Politieke crisis in Portugal. Naar een linkse regering?

portugalIn de Portugese parlementsverkiezingen ging de radicale linkerzijde (Links Blok en Communistische Partij) vooruit. Er is ook een toename van het verzet tegen de besparingen. Het tweepartijenstelsel waarbij de grote partijen unaniem het besparingsbeleid voeren, behaalde een heel onzekere overwinning. Noch de PS (de voormalige sociaaldemocratische ‘Socialistische’ Partij) noch de PaF (rechtse coalitie van de heersende partijen PSD en CDS) haalde een absolute meerderheid. Het biedt een kans voor de linkerzijde om de afwisseling van de gevestigde partijen in de regering een slag toe te brengen en te bouwen aan een echt alternatief.

Analyse door Goncalo Romeiro, Socialismo Revolucionario (Portugal)

Na de verkiezingen volgde een bijzonder ondemocratische interventie van de Portugese president Cavaco Silva. Deze interventie weerspiegelt de diepgang van de politieke crisis in Portugal.

De regeringscoalitie heeft geen meerderheid bekomen. Er is geen mandaat van de kiezers voor een rechtse regering van PaF. De alliantie haalde 36,8% van de uitgebrachte stemmen en dan ging nog eens 43% niet stemmen. Het betekent dat slechts een kleine minderheid van de bevolking effectief voor PaF stemde. In de campagne probeerde de PaF de regeringsleiders wat op de achtergrond te houden, zij worden immers verantwoordelijk geacht voor het opdrijven van de uitbuiting en de armoede tot een niveau dat sinds de revolutie van 25 april 1974 niet meer gezien werd.

De rechtse commentatoren waren na de verkiezingen hysterisch. Ook de rechterzijde van de PS deed hieraan mee. Het is een goede indicatie van de crisis waar het establishment mee geconfronteerd wordt na zes jaar van brutale besparingen, waaronder ook de besparingsmaatregelen van de regering onder de PS voor 2011.

In deze context steunde Socialismo Revolucionario de beslissing van het Links Blok en de Communistische Partij om elke coalitie onder leiding van de PaF af te wijzen. Dit standpunt zou overigens moeten uitgebreid worden tot een verzet tegen gelijk welke regering die het besparingsbeleid verderzet.

Ook de PS verloor

Na vier jaar van interventies door de trojka, overigens ondersteund door de PS, en het harde besparingsbeleid onder de regeringen van Passos en Portas (respectief van PSD en CDS), kon de PS de verkiezingen niet winnen.

Voor de meer geradicaliseerde delen van de samenleving was het duidelijk dat de PS een besparingspartij is die geen enkele efficiënte oppositie bood tegen het rechtse beleid. Het was de PS die de trojka naar Portugal haalde en tekende voor een ‘memorandum’ waarmee de levensstandaard van de bevolking onderuit werd gehaald.

Het maakte dat de ‘nuttige stem’ deze keer minder zwaar woog. Het Links Blok slaagde erin om electoraal te kapitaliseren op de afwijzing van de besparingen, zowel die doorgevoerd door de PaF als die van de PS.

PS op keerpunt

Zowel het Links Blok (BE) als de Communistische Partij (PCP) toonden zich bereid om de PS een regering te laten vormen en onder bepaalde voorwaarden een regeringsverantwoordelijkheid op te nemen. Het zou correct zijn om de vorming van een PS-regering te ondersteunen om rechts af te blokken en dit in ruil voor toegevingen aan de werkende bevolking, maar linkse partijen mogen niet in de val trappen waarbij ze zich verbinden tot een regering die binnen de grenzen van het kapitalisme en het besparingsbeleid handelt. Doorheen de recente geschiedenis zagen we hoe rampzalig dit is voor links.

De PS wil de zogenaamde ‘rode lijnen’ van radicaal links zoveel mogelijk proberen af te zwakken. De sociaaldemocratie wil BE en PCP overtuigen van vier jaar besparingen-light. De leiders van de PS zouden dit liever doen in een coalitie met rechts, maar dan wordt het al te duidelijk dat de PS weigert om tegen de besparingen in te gaan. Het zou de macht in de praktijk aan rechts geven waarbij de sociaaldemocratie slechts een rol als schoothondje kan spelen.

De partij verdedigt niet langer de belangen van de werkende bevolking. Het maakt dat verschillende partijleiders, waaronder ook vakbondsleiders, zich uitspraken tegen een akkoord tussen de PS en de radicale linkerzijde. Ze stappen volledig mee in de logica van het neoliberalisme en verkiezen een ‘grote coalitie’ met rechts, zelfs indien dit geen breuk met het besparingsbeleid zou vormen.

Er is ook rechtse druk op de PS met een hysterische campagne tegen de mogelijkheid van een linkse regering. Er wordt gesproken over de verdediging van ‘democratische tradities’, waarmee wordt verwezen naar de afgelopen 40 jaar waarin de politieke hegemonie van het kapitalisme in stand werd gehouden. Er wordt ook gesproken over ‘stabiliteit’ en ‘vertrouwen’ in een poging om de macht te behouden en elk alternatief te discrediteren.

