Maandag werd de kamerlijst van CAP te Henegouwen, net als die van PvdA+, DLC, UNI, WALLON, PARTI WALLON, Vivant en FNB afgewezen door de voorzitter van het kiesbureau van de provincie Henegouwen. CAP dient hiertegen uiteraard beroep in en dit komt donderdag voor. We zullen de juridische argumentatie daar laten gepaard gaan met een actie voor de rechtbank.
Actie in Bergen (Mons) op donderdag 17 mei!
Donderdag protesteren we aan de rechtbank te Mons op het ogenblik dat ons juridisch antwoord wordt overhandigd en besproken door de rechtbank. Afspraak: 12u45 aan het station van Mons of om 13u voor de rechtbank (Rue de Nimy).
Aanleiding daartoe was een klacht van Front National tegen Force National en bij uitbreiding tegen alle lijsten die kandidaten hebben ingediend op basis van formulier A3, een “verklaring van voordracht van kandidaat door kiezer”, waarvan er om een lijst in de provincie Henegouwen neer te kunnen leggen 500 nodig zijn.
Lijsten die gebruik hebben gemaakt van handtekeningen van uittredende parlementairen, waarvan er slechts 3 vereist zijn per kiesomschrijving, werden niet weerhouden. Het gaar hier uiteraard om PS, MR, Ecolo en CdH, maar ook om PC en CdF, die beide konden rekenen op handtekeningen van parlementairen van de traditionele partijen. Voorts had RWF op basis van een soortgelijke ervaring bij de verkiezing van het Europees parlement 2004, een zinnetje toegevoegd waarin de voordracht verlenende kiezers verklaren op de hoogte te zijn van de samenstelling van de lijst. Force National had aan iedere voordracht bij het neerleggen van haar lijst de lijst van kandidaten geniet. Het argument van Front National dat dit pas later was gebeurd, werd door de rechter afgewezen wegens onbewezen.
De overige 8 lijsten, inclusief CAP, hadden het officiële formulier A3 zoals voorzien op de website van de overheid gebruikt. Zowel voor de beide senaatslijsten (Mechelen en Namur), in dit geval op basis van formulier B4, als voor de kamerlijsten in West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Limburg, Antwerpen, Vlaams Brabant, Brussel-Halle-Vilvoorde en Luik volstond dit voor het aanvaarden van de lijsten. Enkel voor de voorzitter van het kiesbureau van Henegouwen was dit onvoldoende.
Volgens de betrokken rechter zou de wet hier immers verschillende interpretaties toelaten. Hij kiest voor de meest strikte nl. dat iedere verlener van een voordracht bij het tekenen van die voordracht de volledige lijst van kandidaten ter inzage moet hebben. In 2004 had de toenmalige voorzitter van het kiesbureau voor de Europese verkiezingen in de Franstalige kiesomschrijving aanvankelijk de kieswetgeving op dezelfde manier geïnterpreteerd.
Uiteindelijk stond de voorzitter de gewraakte lijsten toe, officieel ten uitzonderlijke titel omdat we slecht waren ingelicht, feitelijk omdat “de kieswetgeving op dit vlak verschillende interpretaties” toestond. Sindsdien werd de kieswetgeving op dat punt niet meer gewijzigd, maar diezelfde rechter keurde deze keer voor de senaat wel de voordrachtlijsten goed op basis van het loutere formulier A3.
Omkeren van de bewijslast
De rechter, voorzitter van het bureau van de kiesomschrijving Henegouwen, gaat ervan uit dat het loutere gebruik van de officiële documenten vooronderstelt dat de voordrachtverleners de kandidatenlijst niet vooraf konden inzien. Volgens ons is dat een denkfout. Alle voordrachtverleners van de lijst CAP hebben vooraf kennis genomen van de samenstelling van de lijsten. De andere gewraakte lijsten verklaren net hetzelfde.
Wij sluiten niet uit dat hier en daar bij sommige lijsten lichte aanpassingen zijn doorgevoerd sinds het begin van de inzameling van de voordrachtlijsten. Dat was het geval bij zowat alle traditionele partijen en ook bij de lijst Dedecker, die zeer recent nog voormalig SPa senator Mimount Bousakla als lijstduwer op haar Antwerpse kamerlijst plaatste, maar bij ons weten werden in geen enkel geval de belangrijkste kandidaten, noch de aard van de lijst gewijzigd. Wij vrezen dat de voorzitter van de kiesomschrijving in dit geval feitelijk de bewijslast omkeert en uitgaat van schuld tot het tegendeel bewezen is. Wij dachten dat men volgens het Belgisch recht onschuldig was tot het tegendeel bewezen was, zoals het kiesbureau zelf reeds aangaf in het geval van Force National.
