Nog voor het aantreden van de federale regering was het duidelijk dat deze een ander karakter zou aannemen. Er werd gesproken over een Thatcheriaanse regering naar het model van de Britse regering onder het harde neoliberale besparingsbeleid van Thatcher. Na het actieplan van 2014 leek dit soms vergeten te worden, er werd gehoopt om via onderhandelingen enkele scherpe kantjes van de genomen maatregelen af te zwakken. Maar kenmerkend voor een Thatcheriaanse regering is dat deze niet stopt na de eerste slagen die ze heeft uitgedeeld. De maatregelen in het kader van de begrotingscontrole bevestigen dit. Tenzij we dit beleid stoppen met onze strijd, zullen de aanvallen steeds harder en verregaander worden.
Besparingsbeleid werkt niet
Het is opmerkelijk dat de rechtse regering na alle eerdere genomen maatregelen en ondanks de lage rentevoeten nu al opnieuw naar miljarden op zoek moest en overigens al aankondigt dat deze operatie ook volgend jaar zal herhaald worden. De rechtvaardiging van het besparingsbeleid met het argument dat het tot economische groei zou leiden, blijkt niet te kloppen. Meer nog, de aanhoudende aanvallen op de koopkracht van de werkende bevolking ondermijnen mee de mogelijkheden van groei. Als de regering hiermee wegkomt, is het vooral door gebrek aan een voldoende sterke en consequente linkse oppositie. Elke zwakheid langs onze kant zet aan tot agressie van de overkant.
Eveneens veelzeggend is de durf van deze regering om op het ogenblik dat de Panama Papers aangeven waar er miljarden verstopt zitten, de middelen toch bij de gewone werkenden, gepensioneerden, uitkeringstrekkers, … te zoeken. In de reeks maatregelen moet verwijzen worden naar de Panama Papers, maar de regering denkt slechts 65 miljoen euro te vinden in de strijd tegen fiscale fraude. Dat is minder dan de helft van wat ze aan extra taksen op diesel en tabak zal binnenhalen. Het is ook minder dan de wat de regering hoopt te besparen door een strijd tegen sociale fraude. Werklozen zullen dus meer bijdragen dan de Panama-gang(st)ers. Het vat het beleid van deze regering goed samen.
Werken tot je erbij neervalt
De regering maakte van de gelegenheid gebruik om een nieuwe harde aanval op de werkenden in te zetten. De extreme flexibilisering van de arbeidstijd is daar het meest bekende onderdeel van. Door van de 38-urenweek af te stappen om de arbeidstijd op jaarbasis te berekenen, kan de werkgever de werkdruk opvoeren en moet niet langer extra betaald worden voor overuren. Op piekmomenten extra personeel inzetten, hoeft niet meer voor de werkgevers. De werkmieren zullen de pieken wel opvangen en werken tot ze er ziek van worden. Daar kunnen ze de opgespaarde uren dan voor gebruiken. Volgens minister De Croo is een maximum van 45 uur per week nog minimaal, een 48-urenweek vindt hij ‘moderner’. Alles wat in de 19de eeuw de norm was (verbod op stakingen, 10 of 12-urenwerkdag, lage lonen, …) vinden de liberalen vandaag ‘modern’. Hun teletijdmachine is ergens in een ver verleden blijven hangen.
Het opdrijven van de werkdruk is de doelstelling van deze maatregel. Daar was de N-VA in haar verkiezingsprogramma al duidelijk over: de berekening van de arbeidstijd op jaarbasis moet mee de concurrentie met lageloonlanden mogelijk maken. Dit heeft niets te maken met extra flexibiliteit aan de werknemers aanbieden. Deze regering rijdt voor de rijken en de werkgevers, niet voor de werknemers.
Dat blijkt ook uit andere maatregelen. Wat dacht je van een een uitzendovereenkomst van onbepaalde duur? Uitzendarbeid is nu officieel beperkt tot gevallen van een tijdelijke vermeerdering van werk waarbij iemand tijdelijk wordt aangeworven voor dit extra werk. De regering wil uitzendarbeid ook voor onbepaalde duur mogelijk maken. Deeltijdse arbeid zou soepeler moeten kunnen, zodat de werkgevers nog meer flexibiliteit kunnen eisen van hun onvrijwillig deeltijds personeel. En afwezigheid door overmacht, bijvoorbeeld om zwaar zieke kinderen op te vangen, zou enkel nog kunnen door verlofdagen van collega’s te bedelen.
Langdurig zieke werknemers zouden sneller terug aan de slag moeten. De regering wil het opleggen van sancties gemakkelijker maken. In Groot-Brittannië werden al maatregelen genomen om langdurig zieken sneller aan het werk te zetten. Het leidde er tot een forse toename van het aantal langdurig zieken dat kort na de herstart van arbeid overleed. Werken tot je erbij neervalt, is dat. Letterlijk.
