Arbeidersklasse zal na bijzonder bittere ervaringen opnieuw de weg van massastrijd moeten nemen
De Islamitische Staat van Irak en Syrië (IS) ligt onder vuur in en rond de laatste drie grote steden die het controleert in Irak en Syrië: Fallujahh, Mosoel en Raqqa. De groepering heeft ook moeite om Sirte, zijn bastion in Libië, in handen te houden.
Analyse door Niall Mulholland (geschreven op 15 juni)
In Fallujahh zijn er intensieve gevechten nu het Irakese leger samen met sjiietische milities en steun van Amerikaanse luchtbombardementen probeert om ISIS te verdrijven. De Irakese stad wordt al een jaar belegerd en er zitten naar schatting 300.000 burgers vast, wat tot een humanitaire ramp kan leiden. De zogenaamde ‘humanitaire corridors’ die door het Irakees leger werden ingezet om burgers te laten ontsnappen, werd gebruikt om mannen op te pakken als mogelijke ISIS-strijders. De soennietische bevolking van Fallujahh heeft goede redenen om bang te zijn. Toen Ramadi en Tikrit op ISIS heroverd werden door Irakese troepen en vooral door sjiietische krachten, werden honderdduizenden mensen uit deze steden verdreven en waren er brutale repressailles tegen de soennitische bevolking.
De strijd om Fallujahh is een welkome ontwikkeling voor het door sjiieten gedomineerde regime in Bagdad dat met deze strijd de aandacht kan afleiden. De Groene Zone – de zetel van de centrale regering – werd de afgelopen maanden twee keer bestormd door arme sjiieten die protesteerden tegen de corruptie en het ontbreken van elektriciteit en andere basisvoorzieningen. De regering van premier Haider al-Abadi staat onder druk om nog meer bloedige zelfmoordaanslagen van ISIS in sjiietische buurten te vermijden. De aanslagen worden toegeschreven aan de strijd om Fallujahh.
Het is ondertussen twee jaar geleden dat ISIS wereldwijd bekend raakte na de verovering van Mosoel, de tweede stad van Irak, nadat het eerder Fallujahh had veroverd. De invasie en bezetting van Irak door de VS en bondgenoten vanaf 2003 zorgden ervoor dat strijders jarenlang militaire ervaring opdeden. Deze strijders die bovendien snel verplaatst konden worden door het bezit van wagens verbaasden het westen met hun wel erg snelle opmars in Irak.
Fallujahh was al langer een bastion van verzet tegen het regime van Bagdad. In 2004 werd de stad twee keer bestormd door Amerikaanse troepen waarbij duizenden doden vielen en een groot deel van de stad in puin achterbleef. Het opmerkelijke succes van ISIS bij de verovering van Fallujahh in 2014 was enkel mogelijk door de revolte van de soennitische bevolking in de stad. De diepe haat tegen het door sjiieten gedomineerde regime van Bagdad leidde ertoe dat sommigen aanvankelijk het ISIS-bewind verwelkomden of toch minstens gedoogden. Er werd gehoopt dat dit het einde kon vormen van de sjiietische vervolging en dat het een vorm van ‘stabiliteit’ en ‘orde en tucht’ zou brengen.
Zelfmoordaanslagen
De willekeurige misdaden van ISIS joegen de grotere troepenmacht van het Irakese leger angst aan en zorgden voor demoralisatie. Vaak gingen de Irakese soldaten al op voorhand lopen. Maar de terreurtactiek is niet langer zo efficiënt. Alle legers die tegen ISIS vechten, weten nu beter hoe ze kunnen antwoorden op zelfmoordaanslagen. ISIS gaat hierop over tot het afslachten van meer onschuldige burgers. ISIS heeft nog steeds de slagkracht om zich te herorganiseren en offensieven in te zetten, maar het verliest daarbij meer strijders dan wat voorheen het geval was. Ondanks de verliezen blijft het zogenaamde ‘kalifaat’ van ISIS een groot gebied controleren en de tegenstanders van ISIS zijn onderling sterk verdeeld.
Het Turkse regime voert een nieuwe burgeroorlog tegen de Koerdische PKK in het zuiden van het land en het weigert ISIS af te sluiten van toegang tot de rest van de wereld. De Syrische Democratische Krachten (SDF) – onder leiding van de Koerdische Volksbeschermingseenheden (YPG) en gesteund door Amerikaanse luchtaanvallen – voerden recent een offensief op de stad Manbij ten westen van de Eufraat in de buurt van de Turkse grens. Er werd geprobeerd om de doortocht van wapens en ISIS-strijders over de grens te stoppen. Het uiteindelijke doel is om ISIS uit Raqqa te verdrijven. Tegelijk is er vanuit het zuidwesten een opmars van het Syrische leger dat Russische luchtsteun krijgt.
Al deze militaire manoeuvres wijzen op de diepgaande tegenstellingen tussen de buitenlandse krachten en hun regionale bondgenoten. Het gaat niet enkel om de territoriale veroveringen van de verschillende krachten die tegen ISIS strijden, maar ook om wie er de controle over het gebied zal overnemen: Koerdische Peshmerga, YPG, Irakese leger, sjiietische milities, de VS, … De Amerikanen zijn vastbesloten om de sjiietische milities te stoppen en willen niet dat ze met hun Iraanse militaire adviseurs Fallujahh veroveren en op die manier Iran een belangrijke overwinning bezorgen. Iran is de belangrijkste tegenstander van de VS in het Midden-Oosten.
