Vluchtelingen zijn bang van Hongarije. Wie in dit land het grondgebied van de EU betreedt en asiel aanvraagt als onderdeel van het akkoord van Dublin heeft alle redenen om het ergste te vrezen. Vluchtelingen worden in kooien vastgehouden, medische zorgen worden hen ontzegd, toegang tot juridische ondersteuning is er evenmin en er is zelfs een tekort aan voldoende voedsel. Sommigen zeggen dat ze geslagen en beroofd worden door e politie. Dit is al jarenlang het geval, maar toch blijft de EU naar Hongarije verwijzen als een “veilige staat” voor vluchtelingen. De situatie in vluchtelingenkampen in Italië, Spanje of Griekenland is eveneens rampzalig. Hongarije is steeds minder de uitzondering, het wordt de regel voor het vluchtelingenbeleid in de EU.
Artikel door Tilman M. Ruster, SLP (CWI Oostenrijk)
Wat er nu gebeurt, is bijzonder erg. Langs de grens tussen Servië en Hongarije worden vluchtelingen opgepakt. Ze worden zonder dak boven hun hoofd vastgehouden, zonder sanitaire voorzieningen en zonder voldoende voedsel. Het enige waar de Hongaarse staat wel in voorziet, is in politieagenten met honden. Met brute kracht wil de overheid vluchtelingen stoppen.
Wat er aan voedsel, medicatie, tenten, … is, werd bezorgd door vrijwilligers en NGO’s die daarbij vooral op tegenkanting van de veiligheidsdiensten botsen. De horror van de kampen langs de Noord-Afrikaanse kust krijgt navolging binnen de EU. Wie de hel van de burgeroorlog in Syrië en Irak, het geweld van de Taliban in Afghanistan en Pakistan, of de conflicten in Afrika ontvlucht, wordt geconfronteerd met een vreselijk grensregime van de EU.
Het wordt erger
Sinds 15 september is er een noodtoestand in Hongarije. De leider van de rechtse partij Fidesz, premier Viktor Orban, kondigde aan dat dit nodig was om “de grenzen te beschermen.” Hij besliste tot enkele harde maatregelen: het leger wordt ingezet aan de grenzen en het geweld tegen vluchtelingen wordt opgevoerd. Het leger wordt uitgebreid. Er wordt een hekken gebouwd aan de grens met Servië. Aan de grenzen met Roemenië en Kroatië, twee EU-lidstaten, wil Orban ‘transitzones’ aanleggen, een stuk grond dat niet tot een natiestaat behoort. Het is slechts een kwestie van tijd vooraleer ook daar hekkens verschijnen. In deze transitzones en langs de grens met Servië worden vluchtelingen opgepakt. Het zijn vooral zones zonder rechten.
Wat is het antwoord van de EU hierop? Toen Orban van een Europese top over de vluchtelingencrisis terugkwam, stelde hij dat Schultz en co zijn maatregelen niet goed vinden maar er geen alternatief op hebben. Voor Orban is dit geen vluchtelingencrisis, het is een invasie door migranten die uit zijn op de rijkdom van Europa. Hij stelt dat de nieuwkomers niet in kampen in Italië, Griekenland of Hongarije willen blijven, maar naar de rijkere Europese staten doortrekken.
Onder druk van de neofascistische oppositie van Jobbik gaat Orban helemaal mee in campagnes tegen de vluchtelingen. Ze zouden niet alleen ziektes verspreiden, maar ook een dreiging van islamitisch geweld. Ze kunnen “Hongarije bezetten of het communisme invoeren”, stelde hij in een interview. De campagne tegen vluchtelingen wordt gekoppeld met haat tegen de Roma in het land. Volgens Orban kunnen er geen extra vluchtelingen bij omdat er al genoeg problemen zijn met Roma.
Antikapitalistisch?