Obstakels voor kleine lijsten
Kleine lijsten zijn sowieso al benadeeld. In tegenstelling tot partijen die beroep kunnen doen op uittredende parlementsleden, moeten zij per kiesomschrijving een bij voorbaat bepaald aantal kiezers vinden die bereid zijn hen voor te dragen. Voor de kamer valt dat best mee, ten hoogste 500 per provincie. Voor de senaat zijn echter per kiesomschrijving maar liefst 5.000 voordrachten vereist. Als men aan iedere kiezer die de kandidaten wil voordragen slechts een half uurtje besteedt, zit men al gauw aan een totaal van 2.500 uren intensieve arbeid, een hele karwei voor mensen die zich hieraan niet voltijds kunnen wijden. Het is geen toeval dat de partijen die wel over volksvertegenwoordigers en senatoren beschikken, ondanks het intensieve contact met de kiezers dat dit veronderstelt, deze kelk aan zich laten voorbij gaan en telkens weer opteren voor de handtekening van 3 parlementairen.
Het ophalen van voordrachtlijsten is een karwei, ze laten wettigen op de gemeentehuizen is echter een regelrechte marteling. De gemeenten wordt opgedragen de voordrachtlijsten te wettigen, zoals ze soms ook een bewijs van goed gedrag en zeden moeten afleveren. Heel wat gemeentelijke overheden weten echter niet wat ermee aan te vangen. Sommige gemeenten beweren de kieslijsten niet te hebben ontvangen en weigeren op die basis de voordrachten te wettigen. Andere gemeenten, in de rand van Brussel, weigeren Franstalige voordrachten te wettigen. Nog andere gemeenten weigeren voordrachten van kiezers die voor senaat en kamer dezelfde lijst voordragen, wat nochtans volstrekt in orde is. Men heeft de gelegenheid daar allemaal klacht tegen in te dienen op donderdag 17 mei tussen 14 en 16.00 u., maar er zijn danig veel onregelmatigheden, dat dit een regelrechte procedureslag vereist die uiteraard tijd en energie opeist die anders aan de politieke campagne kan besteedt worden.
Kleine lijsten hebben sowieso al minder toegang tot de media. Als ze dan nog eens geweigerd worden in de talloze verkiezingsprogramma’s, zowel van de commerciële als de openbare zenders of nauwelijks aan bod komen in de geschreven pers, vereist het een enorme inspanning om alsnog de kiezer te bereiken. Bovendien beschikken ze noch over overheidsdotaties en in het geval van CAP evenmin over kapitaalkrachtige sponsors. Resultaat: CAP moet het doen met een budget dat nog geen 100ste bedraagt van een doorsnee verkiezingsbudget van een traditionele partij en kan bijgevolg hooguit een fractie van de kiezers bereiken.
De letter en de geest van de wet
Iedere kiezer heeft volgens de wet het recht kandidaat te zijn mits een beperkt aantal voorwaarden die een minimum aan representativiteit veronderstellen. Om die representativiteit te garanderen werden een aantal voorwaarden aan verkiezingsdeelname gekoppeld, onder meer een aantal kiezers die een “verklaring van voordracht van kandidaat “ ondertekenen. Met uitzondering van het kiesbureau van Henegouwen beschouwt ieder kiesbureau in België die voorwaarden als voldaan als men er onder meer in slaagt de nodige gewettigde voordrachten binnen de gestelde termijn in te dienen.
Blijkbaar is dat ook de interpretatie die de overheid hieraan geeft, omdat ze in haar uitgebreide documentatie, waarin stap voor stap iedere vereiste wordt uitgelegd, nergens melding maakt dat de kandidatenlijst toegevoegd moet worden aan iedere voordracht. Het kiesbureau van Henegouwen verengt het democratisch streven van de kieswet, onder meer door bijkomende voorwaarden op te leggen, waardoor door de wet weliswaar naar de letter wordt toegepast, maar de doelstelling van de wetgever nl. een zo groot mogelijk respect voor de rechten van de burger, weliswaar mits een voorwaarde van representativiteit, uit het oog wordt verloren.
