Het Brexit-referendum van 23 juni gaat niet alleen over de EU. Het is een kans om een verdict te vellen over Cameron en zijn rechtse regering.
Edito van ‘The Socialist’, weekblad van de Socialist Party
Een stem om uit de EU te stappen, zou de regering een zware slag toebrengen. Het kan leiden tot nieuwe algemene verkiezingen en de val van de gehate rechtse regering. Het is dan ook belangrijk om tegen te stemmen.
In de strijd tussen krachten pro- en anti-EU heeft Cameron zichzelf en zijn ministers in het pro-EU kamp geplaatst. Ook George Osborne en Theresa May nemen die positie in. Zelfs indien ze het uiteindelijk halen in het referendum, kan een grote tegenstem hun autoriteit verder ondermijnen. Wat ook het resultaat van het referendum zal zijn, nu al zijn er tekenen van een zware interne strijd bij de Tories.
De aankondiging van het referendum bracht de interne tegenstellingen bij de Tories naar boven. De Londense burgemeester Boris Johnson verklaarde tegen EU-lidmaatschap te zullen stemmen. De overgrote meerderheid van de basis van de Tories wil eveneens uit de EU stappen. Ongeveer 120 conservatieve parlementsleden zijn tegen de EU, niet veel minder dan de 129 die het standpunt van Cameron steunen.
Jeremy Corbyn en Labour maken een grote fout door campagne te voeren om in de EU te blijven. Mogelijk zullen ze hiermee de rechtse regering overeind houden. Ze moeten van koers veranderen en resoluut ingaan tegen Cameron en co om tot vervroegde verkiezingen te komen.
We gaan nu naar een campagne van vier maanden. Premier Cameron zal er alles aan doen om te winnen. Hij zal de steun inroepen van tal van wereldleiders, van de VS tot China.
Gevestigde politici aan beide kanten van het debat spelen in op angst en gebruiken bedreigingen over de gevolgen van de gemaakte keuzes. Het spook van een grotere kwetsbaarheid voor terrorisme werd door Iain Duncan Smith en Michael Gove gebruikt in het geval Groot-Brittannië in de EU blijft, hetzelfde argument werd door Cameron opgeworpen tegen een Brexit. Allemaal steunen ze de bombardementen van Syrië en Irak, waarmee ze de voedingsbodem voor terrorisme groter maken.
De werkende bevolking heeft geen gezamenlijke belangen met de grote bedrijven of de rechtse besparingspartijen, of ze nu voor of tegen EU-lidmaatschap zijn. De arbeidersbeweging moet zich distantiëren van de nationalistische en pro-kapitalistische standpunten van de anti-EU conservatieven en de UKIP. De arbeidersbeweging moet een eigen standpunt tegen de EU naar voor brengen, tegen het Europa van de bazen en tegen het besparingsbeleid dat ingaat tegen de belangen van de werkende bevolking doorheen de Europese Unie.
Onrust bij kapitalisten
Tal van Britse kapitalisten vrezen dat hun belangen ondermijnd worden door een brexit. Cameron voerde op het laatste nippertje onderhandelingen met de EU om toegevingen te bekomen die een pro-EU stem moeten bevorderen. Maar de retoriek in Brussel en de erg beperkte akkoorden die hij uit de brand kon slepen, zullen weinig zoden aan de dijk brengen.
Cameron bekwam een gedeeltelijk akkoord waarmee hij de uitkeringen voor werkenden uit andere EU-lidstaten in Groot-Brittannië kan aanvallen. Hij beweert ook dat Groot-Brittannië in de toekomst een ‘speciale status’ zal hebben bij Europese verdragen en dit bovenop bestaande mogelijkheden om niet aan verdragen deel te nemen.
De Duitse kanselier Merkel waarschuwde Cameron meteen dat Britse uitzonderingen voor verdragen in de praktijk beter niet zullen voorkomen. De Franse minister van Buitenlandse Zaken Ayrault stelde: “Er komt geen herziening van verdragen, geen veto voor Groot-Brittannië rond de versterking van de eurozone en het principe van het vrije verkeer wordt niet in vraag gesteld.”
Het referendum zal niet zozeer over het akkoord van Cameron gaan maar over de volledige EU. Doorheen Europa zijn er spanningen in de heersende klassen. Deze spanningen gaan over veel meer dan de uitzonderingen die de Britse regering bekwam. De eurozone met 19 lidstaten kent een stagnerende economie, nochtans staan de energieprijzen historisch laag, is er een negatieve rentevoet en was er een massaal programma van Quantitative Easing door de Europese Centrale Bank.
De impasse heeft geleid tot een toename van nationalisme en verdeeldheid over de vraag hoe de besparingen doorheen de EU verdeeld worden. Dit werd recent nog versterkt door de grote vluchtelingencrisis. De EU is geen instrument om tot meer rechten voor werkenden te komen, zoals sommige leiders van Labour of zelfs van de vakbonden het voorstellen. De EU is steeds meer een besparingsintrument dat ingezet wordt tegen alle openbare diensten. Dit beleid zorgt voor meer werkloosheid en sociale ellende. Kijk maar naar de situatie in Griekenland, Spanje of Portugal.