De propaganda van Orban is gebaseerd op het idee dat Hongarije een “belegerd fort” is. Zijn verkiezingscampagne was gebaseerd op racisme en nationaal verzet tegen de EU en de trojka. In 2008 ging de vorige regering met sociaaldemocraten akkoord met de besparingen die volgden op de internationale crisis. Hongarije werd hard getroffen door die crisis. De dictatuur van de trojka (EU, ECB en IMF) eiste net als in ander elanden dat de reeds zwakke sociale zekerheid verder werd afgebouwd.
Orban werd verkozen met een sterke retoriek tegen de trojka en de gehate sociaaldemocraten. Hij zette de trojka effectief aan de deur, maar ging zelf verder met hetzelfde beleid. Alleen deed hij dit voorzichtiger. Ook de banken en grote bedrijven werden aangepakt, naast een afbouw van de publieke sector en belastingverhogingen voor de gewone bevolking. Hij probeerde enkel buitenlands kapitaal te raken, zeker in de banksector (waar Oostenrijkse banken goed zijn voor een marktaandeel van 60%). Hongarije was het enige Europese land dat een taks op financiële transacties invoerde. Het dwong de banken ook tot een ander beleid inzake hypotheken voor woningen, voorheen waren meer dan 100.000 gezinnen met een uithuiszetting bedreigd. Het doel van Orban is om het kapitalisme te redden, maar hij stelt zich toch graag voor als iemand die tegen de banken en grote bedrijven ingaat.
Het buitenlandse kapitaal begint zich uit Hongarije terug te trekken. Een deel van de Hongaarse burgerij die Fidesz steunt, kan daar voordeel uit halen. Fidesz beslist nu wie er contracten van de overheid krijgt en de partij kan jobs uitdelen. Er is heel veel corruptie en de mensen zijn zich daar bewust van. Maar de oppositiepartijen kennen hun eigen schandalen. Bovendien staat het gerecht aan de kant van Orban. Eigenlijk voert Orban een groot deel van het beleid van zijn voorgangers uit.
Zolang Hongarije de schulden afbetaalt, gaan de EU en IMF niet in tegen de maatregelen van Orban. Als ze Orban in woorden aanvallen, helpt dit zijn propaganda over het ‘belegerde fort Hongarije’. Volgens sommigen klinkt deze propaganda als een grote samenzwering tegen Hongarije. Daarbij zijn antisemitische opmerkingen nooit veraf.
Wie steunt deze regering?
De macht van Orban is op drie pijlers gebaseerd: de vestiging van een autoritair bewind, het tegen elkaar uitspelen van de verschillende imperialistische machten en, vooral, het falen van de oppositie om een alternatief uit te bouwen en effectief verzet te organiseren.
In de gevestigde media is er veel te doen over de beperkingen van de mediavrijheid in het land. Er zijn ook hervormingen van de grondwet en van de kieswetgeving, naast aanvallen op andere terreinen zoals het culturele. Fidesz houdt op alle domeinen de touwtjes stevig in handen. De regering richt zich nu sterk tegen de vakbonden en tegen de rechten van de arbeidersbeweging. Elke staking moet eerst goedgekeurd worden door een rechtbank. De rechtbanken zijn de regering gunstig gezind en weigeren toelating te geven aan stakingen. Nieuwe flexibele arbeidscontracten ondermijnen het reeds erg laag minimumloon. In theorie moet de werkgever de ledenbijdragen van zijn werknemers rechtstreeks aan de vakbonden betalen, maar weinig werkenden durven hun werkgevers vragen om dit effectief te doen. Het maakt dat het lidmaatschap van de vakbonden sterk achteruit gaat. Onder de ambtenaren en in de veiligheidssector verloren de vakbonden al hun rechten.
Nu de noodtoestand is uitgeroepen als gevolg van de vluchtelingencrisis, zal het er ongetwijfeld nog erger op worden. Sommige wetten zijn gericht op het uithollen van rechten. Tot voor kort kon het leger niet in Hongarije zelf ingezet worden, nu kan het leger overal in het land optreden. Mogelijk zullen soldaten in de toekomst ook tegen sociale bewegingen ingezet worden. Het maakt dat de regering minder afhankelijk is van de politie. Lage lonen en aanvallen op de pensioenen zorgen ervoor zorgen dat de politie minder betrouwbaar is voor het regime. Wetten tegen het aanbieden van hulp aan vluchtelingen zijn zodanig vaag dat zelfs het geven van een fles water aan een vluchteling kan leiden tot een jarenlange gevangenisstraf. Het zet de deur open voor meer repressie tegen elke vorm van georganiseerd verzet.
