Rechtse populist is gevaar voor gewone werkenden
In het begin werd de campagne van Donald Trump vaak gezien als een slechte grap. Met zijn blonde toupetje en straffe uitspraken die meer leken op gefrustreerde cafépraat dan op politieke analyse werd zijn kandidatuur voor het presidentschap niet echt ernstig genomen. Toch vormt hij nu een serieuze bedreiging, ook voor de arbeidersklasse van de VS. Want achter de toogpraat van Trump schuilt niet enkel een extreemrechts programma, maar ook een ultra-populistische aanpak. Hij gebruikt schaamteloos het ongenoegen tegen het corrupte establishment om zijn nationalistisch, racistisch en seksistisch programma verkocht te krijgen. In de realiteit staat Trump en de hele Republikeinse kliek voor een rechts beleid dat in dienst staat van het establishment van de rijken om de grond vanonder de voeten van de georganiseerde werkenden en armen weg te slaan.
Artikel door Hanne (Antwerpen) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Hoe is Trump mogelijk in deze tijd?
De Republikeinse partij kan zijn handen niet in onschuld wassen. Hoewel veel andere kandidaten die uit de race vielen al verklaarden dat ze Trump niet zouden steunen, is Trump niet zomaar een duiveltje in een doos. Jarenlang heeft de Republikeinse partij racistische en seksistische standpunten gebruikt om stemmen te winnen. Door een verdeel- en-heerstactiek toe te passen kon ze zich altijd vergewissen van een deel van de stemmen uit de lagere middenklasse en van een deel van de blanke arbeidersklasse. Door de oorzaken van armoede af te schuiven op arbeiders met een migratie-achtergrond of werklozen, konden ze steevast een deel van het ongenoegen ombuigen in haar voordeel. Op deze basis kan ook Trump teren bij het conservatieve publiek. Zijn extreme uitspraken en wangedrag geven hem er nog een anti-establishmentimago bovenop.
Trump: racist, fascist, populist?
Trump gebruikt truuken uit de oude Republikeinse doos om stemmen te winnen. Denk maar aan racistische uitspraken, een seksistische houding en een nationalistisch programma. Hij pleit voor een muur tussen de VS en Mexico om migranten buiten te houden, omdat die volgens hem enkel criminaliteit meebrengen. Hij doet denigrerend tegenover vrouwelijke journalisten die hem interviewen.
Maar hij zegt ook internationale handelsverdragen tegen te willen houden en bedrijven te verbieden jobs in het buitenland uit te besteden. Deze laatste standpunten doen het goed onder de groeiende laag van werkenden wier job onzeker is en werklozen. Deze standpunten zijn een doorn in het oog voor grote bedrijven. Waarom verdedigt Trump deze eisen als hij een vertegenwoordiger is van het establishment? Trump gebruikt dit vooral om de arbeidersklasse aan zijn kant te krijgen, hij kan niet enkel naar migranten wijzen als de oorzaak van de economische crisis. Mede door de recente massabewegingen, niet enkel in de VS maar over de hele wereld, en door de corruptieschandalen is er een diep ongenoegen tegenover de bedrijfs- en bankenwereld. Dat ongenoegen wil Trump benutten om stemmen te halen onder de arbeidersklasse. Want voor de rest is Trumps programma er een van veel voordelen voor de rijken zoals hemzelf, en weinig rechten voor de meerderheid van de bevolking.
Sommige mensen claimen dat Trump een fascist is omdat hij wel erg nationalistische standpunten verdedigt, in tegenstelling tot sommige andere conservatieve kandidaten. Is dit werkelijk zo? Wij denken dat niet. Trump is ontegensprekelijk een racist en een seksist, hij vormt zeker een bedreiging voor de georganiseerde lagen van de arbeidersklasse. Maar fascisme is een ander fenomeen, een massabeweging die door delen van het establishment als laatste redmiddel wordt ingezet om de arbeidersbeweging volledig te breken. Trump is daarentegen veeleer een alleenstaand figuur die inspeelt op de angsten en woede van een groeiende laag van de bevolking. Dat hij daarin slaagt, is vooral een uitdrukking van een groeiende polarisering door de aanhoudende crisis, de armoede en het gebrek aan een voldoende sterk links alternatief om dit ongenoegen te organiseren. Trump is eerst en vooral een rechtse populist.
Hoe komt hij aan zoveel stemmen?
De Republikeinse partijleiding vergiste zich als ze dacht dat Trumps houding het grotere publiek zou afschrikken. De Amerikaanse bevolking is bijna wanhopig op zoek naar een politieke uitdrukking voor de woede tegenover het onrechtvaardige systeem. Trump kon daar als geblondeerde bliksemafleider op inspelen.
Het ongenoegen keert zich niet enkel tegen de Republikeinse partijleiding, ook de Democraten behoren tot het establishment. Hier worden de Democraten soms als gematigder of zelfs als progressief voorgesteld. Maar de Democraten en Hillary Clinton zijn een instrument van diegenen die hen financieren: grote bedrijven, Wall Street, miljonairs, … Om kiezers voor zich te winnen, neemt Clinton soms progressieve standpunten in. Maar de rijke investeerders die haar campagne financieren weten wel beter. En veel Amerikanen weten dit ook, waardoor het vertrouwen in het Democratische establishment erg klein is.
Obama kon op een heel populistische manier zijn eerste ambtstermijn binnenhalen, met de belofte van ‘change’. Bij zijn herverkiezing was de steun al veel beperkter. Voor de gewone Amerikaan was er immers geen verandering. Onder het presidentschap van Obama waren er veel bewegingen tegen corruptie, ongelijkheid maar ook politiegeweld tegen zwarten. Ook de ‘hope’ werd geen werkelijkheid voor velen.
Het is op deze frustraties en kwaadheid dat Trump zijn steun kan opbouwen. Hij is niet de enige die dit doet. Bernie Sanders schokt het Democratische establishment met zijn campagne. Hij is gefinancierd door de gewone bevolking en roept op tot massabewegingen van onderuit om het corrupte systeem te veranderen. Helaas geeft Sanders aan dat hij na de voorverkiezingen niet als onafhankelijke kandidaat zal opkomen om zijn politieke revolutie tot in november door te trekken. Socialist Alternative, onze Amerikaanse zusterorganisatie, roept daartoe op.
Hoe Trump stoppen?
De enige manier om Trump te stoppen, is door een breed alternatief op te bouwen vanuit de linkerzijde. Er is voldoende ongenoegen dat in massaprotest kan omgezet worden. Er is ook nood aan een grote campagne tegen Trump, een campagne die niet mag gericht zijn op steun aan Clinton, de kandidate van Wall Street. Links moet zich onafhankelijk opstellen en de werkende bevolking samenbrengen in de opbouw van een nieuw alternatief.
De mogelijkheid is er om een nieuwe linkse partij op te zetten die het monopolie van de Democraten en Republikeinen eindelijk kan slopen en erin zal slagen om het systeem te veranderen. De campagne van Bernie Sanders toont het potentieel om te organiseren buiten de Democratische partij. Duizenden mensen, meer dan Clinton of Trump op de been kunnen brengen, nemen aan zijn meetings deel. Zijn campagne is volledig gefinancierd door dezelfde gewone mensen, grote bedrijven kwamen er niet aan te pas. Als die massa bewogen wordt in de richting van een nieuwe partij van en voor de 99%, zal Trump steeds minder ingang vinden met zijn ultraconservatieve propaganda.
