President Joseph Kabila blijft kunstgrepen uithalen om zijn mandaat in de Democratische Republiek Congo te verlengen. Tegelijk zijn er nieuwe politieke en sociale uitbarstingen in het land.
Artikel door Per-Ake Westerlund, José Nsimba-Lobela en Congo Moko, eerder verschenen in weekblad Offensiv
Op donderdag 26 mei was er de eerste nationale protestdag tegen de president sinds lang. Er werd in Congo maar ook in het buitenland geprotesteerd. Betogingen werden overal verboden, behalve in de hoofdstad Kinshasa. Daar kwamen duizenden mensen op straat. Ze botsten op de politie die met traangas de betogers wilde verdrijven. Volgens mensenrechtengroepen werden 59 betogers opgepakt.
In Goma, de hoofdstad van Noord-Kivu in het oosten van het land, legden betogers het verbod naast zich neer. Het kwam er tot confrontaties met de politie waarbij een betoger en een agent om het leven kwamen. Vanuit andere steden waren er nog weinig verslagen.
Er waren ook verslagen van nieuwe bloedbaden in het oosten van Congo. In een nieuw bloedbad in de regio Beni in Noord-Kivu kwamen 50 burgers om. De afgelopen 18 maanden vielen er tot 1000 doden. De verantwoordelijkheid hiervoor wordt bij ADF gelegd, een Oegandese islamistische kracht die banden heeft met al-Shabaab in Somalië.
Recente rapporten geven echter aan dat ADF niet alleen handelt. Lokale mensenrechtengroepen stellen dat de bloedbaden gebeurden met de steun van het Congolese leger.
Een bekende dissidente religieuze leider in Beni, Vincent Machozi, werd in maart vermoord. Hij stelde al langer dat het regime van Kinshasa steun gaf aan het verdrijven van de bevolking uit de regio. Er is een grote voorraad coltan in deze regio, een cruciaal mineraal voor nieuwe technologie zoals GSM’s.
De oorlog en het gewapende conflict in Congo gaat wel meer over minerale rijkdommen. Het leidt ook tot betrokkenheid van buurlanden, zoals Rwanda.
De aandacht in Congo is nu sterk gericht op de presidentsverkiezingen. Vorig jaar waren er grote betogingen en acties toen duidelijk werd dat Kabila een derde termijn wilde binnenhalen. Drie termijnen zijn grondwettelijk verboden. Studenten en jongeren organiseerden zich via netwerken en stonden in contact met gelijkaardige bewegingen in Senegal en Burkina Faso. Het regime van Kabila raakte bang, zeker toen ze de rol van de jongeren zagen in de revolutie die de president van Burkina Faso ten val bracht.
De president zette speciale troepen van de Republikeinse Garde in. Het protest werd de kop ingedrukt en leidinggevende oppositiestemmen werden opgepakt. Jongerenbijeenkomsten werden opgebroken en activisten verdwenen of werden gevangen gezet. Buiten Kinshasa werd een massagraf ontdekt.
Een van de eisen van de betogers was dat de kiezerslijsten uit 2011 moesten aangepast worden zodat jongeren ook kunnen stemmen. De verkiezingsautoriteit die nauw met Kabila samenwerkt, stelt dat dit 18 maanden werk in beslag zou nemen. Het zou betekenen dat de presidentsverkiezingen die volgens de grondwet in december moeten plaatsvinden, naar een latere datum zouden verschuiven. Het grondwettelijk hof bevestigde dat Kabila aan de macht kan blijven.
In de verkiezingen van 2011 was er volgens de meeste analisten sprake van fraude om te vermijden dat de veteraan Etienne Tshisekedi van de grootste oppositiepartij UDPS het zou halen. De situatie in Congo doet wat denken aan die in Burundi waar president Nkurunziza een derde mandaat begon wat leidde tot een opstand waarin meer dan 430 doden vielen en 250.000 mensen op de vlucht sloegen.
De vertegenwoordiger van de Afrikaanse Unie, Edem Kodjo uit Togo, steunt de positie van Kabila. In 2011 verklaarden corrupte vertegenwoordigers van de Afrikaanse Unie reeds dat de verkiezingen democratisch verliepen.
De strijd in Congo gaat over democratische rechten die nauw verbonden zijn met de activiteiten van multinationale bedrijven en de imperialistische plundering van het land in alliantie met de president. Er moeten nieuwe massabewegingen opgebouwd worden om de president en zijn op het leger gebaseerde regime omver te werpen. Er is een dringende nood aan een democratische en socialistische beweging die opkomt voor een programma waarbij de rijkdom van het land in publieke handen komt met een regering van democratisch verkozen vertegenwoordigers van werkenden en armen.