Toen Orban onder vuur lag omdat hij Europese regels overtrad door antidemocratische wetten in te voeren of, wat de heersende klasse veel erger vindt, door kapitalisten van andere Europese lidstaten uit de Hongaarse markt te weren, antwoordde hij steeds met een dreigement aan Brussel: “We hebben een alternatief.” Orban zoekt de steun van machten buiten de EU om minder afhankelijk te zijn van de grote Europese landen. Er zijn infrastructuurleningen uit China naast nucleaire technologie uit Rusland en recent werd ook de samenwerking met Turkije opgevoerd. Dit zet de EU onder druk om toegevingen te doen teneinde Hongarije in de invloedssfeer van de EU te houden. Er worden miljoenen euro aan subsidies voor landbouw en andere sectoren gegeven. Internationale conflicten tussen de grootmachten helpen Orban bij zijn evenwichtsoefening. Maar dit kan niet blijven duren, het evenwicht van Orban op internationaal vlak is bijzonder fragiel.
De vluchtelingencrisis geeft aan wat de rol van Orban is voor de EU. Merkel wordt gezien als de ‘moeder van de vluchtelingen’, maar ze is vooral de moeder van de hypocrisie. Merkel is een van de belangrijkste architecten van de Europese grenspolitiek waarbij lidstaten met buitengrenzen optreden als de grenswachters van de EU. Ondanks de harde woorden over Hongarije in de Duitse en Oostenrijkse media, mogen we niet vergeten dat Orban en co slechts optreden als de uitvoerders van Dublin III. De korte periode waarin Merkel de grenzen open zette, was niet gericht op het afschaffen van Dublin III, maar net op het redden ervan. Het latere sluiten van de Oostenrijks-Duitse grens bevestigt dit. De repressie tegen vluchtelingen in Hongarije is een bijkomende drempel om naar Europa te komen, zodat enkel de ‘economisch nuttige’ vluchtelingen binnen gelaten worden. Als Orban het leger naar de grens stuurt, is dit onderdeel van het EU-beleid.
De belangrijkste reden waarom het kaartenhuisje van Orban nog niet in elkaar gestort is, moet bij het gebrek aan alternatief gezocht worden. Zelfs nu de regering duidelijk niet in staat is om de vluchtelingencrisis onder controle te krijgen (met een miljoen euro voor een grenshekken, terwijl de humanitaire ramp zich tot het stadscentrum van Boedapest uitbreidt) en verschillende ministers ontslag moesten nemen, blijft Fidesz de peilingen aanvoeren. De rechtse partij verliest bijna uitsluitend aan Jobbik en aan de groeiende groep die niet meer gaat stemmen. Jobbik organiseert milities tegen vluchtelingen en sympathisanten van vluchtelingen. De partij beweert 60.000 militanten op die manier te organiseren. “Jobbik handelt waar Fidesz het bij woorden houdt”, denken 19% van de kiezers. De antisemitische opmerkingen vanuit de regering werden door Jobbik vertaald als een “samenzwering van buitenlanders”, waarmee ze de joden bedoelen. Fidesz haalt uit naar Roma, Jobbik organiseert gewelddadige pogroms.