Ondemocratische tussenkomst van de president

President Cavaco Silva heeft officieel de verantwoordelijkheid om een regering aan te stellen. Hij besloot om bijzonder controversieel te handelen na de verkiezingsresultaten. Ondanks het slechte resultaat voor rechts en de mogelijkheid van een linkse regering van PS en linkse partijen, werd Passos Coelho van de PaF als premier benoemd.

Deze ondemocratische beslissing ging gepaard met een politieke tirade tegen de linkerzijde. De president stelde dat hij de macht weigerde over te dragen aan ‘anti-Europese elementen’ zoals het Links Blok en de PCP. Wat toont dit? Dat de kapitalistische klasse vooral bang is van krachten die het besparingsbeleid in vraag stellen en dat ze er alles aan doet om de macht te behouden. We zagen iets gelijkaardig in Griekenland na de verkiezingsoverwinning van Syriza. Het ondemocratische optreden toont dat de Portugese heersende klasse – ongetwijfeld aangestuurd door de trojka – bereid is om de democratie aan de kant te schuiven om het besparingsbeleid op te leggen.

Voor de heersende klasse is de opname van het Links Blok en de PCP in de regering te riskant. Ze vrezen dat deze partijen onder te grote druk zouden komen van de gemobiliseerde en georganiseerde werkenden en jongeren in Portugal. Dat is wat het optreden van de president verklaart.

Hiermee gaf de president wel groen licht voor wat wel eens de kortste regeringsperiode in de democratische geschiedenis van Portugal kan worden. Deze regering zal bijna onmiddellijk weggestemd worden, wat tot meer instabiliteit en een onvoorspelbare situatie kan leiden.

Voorwaarden voor een ‘linkse regering’

In deze context en om niet besmeurd te raken door een associatie met de PS, moeten BE en PCP duidelijke rode lijnen trekken. Een linkse regering kan enkel indien het een regering is die volledig ingaat tegen de besparingen.

De linkse partijen moeten volhouden. Als de PS een regering wil vormen die de belangen van de werkende bevolking verdedigt, alsook de sociale zekerheid en zelfs de grondwet, dan moet de PS naar radicaal links kijken en het besparingsbeleid verwerpen. Een linkse regering zou opkomen voor volledige tewerkstelling, de heropbouw van de openbare diensten, verhoging van het inkomen van de werkende bevolking tot minstens het niveau van voor de crisis en de middelen hiervoor zouden gezocht worden waar ze zitten: bij de superrijken en de grote bedrijven.

Dit moeten rode lijnen voor de linkerzijde zijn bij de vorming van een regering. Indien de PS dit weigert, dan toont die partij met alle oude retoriek over ‘verantwoordelijkheid opnemen’ en ‘gematigd handelen’ vooral aan welke kant ze staat.

De kracht van links zit in de actieve mobilisatie van onderuit

De linkse eisen zullen niet afgedwongen worden in de regeringskabinetten. Onderhandelingen voeren met diegenen die de afgelopen 40 jaar toonden dat ze de belangen van de heersende klasse en de markten verdedigen tegen de behoeften en noden van de bevolking, zal ons niet ver brengen. De kracht van links zit bij de organisatie en mobilisatie van onderuit. De eisen van de straten, scholen en werkplaatsen moeten naar het parlement gaan en niet omgekeerd. Alle onderhandelingen over een linkse regering moeten publiek en open zijn voor de werkenden. Alle eisen van links moeten verdedigd worden op straat om ze kracht bij te zetten.

Wij zijn voor een eengemaakte campagne van alle linkse organisaties: partijen, vakbonden, sociale bewegingen en anderen. Samen moeten we opkomen voor:

  • Stop het besparingsbeleid, zowel open als bedekt
  • Stop de aanvallen op de lonen, pensioenen en sociale diensten
  • Stop onzekere contracten en verdedig collectief overleg
  • Onmiddellijke verhoging van het minimumloon tot 5 euro per uur voor de grote bedrijven, een maandelijks minimumloon berekend op een 40-urenweek.
  • Voor een arbeidsweek van 35 uur voor alle werkenden, zonder loonverlies

Wat Cavaco Silva ook doet om tot een nieuwe besparingsregering te komen, het zal een zwakke regering zijn waartegen meer arbeidersstrijd zal ontstaan. De komende maanden zullen gepolariseerd zijn. De kwestie van een linkse regering zal centraal staan. Opdat een linkse regering kan slagen, moet er een grote mobilisatie zijn waarbij het regeringsprogramma doorheen de mobilisatie wordt opgemaakt. Zoals door de Griekse ervaring werd aangetoond, moet een linkse regering voorbij de beperkingen van de euro en de EU gaan en voorbij de dictatuur van de markten en het kapitalisme zelf. Zoniet zal die linkerzijde de belangen van de meerderheid van de bevolking niet verdedigen. Socialismo Revolucionario verdedigt een revolutionair socialistisch programma onder links en de sociale beweging.

Delen:
Printen:

Steun ons: plaats uw boodschap in onze mei-editie!

Voorpagina van De Linkse Socialist

Uw boodschap in onze mei-editie