De Europese Unie beslist om de deuren te sluiten voor vluchtelingen. Diegenen die tot in Griekenland raken, zullen naar Turkije afgevoerd worden. De westelijke Balkanroute wordt afgesloten. Maar de oorlog en de redenen waarom mensen zich genoodzaakt zien om te vluchten, blijven gewoon bestaan. Ook de crisis van de EU is hiermee niet gestopt.
Artikel door Per-Ake Westerlund uit Offensiv, weekblad van Rättvisepartiet Socialisterna (Zweden)
De Europese top van maandag toonde de diepe crisis in de EU. Na een nacht van onderhandelen in aanloop naar de top, kwam de echte leider van de EU, de Duitse kanselier Angela Merkel, met een gezamenlijk voorstel dat gesteund werd door de Turkse premier Ahmet Davutoglu.
Alle andere regeringsleiders werden voor een voldongen feit geplaatst: Turkije moet de oplossing zijn voor de Europese vluchtelingencrisis. Meer dan een miljoen vluchtelingen, net iets meer dan 0,2% van de totale bevolking van de EU, volstond om de scherpe nationale tegenstellingen tussen de Europese regeringen en een erg diepe crisis van het volledige EU-project te veroorzaken.
Militarisering
De landen die hun grenzen sloten, waaronder Oostenrijk en Zweden, drongen aan op een verdere militarisering van de Europese buitengrenzen. De nieuwe voorstellen die in de media verschenen, hadden het over NAVO-schepen (uit Duitsland, Canada, Griekenland, Turkije en Groot-Brittannië) die ingezet zouden tegen vluchtelingen die over zee Griekenland proberen te bereiken. Het betekent dat er grote operaties zouden opgezet worden. In januari en februari alleen al trokken 132.000 vluchtelingen over de Middellandse Zee naar Europa.
De voorzitter van de Europese Raad, Donald Tusk, riep vluchtelingen vorige week nog op om niet naar de EU te komen. Nu stellen Tusk en de EU dat Turkije een “veilig” land is.
Turkije van zijn kant eiste meer financiële steun van de EU, een verdubbeling tot 6 miljard euro, naast nieuwe onderhandelingen over EU-lidmaatschap en de stopzetting van visums voor Turkse inwoners die de EU willen bezoeken. Volgens Angela Merkel is de EU bereid om deze eisen van het steeds oorlogszuchtiger en dictatorialer regime in Ankara te aanvaarden.
Wanhoop
Er zijn vandaag meer dan 30.000 vluchtelingen in Griekenland. Daarvan leven er in 15.000 in erg moeilijke omstandigheden aan de grens met Macedonië in Idomeni. De Zweedse premier Stefan Löfven verklaarde dat hun asielrecht zal onderzocht worden, maar andere EU-leiders stelden dat deze vluchtelingen zullen gedeporteerd worden. Iedereen kan zich de tragedies inbeelden die met dergelijke massale uitwijzingen gepaard zouden gaan. Nu gebruikt de Macedonische politie al traangas tegen vluchtelingen.
De wanhoop zal toenemen, zeker onder de vluchtelingen die niet uit Syrië komen. Overigens zijn vrouwen en kinderen goed voor meer dan de helft van de vluchtelingen die dit jaar al naar Europa kwamen. Velen hopen op een hereniging met hun mannen die al over de grens geraakt zijn.
Waarheen?
De EU zegt dat vluchtelingen uit Syrië, en enkel uit Syrië, rechtstreeks vanuit Turkije naar de EU zullen kunnen. Er was voorheen sprake over 300.000 vluchtelingen over een periode van een jaar, dat is een kwart van het aantal vluchtelingen vorig jaar. Maar als de regeringen bereid zijn om hen te ontvangen, is nog bijzonder onzeker. Het vorige spreidingsplan van de EU was een complete mislukking en bevestigde het falen van de unie op zich.
