Het proces tegen Hans Van Themsche, de racistische killer die in mei 2006 een bloedbad aanrichtte in Antwerpen, staat vooraan in de belangstelling van alle media. Het is belangrijk dat de slachtoffers van het zinloze geweld hun verwerkingsproces doorkomen en dat de dader gestraft wordt. Een mediaspektakel zal niet volstaan om een einde te maken aan racisme of zinloos geweld.
11 mei 2006 blijft een datum die in Antwerpen niet snel zal worden vergeten. De extreem-rechtse Hans Van Themsche richtte die dag een bloedbad aan waarbij kinderoppas Oulemata en de tweejarige Luna om het leven kwamen, Songul Koç werd zwaar gewond. De reden waarom ze werden neergeschoten? Een foute huidskleur. Het feit dat deze moorden op druk bezochte plaatsen in de binnenstad werden gepleegd, zorgden ervoor dat dit voor velen erg concreet was: ook wij hadden daar op dat foute ogenblik op de foute plaats aanwezig kunnen zijn.
De racistische moorden kwamen in een jaar vol zinloos geweld. In Brussel werd een jongere vermoord voor zijn MP3-speler, op een Antwerpse bus een man die tussenkwam in een ruzie,… De moorden door Van Themsche waren het opvallendst door de koelbloedigheid en het uitgesproken racistische motief van de dader. De schok na de moorden leidde ertoe dat campagnes werden opgezet tegen zinloos geweld en het kwam ook tot een protesttocht in de stad Antwerpen.
Proces toont zinloosheid van zinloos geweld nogmaals aan
Het proces Van Themsche benadrukt nogmaals hoe zinloos het racistische geweld van Van Themsche wel niet was. De jonge dader beweert nu spijt te hebben, maar de slachtoffers en familieleden van slachtoffers stellen zich daar – terecht – ernstige vragen bij. De ondervragers van Van Themsche merkten op dat hij tijdens de ondervragingen nooit enige spijt liet zien, maar op het proces verklaarde Van Themsche dan toch dat hij walgde van zichzelf. Voor spijt is het natuurlijk te laat, de schade die werd aangebracht bij de families van Luna, Oulemata en bij Songul Koç is onwisbaar en levenslang.
Songul Koç deed een moedige tussenkomst met haar getuigenis voor het Hof van Assisen. Ze bleef echter met haar centrale vraag zitten: “Ik begrijp nog altijd niet waarom ik ben neergeschoten.” Daarmee geeft ze de kern van het proces aan: het racistisch geweld was totaal zinloos. Het racistische element in de schietpartij versterkte die zinloosheid enkel maar. Songul Koç sprak het Hof overigens toe in een dialect dat Antwerpser was dan dat van veel “autochtonen”.
Welk antwoord op zinloos geweld en racisme?
Uiteraard zal er met dit proces geen antwoord geboden worden op zinloos geweld en/of racisme. Maar het proces moet wel aangegrepen worden om de discussie daarover te voeren.
Verschillende politici spraken zich uit tegen de racistische moorden en ze namen een uitdrukkelijk “anti-racistisch” profiel aan. Ook nu komt dat aspect in het proces sterk naar voor. Maar er zal meer nodig zijn dan een mediatiek proces om racisme te bestrijden. De traditionele partijen staan voor een beleid waarin uitsluiting en dus ook verdeelheid centraal staan. In de discussie over de positie van de mensen-zonder-papieren weerklinkt een retoriek van repressie en het criminaliseren van mensen-zonder-papieren.
In discussies zoals over de lonen, wordt steeds een vergelijking gemaakt met arbeiders in lageloonlanden en ook met buitenlanders die hier – al dan niet met papieren – komen werken. Patronaat en regering zetten de arbeiders tegen elkaar op, maar komen dan achteraf wel met het moraliserende vingertje stellen dat racisme slecht is. Het patronaat en de regering zullen uiteraard niet zeggen dat ze onze lonen willen aanpakken om hun winsten te vergroten. Neen, het is omwille van de lagere lonen van andere arbeiders en de noodzaak om ‘competitief’ te blijven.
Het neoliberaal beleid moet in vraag gesteld worden. Bovendien is er nood aan een collectief antwoord op het asociaal beleid, zoniet kunnen individuele schijnoplossingen hoogtij blijven vieren. Een collectief antwoord veronderstelt strijd voor onze gezamenlijke belangen. Tegenover de hoge werkloosheid onder migranten (maar ook onder jongeren), is er nood aan een herverdeling van de arbeid: een 32-urenweek zonder loonsverlies en met bijkomende aanwervingen. Er zullen overwinningen rond dit soort eisen nodig zijn om de behoeften van iedereen te kunnen invullen.
