Het socialisme is terug. Decennialang probeerden gevestigde politici ons te overtuigen dat socialisme niet langer relevant is en iets uit het verleden. Maar nu is de leider van de officiële oppositie in het parlement iemand die naar eigen zeggen opkomt voor een samenleving “waarin iedereen voor elkaar zorgt, ik denk dat het socialisme wordt genoemd.”
Door Hannah Sell, vertaald uit weekblad ‘The Socialist’
De rechtse politici die de partijmachine van Labour nog steeds domineren, doen er alles aan om de vonk van socialistische ideeën opnieuw te doven. Maar los van de vraag wat er in en met Labour zal gebeuren, is het duidelijk dat ze er niet in zullen slagen.
Veel jongeren die enthousiast waren voor de campagne van Jeremy Corbyn verzetten zich tegen besparingen. Sommigen zien zich als antikapitalistisch, maar nog niet als socialistisch. De eerste kennismaking met socialistische ideeën is vernieuwend en opwindend voor hen.
Zoals een jonge aanwezige op een meeting van Corbyn stelde aan een journalist van The Guardian: “Mensen zeggen dat hij een oude linkse rakker is of een ouderwetse marxist, maar voor mijn generatie klinken zijn ideeën erg nieuw.” Aan de huidige generatie heeft het kapitalisme niets te bieden.
In Groot-Brittannië is er een samenleving waar een kind om het leven komt terwijl het dakloos met zijn ouders in een auto leeft nadat het gezin uit zijn huis gezet is terwijl er geen geld was voor een huurwaarborg voor een andere woning. Het is een land waar meer dan een miljoen mensen beroep doen op voedselbanken om te overleven.
Het is een land waar jongeren een loodzware schuld moeten aangaan om te studeren en ook dan geen vooruitzicht hebben op betaalbare huisvesting en degelijke jobs.
Tegen besparingen
De groeiende afkeer tegen deze eindeloze besparingen heeft geleid tot de verkiezing van Corbyn als Labour-voorzitter. Het leidt ook tot een zoektocht naar een alternatief op het kapitalisme. In het Collins woordenboek wordt bij het woord ‘kapitalisme’ alvast gesuggereerd om te vergelijken met het alternatief erop, ‘socialisme’.
Socialistische ideeën zijn niet nieuw, ze zijn ontstaan doorheen de strijd van de mens voor een beter leven. Het blijft vandaag het enige ernstige alternatief op een steeds meer instabiele en brutale kapitalistische wereld. Het is deze realiteit die ervoor zorgt dat het socialisme niet tot het verleden behoort, maar net een aanzet tot de toekomst vormt.
Groot-Brittannië is een rijk land. In de vier weken van de verkiezingscampagne van Corbyn alleen al werden de 1000 rijkste Britten – goed voor een gezamenlijk vermogen van 547 miljard pond – maar liefst 2,3 miljard pond rijker. Dat zou volstaan om de kruideniersrekingen van alle gebruikers van voedselbanken gedurende twee jaar te betalen. Het probleem is niet een gebrek aan rijkdom, maar wel de concentratie ervan bij een kleine minderheid.
En dat is een wereldwijd fenomeen. Eerder wees Oxfam erop dat de 85 rijksten op de wereld – een kleine groep die in een dubbeldekbus past – goed is voor evenveel rijkdom als de armste helft van de wereldbevolking.
Superrijken
Het is niet overdreven om op te komen voor een degelijke job, een betaalbaar dak boven het hoofd en uitzicht op een leefbaar pensioen. Toch kunnen miljoenen Britten daar enkel maar van dromen.
Het grootste obstakel om deze bescheiden doelstellingen te realiseren, is het kapitalisme: een systeem dat de winsten van enkelen – de miljonairs en miljardairs die de industrie en de middelen van de samenleving controleren – voor de sociale behoeften van de meerderheid van de bevolking palatst.
Het kapitalisme is een economisch systeem dat gebaseerd is op de uitbuiting van de werkende klasse. Alles staat in het teken van de winsten, waarbij deze winsten voortkomen uit de “onbetaalde arbeidskracht van de arbeidersklasse”, zoals Marx het meer dan 150 jaar geleden uitlegde. Het is van hieruit dat alle ongelijkheden van het kapitalisme voortkomen.
In 2008 kreeg het kapitalisme af te rekenen met de ergste crisis sinds de jaren 1930 en het is nog niet voorbij. De crisis begon in de financiële sector. Maar toch hebben Britse topbankiers sinds 2008 voor 80 miljard pond aan bonussen gekregen.
Ondertussen werd de leugen verspreid dat de crisis veroorzaakt was door de publieke sector en dat privatiseringen en besparingen het enige antwoord vormden. De besparingen in de publieke uitgaven bedragen in Groot-Brittannië overigens ook ongeveer 80 miljard pond.
Conservatieven
De conservatieven gebruiken de economische crisis om een tactiek van de verschroeide aarde toe te passen op alle historische verworvenheden van de arbeidersklasse – de elementen van socialisme, zouden sommigen zeggen – die nog bestaan, van de gezondheidszorg over uitkeringen, pensioenen, sociale huisvesting, … Het is een poging om terug te keren naar de jaren 1930 of zelfs naar het Victoriaanse tijdperk.
Ondanks massaal verzet met onder meer een algemene staking in de publieke sector in 2011, kwam de regering totnogtoe weg met deze besparingspolitiek. De Socialist Party heeft er al meermaals op gewezen dat de enorme woede op de een of andere manier tot een krachtige beweging tegen de besparingen moest leiden.
