Flexi-jobs, gemeenschapsdienst voor werklozen, langdurig zieken aan de slag, …
Bart De Wever heeft zijn best gedaan om ervoor te zorgen dat we de feestdagen snel vergeten waren. Hij begon het jaar met een frontale aanval op de sociale zekerheid. “Het is wel duidelijk dat als we op de sociale zekerheid niet extra besparen, we helemaal niet meer besparen. Enkel daar valt nog veel geld te rapen,” vertelde hij in De Tijd (9 januari).
Dossier door Nicolas Croes
Werken tot je erbij neervalt. Letterlijk
Het gaat niet om een kleine besparing. Volgens Di Rupo (PS), die zich baseert op de berekeningen van de Nationale Bank, moet de federale regering nog 6 miljard euro vinden om tegen 2018 een begroting in evenwicht te hebben. Of dacht de regering de besparingen tegen de eisen van de Europese Commissie in uit te stellen?
De N-VA-voorzitter stak zijn bewondering voor de recepten van de Britse conservatieven nooit onder stoelen of banken. Het thatcherisme is de hoeksteen van zijn politieke filosofie van “meelevend conservatisme” en het principe waarbij vooral de plichten en niet de rechten van mensen centraal staan. Zo denkt De Wever dat het niet mogelijk is om de langdurig zieken niet aan te pakken: zij moeten zo snel mogelijk aan de slag. Het zou een besparing op de sociale zekerheid moeten opleveren, net als de versnelde afbouw van het brugpensioen, de beperking van werkloosheidsuitkeringen in de tijd, de stopzetting van de terugbetaling van een aantal dure behandelingen, verlaging van de pensioenen, …
Aan de andere kant van het Kanaal zien we de gevolgen van deze opvattingen. De conservatieve regering van David Cameron voerde er het programma ‘fit for work’ door. Er werd begonnen met de uitsluiting van langdurig zieken om hen terug aan het werk te zetten. Dit gebeurde vanaf 2011. Aanvankelijk weigerde het ministerie van arbeid cijfers vrij te geven van het aantal ‘fit verklaarde’ langdurig zieken die meteen na hun herintrede op de arbeidsmarkt overleden. Deze cijfers zouden “verkeerd geïnterpreteerd kunnen worden”, luidde de redenering van de regering. Na protest en onder meer een petitie die door 250.000 mensen getekend werd, kwamen er in augustus 2015 dan toch cijfers.
Daaruit blijkt dat tussen december 2011 en februari 2014, iets meer dan twee jaar dus, 2.650 uitkeringsgerechtigde zieken korte tijd nadat ze ‘fit verklaard’ waren overleden. Het is inderdaad mogelijk om op de sociale zekerheid te besparen door de mensen te laten werken tot ze er letterlijk bij neervallen.
Op 12 februari verklaarde ook minister Maggie De Block (Open Vld) op een debat van de werkgeversorganisatie Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO): “We zullen een mechanisme creëren om langdurig zieken te responsabilseren.” Dit ligt in de lijn van het regeerakkoord. Er wordt hierover gediscussieerd omdat er steeds meer zieken zijn. Zo zijn er studies over het groeiend aantal fysieke klachten, depressies en burn-outs, … Het is een logisch gevolg van de wijze waarop de arbeidsmarkt werkt.
Hoeveel bedrijven – private en publieke – hebben niet bespaard door gepensioneerden niet langer volledig te vervangen? Hoeveel studies zijn er niet verricht om zelfs de minste seconde tijd te winnen, onder meer door toiletbezoeken tot een minimum te herleiden? Wat hadden de politici dan wel verwacht toen ze beslisten dat oudere werknemers langer aan de slag moeten blijven? In De Tijd schreven Pieter Blomme en Jasper D’Hoore: “De stijging van de uitgaven voor langdurig zieken is deels het gevolg van de beslissing om het systeem van brugpensioen af te bouwen, waardoor de arbeidsongeschiktheid een soort communicerend vat is met de werkloosheid.”
Offensief tegen alle werkenden
De Wever wil niet alleen op sociale zekerheid besparen. “We moeten nagaan of we de flexi-jobs ook niet buiten de horeca kunnen invoeren. Ook inzake de nachtarbeid voor e-commerce moeten we misschien nog wat verder gaan. En natuurlijk moeten we onze soms te rigide arbeidsmarkt durven te versoepelen. Ik denk aan het ontslagrecht, maar ook aan de anciënniteitsverloning. En aan de herinvoering van de proefperiode bij vaste contracten, die door de vorige regering werd geschrapt.” We wisten al dat werklozen en zieken in de logica van De Wever profiteurs zijn, maar blijkbaar zijn ook werkenden rotverwend.