Werken tot je erbij neervalt, is wat de regering wil. Wellicht daarom dat er meteen aangekondigd wordt dat er op de pensioenen bespaard wordt. Eerst worden de pensioenen in de publieke sector aangepakt, maar het is duidelijk dat dit slechts een opstap is. Door de berekening te wijzigen, zouden de pensioenen met enkele honderden euro per maand kunnen afnemen. De pensioenen in de publieke sector zijn vandaag hoger dan die in de private sector. Voor de regering is dat een reden om tot een neerwaartse harmonisatie te komen. Dat de lonen voor gewone werkenden in de publieke sector lager zijn (maar gecompenseerd worden, beter gezegd: werden, door hogere pensioenen) wordt gemakshalve vergeten. Misschien om straks te eisen dat de lonen in de private sector verder dalen?
Strijd nodig!
De vakbonden hebben het terecht over een nieuwe horrorcatalogus. Ze roepen op tot militantenconcentraties op 19 april (ABVV) en 20 april (ACV). Elke illusie in onderhandelingen met deze regering is eens te meer doorprikt. Het idee dat CD&V een sociale noot aan deze regering zou toevoegen, blijkt eens te meer een waanidee te zijn. Een Thatcheriaanse regering is niet op overleg gericht, maar op een harde confrontatie waarbij onze levensstandaard opgeofferd wordt aan de grote bedrijven en hun grote aandeelhouders die de extra winsten doorsluizen naar Panama en andere belastingparadijzen.
Als de rechtse regering en CD&V in het bijzonder keer op keer aangeven dat er niet mee onderhandeld kan worden (tenzij om hun maatregelen mee door te voeren), dan moeten de vakbondsleidingen daar conclusies uit trekken. Blijven illusies koesteren, kan aanvankelijk in het beste geval van naïviteit getuigen, maar op een bepaald ogenblik slaat de naïviteit om in medeplichtigheid waarmee ook de vakbonden zelf ondermijnd worden.
Het enige ogenblik waarop onze eisen en bekommernissen centraal op de agenda en de publieke opinie stonden, was tijdens het actieplan eind 2014. Enkel door strijd zullen we de Thatcheriaanse regering stoppen, een confrontatiemodel beantwoorden met methoden van het overlegmodel is gedoemd om te mislukken. We moeten zelf de confrontatie beantwoorden en dat antwoord organiseren. De militantenconcentraties zijn een uitstekende gelegenheid als eerste stap daartoe. Zullen daar nieuwe acties aangekondigd worden, zal er een nieuw opbouwend actieplan worden opgesteld? Het potentieel hiervoor is nog steeds aanwezig, zelfs indien het moet heropgebouwd worden. De periode van sociale verkiezingen met een grote betrokkenheid van onderuit bij de vakbondswerking, biedt een kans om ons verzet te versterken. Als sociale verkiezingen niet gaan over de verdediging van onze levensstandaard en werkomstandigheden, waarover gaan ze dan wel?
Een alternatief op de besparingen
Tegelijk met het heropbouwen van onze strijd is er nood aan een offensief alternatief op het besparingsbeleid. De middelen hiervoor bestaan, dat is na LuxLeaks, SwissLeaks en nu de Panama Papers wel duidelijk.
In het pamflet dat we verdeelden op de militantenconcentratie van september 2014 in aanloop naar het actieplan gaven we een aanzet van hoe ons programma er kan uitzien. Hieronder hernemen we het voorstel van eisenplatform dat we toen deden.
We moeten strijden voor een programma dat de reële behoeften vervult van de overgrote meerderheid van de bevolking, niet het winstbejag van een handvol superrijken.
- Volledig herstel van de index, vrije loonsonderhandelingen en een minimumloon van 15€ bruto/uur
- Geen ondermijning van de arbeidscontracten door onderaanneming, interim of andere precaire banen
- Handen af van het statuut van de openbare ambtenaren, geen afbouw van de openbare diensten, geen privatisering en liberalisering, insourcing in plaats van outsourcing
- Herstel brugpensioen, handen af van het vervroegd pensioen en eindeloopbaansystemen met ADV
- Optrekken van de pensioenen tot minimum 75% van het laatst verdiende loon met een minimum van 1500€ per maand
- Stop jacht op werklozen, geen degressiviteit, geen gemeenschapsdienst, maar volledige tewerkstelling door een veralgemeende arbeidsduurverkorting tot 32u/week zonder loonverlies
De patroons vinden dit onbetaalbaar. We hebben nochtans nog nooit zoveel rijkdom geproduceerd als vandaag. Niet de middelen, maar de politieke wil ontbreekt. Ook LSP wil rechtvaardiger fiscaliteit, maar kapitaalbezitters en huiseigenaars zullen de toegenomen fiscale druk doorrekenen aan consumenten, werknemers of huurders. Enkel de nationalisatie van de sleutelsectoren van de economie onder democratische controle door de gemeenschap biedt daaraan garanties. We willen een einde aan dit voorbij gestreefd systeem van privaat bezit en winstbejag en een modern democratisch socialisme met vrij gebruik van kennis en middelen ten behoeve van allen.