In Schotland bleek dit tijdens het referendum over de onafhankelijkheid en nu begint deze woede een stem te vinden in de verkiezing van Corbyn.
De kapitalistische klasse probeert dit wanhopig te stoppen of, als dit niet lukt op korte termijn, over te gaan tot het isoleren van de antibesparingsbeweging. Om daar tegenin te gaan, moeten we ons mobiliseren met iedereen die consequent tegen de besparingen ingaat en steun geeft aan het programma waarmee Corbyn werd verkozen, zoals de nationalisatie van spoor en energiebedrijven, een minimumloon van 10 pond per uur, gratis onderwijs, sociale huisvesting en intrekking van de antivakbondswetten.
Rijkdom
Zelfs de meest bescheiden en beperkte eisen zijn onaanvaardbaar voor de kapitalistische klasse die zich op alle mogelijke manieren zal verzetten tegen een transfer van rijkdom van hun zakken naar de werkende bevolking en de middenklasse.
Vandaar de hysterische reacties op de het voorstel van Corbyn voor een ‘quantitative easing van het volk’. Er wordt meteen gewaarschuwd voor inflatie. Toen QE voor de banken werd doorgevoerd, werd dit als ‘rationeel’ voorgesteld. Moest het geld dat zo naar de banken vloeide naar d egewone bevolking gegaan zijn, dan had elk Brits gezin 24.000 pond gekregen. Dat is wat de grote bedrijven zo schandalig vinden.
De oppositie van de kapitalisten tegen hervormingen in het belang van de meerderheid van de bevolking is niet nieuw. Hetzelfde gebeurde bij elke verworvenheid die in het verleden is afgedwongen, van het stakingsrecht tot de gezondheidszorg. De geschiedenis toont dat we nooit vooruitgang bekomen als we ons richten op een ‘redelijk compromis’ met de 1% rijksten, maar enkel als we ons sterk opstellen en een massabeweging mobiliseren om onze eisen af te dwingen.
Zo denken we dat Corbyn zich vergist als hij zijn voorstel voor de hernationalisatie van de spoorwegen – een eis die door 72% van de bevolking wordt gesteund – aanpast tot een erg geleidelijke nationalisering waardoor slechts een derde van de spoorlijnen tegen 2025 in publieke handen zou komen.
In plaats van te wachten tot de huidige franchises vervallen, moeten we onmiddellijk overgaan tot de nationalisering van de spoorwegen onder democratische arbeiderscontrole. Daarbij kan er enkel sprake zijn van compensaties aan kleine aandeelhouders op basis van bewezen behoeften. Er mag geen cent gaan naar de rijke aandeelhouders die al een fortuin verdiend hebben aan ons spoorverkeer.
Als een regering onder leiding van Corbyn zo’n beleid zou voeren en ook andere socialistische maatregelen zou doorvoeren, dan zou het een erg populaire regering zijn. Maar er zou wel meteen hard verzet van de grote bedrijven en de financiële markten komen. De nieuwe schaduwminister van begroting, John McDonnell, stelde terecht dat het kapitalisme omvergeworpen moet worden.
Media
Toen McDonnell door een journaliste werd gevraagd of hij de omverwerping van het kapitalisme wil, antwoordde hij: “het gebeurt al stapje per stapje.” Het is nochtans niet mogelijk om het kapitalisme geleidelijk aan buitenspel te zetten.
Zolang de kapitalistische klasse de macht heeft, zal deze steeds proberen elke verworvenheid van de arbeidersklasse terug te pakken zodra er zich daartoe een kans voordoet. De afgelopen decennia werden bijvoorbeeld pogingen ondernomen om zowat alles wat vorige generaties bekomen hadden terug af te bouwen.
Enkel door de controle uit de handen van de kapitalisten te halen, kunnen we dit vermijden. Het vereist de nationalisatie van de sleutelsectoren om de basis te leggen voor een geplande economie onder democratische controle en beheer van de gemeenschap.
De gevestigde media zullen ons zeggen dat dit niet kan werken en ze verwijzen daarbij naar Rusland. Maar wat we in Rusland zagen, was niet het ‘falen van het socialisme’.
Democratie
In 1917 nam de arbeidersklasse de macht in het extreem arme Rusland. Er werden stappen gezet naar een geplande economie onder democratische controle. De Russische revolutionairen begrepen dat het niet mogelijk was om een democratisch socialistische samenleving in één land uit te bouwen, zeker niet in een arm en economisch achtergebleven land als Rusland.
Er waren pogingen in andere landen om het Russische voorbeeld te volgen, maar dit leidde jammer genoeg niet tot overwinningen waardoor Rusland geïsoleerd bleef en er een degeneratie tot een brutale bureaucratische dictatuur kon plaatsvinden.
Als er in Groot-Brittannië of een ander economisch ontwikkeld land een socialistische regering aan de macht zou komen, dan zou de situatie anders zijn. De bevolking is veel geschoolder en heeft toegang tot moderne technologie.
Dat zou een krachtig wapen zijn tegen de mogelijkheid van een bureaucratische elite die de macht naar zich toe trekt. Echte arbeidersdemocratie zou betekenen dat alle vertegenwoordigers verkozen worden, permanent afzetbaar zijn en niet meer verdienen dan het gemiddeld loon van een geschoolde werknemer.
Als de werkenden in een land breken met het kapitalisme, dan zou dit initiatief niet geïsoleerd blijven. Het socialisme zou zich als een lopend vuurtje over de hele planeet verspreiden. Een samenleving die zorgt voor goede jobs, betaalbare huisvesting, gratis onderwijs en die het menselijke potentieel en de beschikbare talenten inzet voor de gemeenschap, zou een onstopbare kracht vormen.