Van de 66.400 vluchtelingen die toen vanuit Griekenland zouden verspreid worden volgens het plan, zijn er slechts 325 naar een ander EU-land overgebracht. Er zouden in totaal 160.000 vluchtelingen uit Griekenland, Italië en Hongarije verspreid worden over andere EU-landen. De regeringen van Slovakije, Tsjechië, Hongarije en Roemenië stemden hiertegen. Ze werden sindsdien vergezeld door de nieuwe rechtse Poolse regering en zowat alle andere regeringen hebben stappen in dezelfde richting gezet.
Er kwamen grenscontroles en strengere controles in de buurt van de grenzen. Dit was het geval tussen Zweden en Denemarken, Noorwegen en Zweden, Denemarken en Duitsland, Duitsland en Oostenrijk, Oostenrijk en Slovenië, … Er was zelfs een conflict toen België grenscontroles invoerde aan de grens met Frankrijk.
Een week geleden hield de Oostenrijkse regering – een coalitie van sociaaldemocraten en conservatieven – een conferentie in Wenen met vertegenwoordigers van negen Balkan-landen. Duitsland en Griekenland waren niet uitgenodigd. Oostenrijk kondigde aan dat het niet meer dan 80 asielaanvragen per dag zou behandelen en dat nog 3.200 vluchtelingen naar Duitsland zouden mogen doortrekken.
De crisis toont de zwaktes van de EU en de lidstaten. Het zijn immers vooral NGO’s die zorg dragen voor vluchtelingen. In Idomeni zorgt de organisatie Praksis voor eten en Artsen Zonder Grenzen voor de gezondheidszorg.
Crisis zal aanhouden
Zelfs indien het, zoals steeds met Europese toppen, afwachten is om de details van de beslissingen te kennen, kunnen we toch enkele conclusies trekken. De grenscontroles en de hardere aanpak maken de crisis van de EU erger, ook al wordt beweerd dat deze controles ertoe zouden leiden dat andere regeringen vluchtelingen zouden aanvaarden.
Beloften uit het verleden, zeker voor vluchtelingen uit Syrië, worden door Angela Merkel en de Duitse regering naar de prullenmand verwezen. Zij sluiten de grenzen. Dit gebeurt in een poging om de steun in eigen land op te krikken.
De Europese crisis is verre van voorbij. Nationalistische partijen krijgen een grotere steun en er zijn veel vooroordelen en verdachtmakingen tegen vluchtelingen verspreid. Deze sfeer kan zich ook keren tegen de financiële structuur van de EU en uiteindelijk tegen de euro. De ineenstorting waar leidinggevende Europese politici voor waarschuwen is nog steeds een reële dreiging.
De nieuwe muren en massale uitwijzingen zullen de Europese racisten en extreemrechts versterken. In Slovakije kwam de heersende sociaaldemocratische partij met propaganda tegen vluchtelingen in de verkiezingscampagne. Het resultaat was verlies voor de sociaaldemocraten en winst voor onder meer een neonazipartij. En dit in een land dat vorig jaar 350 asielaanvragen kreeg waarvan er slechts 8 erkend werden.
Solidariteit en verzet tegen de Europese politiek gaat door en zal groter worden. Zelfs het VN Vluchtelingenagentschap stelt dat deze crisis door de EU zelf is uitgelokt. Amnesty International stelt dat de steun voor Turkije absurd is. In Griekenland houdt de solidariteit met de vluchtelingen aan.
De crisis en de recente beslissingen bevestigen de echte rol van de EU. De vluchtelingencrisis is een falen vanh et kapitalisme. De acties die nu tegen de vluchtelingen ondernomen worden, zijn onderdeel van hetzelfde neoliberale beleid waarmee eerder de banken werden gered, openbare diensten werden geprivatiseerd, de werkloosheid werd opgevoerd en de arbeidsomstandigheden werden afgebroken.
Het alternatief is een strijd tegen het rechtse beleid en voor het recht op asiel, tegen de kapitalistische EU en tegen imperialistische oorlogen en uitbuiting doorheen de wereld. Voor internationalisme en een strijd van onderuit. Tegen kapitalisme, voor democratisch socialisme.