Zowat 40% van de kiezers namen niet deel aan de laatste verkiezingen. Dat komt vooral door het gebrek aan een alternatief. Egütt (Samen), een links project dat gesteund werd door delen van de Hongaarse vakbonden, schoof nog voor de verkiezingen naar rechts op en werd een electorale alliantie geleid door de voormalige premier Gordon Bajnai. Die haalde de trojka naar Hongarije. Zijn “verkiezingsbeloften” bestonden erin dat hij hetzelfde opnieuw zou doen. In de verkiezingen van 2014 was de keuze van de Hongaren beperkt tot de vrijheid om te bepalen wie de besparingen zou doorvoeren en of Orban dan wel de trojka de democratische rechten zou uithollen. Veel Hongaren besloten dan ook om niet te stemmen. De tweede grootste groep koos voor Orban en Fidesz, gevolgd door de groep die voor Jobbik stemde.
Wat nu?
De rampzalige situatie voor vluchtelingen en de toenemende ellende onder de Hongaarse bevolking schreeuwt om een oplossing. Het is logisch dat het verdwijnen van de regering onderdeel is van de oplossing. Maar hoe kan dit en wat erna?
Orban is de vertegenwoordiger van de Hongaarse burgerij. Het is zijn job om de burgerij te beschermen, zowel tegen andere kapitalisten als tegen de werkenden en jongeren in Hongarije. Er is nood aan een heropbouw van de Hongaarse arbeidersbeweging. De vakbonden stemden in de praktijk in met de besparingen en aanvallen op democratische rechten. In het materiaal dat we met de linkse socialisten in Hongarije verspreiden, wijzen we op de nood aan de voorbereiding op een 24-urenstaking waarmee het verzet wordt georganiseerd en de arbeidersbeweging verenigd. Er is niet veel nodig om de instabiele regering ten val te brengen, de steun voor de regering is immers beperkt en bovendien is de regering internationaal geïsoleerd.
Er is nood aan een beweging die bereid is in te gaan tegen de besparingen en die actief opkomt voor vooruitgang voor de werkende bevolking en voor democratische rechten als onderdeel van de strijd tegen het kapitalisme. Griekenland toont dat de trojka geen alternatief vormt op Orban, er is onder het kapitalisme geen alternatief. Om het systeem in stand te houden, betaalt Orban alle publieke schulden terug. Dit ondermijnt de levensstandaard van de Hongaarse bevolking. Andere politici denken dat Hongarije een soort kolonie van Duitsland moet worden om economische groei te kennen.
Hongarije heeft nood aan een socialistische economie die zich niet richt op de winsten van het establishment, los van de vraag of dat nu Hongaarse of buitenlandse kapitalisten zijn, maar op de behoeften van de overgrote meerderheid van de bevolking. Dit is enkel mogelijk als de werkenden zelf democratisch beslissen hoe ze de economie beheren.
Er is nood aan een nieuwe arbeiderspartij om een alternatief naar voor te brengen en massaal verzet te organiseren. Een 24-urenstaking kan aanleiding geven tot het opzetten van zo’n partij, zeker indien het gepaard gaat met het opnemen van eisen rond vluchtelingenrechtenn, persvrijheid, tegen de controle op internet, verzet tegen uithuiszettingen, … De belangen van de vluchtelingen worden nu uitgespeeld tegen die van de lokale bevolking. Maar veel problemen, zoals betaalbare huisvesting en werk, zijn er voor zowel vluchtelingen als lokale mensen. In plaats van ons tegen elkaar te laten uitspelen, moeten we samen strijden. Dit geldt ook voor de zowat 200.000 Roma die tot de armste lagen van de bevolking behoren.
De burgerlijke regeringen zijn niet in staat om te antwoorden op de redenen waarom mensen vluchten. Daarvoor is het immers nodig dat onder meer een einde wordt gesteld aan wapenexport, dat kapitalisten die voordeel halen uit pakweg oliehandel met ISIS gestraft worden, dat multinationals niet langer de Afrikaanse grondstoffen plunderen en de werkenden uitbuiten. Om het vluchtelingenprobleem op te lossen, moeten we ingaan tegen de kapitalisten. Dat zal niet gebeuren door politici die net als marionet van die kapitalisten handelen. Het kapitalisme leidt tot oorlog en ellende, het kapitalisme zorgt ervoor dat miljoenen mensen oorlog en armoede ontvluchten. Laat ons daar een einde aan maken.
