematisch de hand in eigen boezem te steken wanneer het minder goed gaat. Vooral de transferpolitiek van Vermeersch wordt op de fansites zwaar op de korrel genomen.
Bij Brussels is het sinds enkele jaren de gewoonte dat vooral jonge buitenlandse, spelers worden aangekocht. Vermeersch citeert dit als een bewijs dat hij geen racist is. Of heeft het misschien eerder te maken met het feit dat een jonge Afrikaanse speler kopen goedkoper is dan zelf een jongere op te leiden? Brussels slaagt er niet in om deze spelers blijvend te integreren in de ploeg: jaar na jaar is er een zeer sterk verloop van spelers. Vermeersch zou dus best eerst zijn eigen rol daarin evalueren.
Wat de omstandigheden ook mogen geweest zijn, de uitspraak van Vermeersch is racistisch. Zeggen dat een Afrikaanse speler enkel goed is om bananen te eten in een boom, is even racistisch als pakweg oerwoudgeluiden maken wanneer een gekleurde speler de bal raakt. Racisme is een reëel gegeven in de maatschappij, en het feit dat een voorzitter van een voetbalclub dit soort uitspraken bagatelliseert, maakt de situatie enkel nog maar erger. Je zou als zwarte speler van minder je spelconcentratie verliezen…
Toch is het belangrijk om ook aan te geven waar dit racisme vandaan komt. Het is de huidige sociale situatie, de werkloosheid, torenhoge huurprijzen en de verslechterende werkomstandigheden die een vruchtbare bodem is voor verdeeldheid en discriminatie. Bij een gebrek aan een concrete oplossing voor die problemen, heeft het racistische discours van het Vlaams Belang en heel wat andere traditionele politici zeker zijn effecten bij de bevolking. Campagnes tegen racisme in het voetbal zijn goed bedoeld, maar zullen het probleem niet oplossen zolang de voedingsbodem voor het racisme niet wordt opgelost. Het bouwen van degelijke sociale woningen, het oplossen van de werkloosheid door arbeidsduurvermindering enz. zou ons op dat vlak al een heel stuk verder brengen.
