DE WEERZINWEKKENDE terroristische aanslag in Madrid, die 200 doden en minstens 1500 gewonden eiste, jaagde een schokgolf door Spanje. Maar liefst 12 miljoen Spanjaarden betoogden tegen de terreur. Een dag later verloor de conservatieve regeringspartij PP van Aznar de verkiezingen. De PSOE – de sociaal-democratie – behaalde het beste resultaat sinds de val van Franco en de fragiele overgang naar de democratie: 11 miljoen stemmen. Verenigd Links (IU), van haar kant, stapelt de verkiezingsnederlagen op en gaat van 9 naar 5 zetels in het nationale parlement. IU verbrandde haar vingers in lokale coalities met de PSOE, door mee het besparingsbeleid door te voeren. De verkiezingen waren een afstraffing van Aznars oorlogszucht, zijn asociale beleid en de patente leugens over de "zekere" betrokkenheid van de Baskische ETA in de aanslagen.
Emiel Nachtegael
Afrekening met rechtse PP
2 weken voor de verkiezingen stelde Aznar in Le Monde dat een echte leider beslissingen moet nemen "tegen de publieke opinie in, als hij er persoonlijk van overtuigd is dat het land er beter van wordt". Hij is niet zoals "zij die zich laten meeslepen door de publieke opinie: dat zijn enkel draaitollen".
De harde en arrogante regeringspolitiek, met haar crimi-nalisering van elke vorm van oppositie, deed veel Spanjaarden met afschuw terugdenken aan de periode van Franco. Mensenrechtenorganisaties maken jaarlijks melding van gemartelde, Baskische arrestanten. Aznars regering, zoals die van Bush na 11 september, gaf meer macht aan het CNI (nationaal inlichtingencentrum), dat voortaan ook gewone post en e-mails mocht openen, telefoons aftappen en huizen kon binnenvallen zonder huiszoekingsbevel.
Na de Madrileense verschrikkingen horen we het debat opnieuw de kop opsteken in Europa of "onze democratie" niet te "kwetsbaar" is tegenover de "uitdaging van het terrorisme". Socialisten hebben niets gemeen met reactionaire, islamitische organisaties als Al-Qaeda. Bijna alle slachtoffers waren gewone mensen die werkten in Madrid, waaronder vele migrantenarbeiders (onder andere uit Marokko). Terrorisme draagt bovendien argumenten aan om het staatsapparaat te versterken. Nu tegen terreur, maar morgen tegen sociale strijd – zoals Bush deed na 11 september.
Weerslag in het buitenland
De belangrijke nederlaag van de regerende PP – die Spanje meesleepte in de oorlog terwijl 90% van de Spanjaarden tegen was – heeft 1 jaar later de anti-oorlogsbeweging tegen de bezetting van Irak versterkt. Verschillende Europese landen hebben, zoals Spanje, al aangekondigd dat ze hun troepen niet langer dan 30 juni in Irak wensen te houden. De Spaanse kiezers straften de arrogantie af waarmee Aznar hen een oorlog heeft ingesleurd die de hunne niet is en die reeds het leven heeft gekost aan bijna 10.000 Iraakse burgers, 13.500 Iraakse militairen en 665 coalitietroepen. Hij heeft enkel meer instabiliteit gecreëerd in Irak en elders in de wereld. Dit is bij uitstek de voedingsbodem voor terrorisme en haat. Of zoals een pancarte het zei op de betogingen: "Aznar: het is jouw oorlog, het zijn onze doden."
PSOE
De Spaanse arbeiders en jongeren zien de PSOE niet als een strijdbare socialistische partij. Voor de aanslagen werd de PSOE gepeild als grote verliezer. De partij was erg onpopulair vanwege haar corruptieschandalen en de reeds vroeg doorgedrukte partijomvorming in burgerlijke zin. Hoewel de nieuwe PSOE-regering, geleid door Zapatero, enkele beperkte toegevingen zal moeten doen, is haar programma er een van verdere liberalisering en een asociale hervorming van de arbeidsmarkt.
De PSOE heeft haar verkiezingsoverwinning niet te danken aan een actieve, linkse oppositie tegen het beleid van Aznar, maar aan de enorme woede en haat tegenover de PP. Ook de Basken en de Catalanen kunnen weinig verwachten van de nieuwe PSOE-regering, die niet bereid is om te breken met het kapitalistische systeem en als verdediger van de burgerlijke staat het recht op zelfbeschikking niet fundamenteel erkent. De enorme politieke bewustwording, vooral onder jongeren en jonge arbeiders, biedt enorme mogelijkheden om te bouwen aan een partij die niet enkel links en socialistisch is in woorden, maar er ook voor vecht.