Europese regels die de gewone bevolking ten goede komen, waren vooral doorgevoerd als compromis om de grote bedrijven nog meer voordelen toe te kennen. Het ging nooit om het verbeteren van de levensstandaard van de bevolking. De EU staat voor het vrije verkeer van arbeidsregels, als onderdeel van een neerwaartse spiraal van lonen en arbeidsvoorwaarden. In plaats van de belangen van de werkenden te verdedigen met het verdedigen van onze levensstandaard kregen we steeds meer sociale dumping.
Beperkte voordelen worden als rookgordijn gebruikt om te verbergen dat het beleid van de EU gericht is op de belangen van de grote bedrijven en tegen de mogelijkheid van publiek bezit van sectoren en diensten, tegen collectieve akkoorden met de vakbonden, tegen reguleringen en andere overheidsinterventies.
De EU is in essentie een vereniging van de kapitalistische klassen in Europa die verdragen sloten om de belemmeringen voor hun winsten weg te nemen en om hun concurrentiepositie tegenover andere handelsblokken in de rest van de wereld te verbeteren.
Maar de Europese economieën zijn er niet in geslaagd om de beperkingen van de ontwikkeling van de kapitalistische productie op basis van privaat bezit binnen de natiestaat te overstijgen. Tegelijk botsen ze op het niet te overkomen obstakel van een wereldeconomie die overal aan overcapaciteit leidt.
Corbyn en de vakbonden
Jeremy Corbyn en anderen ter linkerzijde maken een fout als ze toegeven aan de druk van de rechterzijde binnen Labour. Het argument dat de EU in het voordeel van de werkenden is en dit gebruiken in de campagne rond het referendum is verkeerd. Een van de gevolgen van deze foute opstelling is dat Cameron meer kans maakt op een overwinning en dus op het verderzetten van het rechtse besparingsbeleid.
De vakbondsleiders kijken ten onrechte naar de mogelijkheid van een ‘sociaal Europa’ als antwoord op de aanvallen van de regering op de vakbonden en de werkenden. Een toekomstige Britse regering die met een anti-besparingsprogramma als dat van Corbyn verkozen wordt, zou onmiddellijk botsen op het asociale karakter van de EU.
De vakbond GMB stuurde een persverklaring de wereld in om op te roepen tot een pro-EU stem. De vakbond stelt dat uitbuiting door bedrijven “kan gestopt worden. Niet door uit de EU te stappen, maar door een terugkeer naar een visie van een sociaal Europa te eisen.” Aan wie zal deze eis gericht zijn en wie zal het realiseren? Er is zo goed als geen democratische verantwoording in de EU. De beslissingen worden genomen door de Europese Raad die bestaat uit de regeringsleiders van de 28 lidstaten. De Europese Commissie wordt grotendeels aangesteld, niet verkozen. Het verkozen Europees Parlement met 751 verkozenen heeft amper iets te zeggen.
In plaats van de illusie te wekken dat het mogelijk is om de EU te ‘democratiseren’, moet de Europese arbeidersklasse ingaan tegen die bureaucratische besparingsinstelling. Volgens de Financial Times vrezen pro-EU politici de mogelijkheid van een domino-effect van een Brexit, een snelle desintegratie van de volledige EU.
Het oude gezegde ‘leugens, nog ergere leugens en statistieken’ zal ongetwijfeld opnieuw naar voor komen in de campagne. Een eerste schandalige opstelling zien we al met de houding van enkele conservatieven die proberen in te spelen op de zorgen van mensen die hard lijden onder de besparingen. Zo was er Gove die als onderwijsminister gehate besparingen doorvoerde maar nu zijn anti-EU standpunt als volgt naar voor bracht: “Wie er in Londen ook aan de macht is, kan vandaag geen steun geven aan een staalbedrijf in problemen of huizen bouwen die nodig zijn.” En nog: “De euro heeft geleid tot economische ellende voor de armsten in Europa.”
De enige manier waarop deze hypocrisie kan doorprikt worden, is door zelf stelselmatig te bouwen aan een onafhankelijke campagne vanuit de arbeidersbeweging gericht tegen het Europa van het kapitaal.
De Socialist Party roept op om tegen de EU te stemmen. We erkennen dat al dan niet lid zijn van de EU voor de werkende bevolking en de middenklasse geen fundamentele oplossing is. Voor geen enkele bevolking in Europa is dit een oplossing. Er is nood aan internationale solidariteit binnen de arbeidersbeweging en met elkaars strijd waarbij we opkomen voor een democratische socialistische confederatie op het continent om de basis te leggen voor een samenleving die het leven van de meerderheid van de bevolking wel kan veranderen.