Om ‘onze’ concurrentiepositie te versterken, willen De Wever en co alle werkenden aanpakken. Daartoe probeert hij meteen om verschillende groepen werkenden tegen elkaar op te zetten. Ook met dit voorstel staat N-VA niet alleen. Gwendolyn Rutten van Open Vld stapt maar al te graag mee in het neoliberaal opbod van sociale afbraak. Ze verklaarde in juli reeds: “De horeca is een testcase, ook voor de nieuwe economie. Als dit flexstatuut werkt, kunnen andere sectoren er ook gebruik van maken.” Ter herinnering: een flexi-job is goed voor een uurloon van minstens 9,5 euro waarbij bruto gelijk is aan netto en de werkgever elke dag kan zien of een flexi-werker wordt opgeroepen.
In het regeerakkoord werden nog enkele voorstellen gedaan die sindsdien nog niet terug opgediept werden; denk maar aan de verplichte gemeenschapsdienst voor langdurig werklozen.
Vakbonden onder vuur
De rechtse regering droomt ervan om de lageloonsector drastisch uit te breiden. Ze willen een arbeidsmarkt waar de werkenden geen rechten hebben, enkel plichten tegenover hun werkgever in ruil voor een armoedig loontje en zonder sociale bescherming. Om dat erdoor te krijgen, wil de regering het sociaal verzet breken. Dat is de reden waarom De Wever aanvallen op de vakbonden blijft lanceren.
Zo stelde hij in hetzelfde interview in De Tijd dat de vakbonden en mutualiteiten miljoenen krijgen voor het beheer van de uitbetalingen. Het is echter duidelijk dat op die 227 miljoen euro niet veel bespaard kan worden:de overheidsinstelling van de Hulpkas is duurder dan de vakbonden die verlies maken aan de organisatie van de uitbetaling van de uitkeringen. Als De Wever dit aanhaalt, is het om een rookgordijn op te trekken. Elke gelegenheid om een extra aanval op de vakbonden in te zetten wordt aangegrepen en is vooral gericht op de discussies over minimale dienstverlening en beperking van het stakingsrecht.
Niet alle werkgevers zijn enthousiast over de aanhoudende provocaties. De N-VA blijft de vakbonden zien als lege dozen die niets voorstellen, De Wever ziet de kracht van de georganiseerde arbeidersbeweging niet. Sommige werkgevers vrezen echter dat de arrogantie te ver doorslaat en dat het beter is om niet teveel olie op het vuur te gieten. Zo verklaarde het VBO dat er effectief in de sociale zekerheid kan bespaard worden, maar dat de voorstellen rond langdurig zieken te ver gaan. Zelfs bij de Vlaamse werkgevers van VOKA, niet meteen een organisatie die als gematigd bekend staat, was er kritiek. Zoals Luc Van Der Kelen in Het Laatste Nieuws opmerkte: “De voorzitter van de N-VA heeft de vakbonden eraan herinnerd wie hun grootste vijand is. En alles wijst erop dat ze dankzij hem morgen opnieuw front zullen vormen.” Dat is wat niemand in het establishment wil.
Hopelijk komt er inderdaad een front van verzet met een opbouwend actieplan zoals dat in de herfst van 2014 toen we de regering aan het wankelen kregen. We moeten daar een voorbeeld aan nemen, niet aan de acties zonder perspectief die we in 2015 zagen. In 2014 verloren we een kans om de regering ten val te brengen, maar dit betekent niet dat alles verloren is. De sociale verkiezingen zullen ongetwijfeld de kracht van ons aantal opnieuw bevestigen; bij de vorige waren er 130.000 kandidaten. Wellicht zullen er nu ook heel wat nieuwe strijdbare kandidaten verkozen raken die hun eerste ervaringen opdeden in het actieplan van 2014.
Jammer genoeg lijken de meeste vakbondsleiders ervan uit te gaan dat we de regering beter kunnen uitzitten. Voor onze levensstandaard is die strategie onverantwoord: de aanvallen en besparingen zullen blijven komen. En wie zegt dat er na de volgende verkiezingen een andere regering of een ander beleid komt? De Britse vakbondsleiders dachten ook van de eerste regering-Cameron uit te zitten, maar die werd in een context van demoralisatie en gebrek aan politiek alternatief opgevolgd door een tweede regering-Cameron die nog harder bespaart.