Er wordt van alle kanten naar Fallujahh gekeken als generale repetitie voor een grotere strijd om Mosoel te veroveren, de tweede grootste stad van Irak. Amerikaanse luchtbombardementen en hun Koerdische Peshmerga bondgenoten op de grond voeren een offensief tegen ISIS in het noorden van Irak als voorbereiding op een strijd om Mosoel.
Zelfs indien ISIS verdreven wordt, betekent dit niet noodzakelijk het einde van deze organisatie en kunnen er andere terreurgroepen ontstaan. Andere salafistische groepen, zoals Jabhat al-Nusra, de Syrische vleugel van al-Qaeda, winnen snel aan populariteit onder de soennitische Arabieren in Syrië. Dergelijke groepen vinden een vruchtbare voedingsbodem onder de Soennitische Arabieren die de verovering van Fallujahh zien als een operatie van etnische zuivering gericht op het verdrijven van de soennieten uit Irak. Volgens een Amerikaanse diplomaat is de angst onder de soennieten in Irak bijzonder groep.
Terreurbewind van ISIS
ISIS heeft geen enkel antwoord geboden op de wanhopige situatie van de soennieten. In de steden en dorpen die onder controle van ISIS kwamen, werd een Middeleeuws bewind gevoerd dat niet in staat was om de basisproblemen op te lossen en enkel zorgde voor barbaarse acties tegen onder meer minderheden. Meer dan 80.000 mensen zijn Sirte in Libië ontvlucht sinds ISIS de stad overnam. In februari 2015 werden 21 christenen in Sirte onthoofd door ISIS.
Nu heeft ISIS het moeilijk om Sirte in handen te houden. Milities die verbonden zijn met de door de VN gesteunde ‘eenheidsregering’ rukken op vanuit Misrata in westelijk Libië terwijl tegelijk een militie uit het oosten oprukt. Maar zelfs indien deze krachten ISIS uit Sirte verdrijven, vrezen veel Libiërs dat de gevechten en confrontaties niet gedaan zullen zijn. Het ‘parlement’ in Tobruk weigert samen te werken met de door de VN gesteunde regering in Tripolo. Het is op elk ogenblik mogelijk dat er nieuwe gevechten uitbreken tussen milities die de controle over de oliehavens van Libië betwisten.
De huidige militaire opmars tegen ISIS zorgt voor een zoveelste bloedbad in de nasleep van de door de VS geleide invasie en bezetting van Irak. Tegenover de algemene oppositie waarmee het in Irak geconfronteerd werd, speelden de Amerikaanse bezetters in op sectaire verschillen in een poging tot verdeel-en-heersbeleid. Nadien werd gekozen voor een beleid van gewapend sectair verzet tegen dictator Assad in Syrië. De NAVO-machten droegen bij aan een gewapende omverwerping van het regime van Khadaffi in Libië om de belangen van het westers imperialisme te dienen waardoor het land in bloedige chaos werd ondergedompeld.
Eén oorzaak van de groei van ISIS waar het westen zich alvast niet tegen zal richten, moet gezocht worden bij de steun van de reactionaire Golfstaten en andere soennitische regimes aan de jihadistische bewegingen. Zoals Patrick Cockburn, een veteraan in verslaggeving vanuit het Midden-Oosten, recent opmerkte: “De VS en de EU willen niet de band niet erkennen die er bestaat tussen het terrorisme en hun stratische soennitische bondgenoten zoals Saoedi-Arabië, de Golfdynastiën, Turkije en Pakistan.”
Op basis van het kapitalisme en de heerschappij van reactionaire elites en sectaire krachten zullen er nog meer conflicten en humanitaire rampen plaatsvinden in het Midden-Oosten. Enkel de werkende bevolking in de regio, verbonden met de arbeidersklasse in de rest van de wereld, kan een uitweg bieden.
Het potentieel hiervoor bleek tijdens de zogenaamde ‘Arabische Lente’ toen dictators door massabewegingen van werkenden en armen in Tunesië en Egypte verdreven werden. Het ontbrak deze bewegingen aan een arbeidersleiding die de massastrijd succesvol kon richten tegen niet alleen de dictators maar het volledige kapitalistische systeem. De contrarevolutie kon met de steun van westerse machten opnieuw de bovenhand halen.
Maar doorheen deze bijzonder bittere ervaringen zullen de verschillende arbeidersklassen in de regio opnieuw de weg van massastrijd opgaan in verzet tegen dictators en sectaire krachten. Er is nood aan een onafhankelijke en eengemaakte arbeidersbeweging om de zelfverdediging van de gemeenschappen en minderheden te organiseren en om een socialistisch programma naar voor te schuiven waarmee rotte regimes omver geworpen worden, het imperialisme aan de deur wordt gezet en er begonnen wordt met de democratisch socialistische omvorming van de samenleving.
