In Antwerpen ging het VB met slechts 0,5% vooruit in vergelijking met de vorige gemeenteraadsverkiezingen en kwam Patrick Janssens als grote overwinnaar uit de bus. De traditionele partijen en de media stellen dat deze verkiezingen een nachtmerrie vormen voor Dewinter en co. Maar is dat ook zo?
De Antwerpse gemeenteraadsverkiezingen waren bijzonder gepolariseerd. Alhoewel de rechtstreekse burgemeesterverkiezing er niet kwam, was het toch een campagne van ‘Patrick’ tegen het Vlaams Belang. Daarbij slaagde Janssens er vooral in om stemmen te winnen van de andere traditionele partijen. VLD en Groen kregen zware klappen. De VLD slaagt er niet in om nog 10% te halen in de grootste Vlaamse stad en Groen haalde minder dan de helft van haar stemmenresultaat in 2000. Hierdoor slaagde Janssens erin om met de SP.a een recordscore van 35% te behalen.
Het Vlaams Belang wordt als verliezer aangeduid, maar slaagde er wel in om 0,5% vooruit te gaan in vergelijking met 2000 en 1,5% in vergelijking met 2004. Het VB haalde in 2000 33,0%, in 2003 29%, in 2004 31,9% en nu dus 33,5%. SP.a haalde 19,5% in 2000, 25% in 2003, 23,4% in 2004 en nu 35,3%.
De verkiezingen waren bijzonder gepolariseerd tussen Dewinter en Janssens. Heel wat kiezers kozen voor Janssens als het minste kwaad. Janssens speelde daar bewust op in door een schijnbaar partijloze campagne te voeren, wat zelfs tot ergernis leidde in eigen rangen. Die ontevredenen zullen nu wellicht zwijgen omwille van het resultaat. De partijloze campagne had vooral een effect op de andere traditionele partijen die fors verliezen. Groen gaat van 11,1% naar 4,7% en VLD van 17% naar 9,7%. Enkel CD&V-NVA houdt stand, wellicht deels omwille van een nationale winst voor CD&V.
Dit zal de coalitiebesprekingen moeilijk maken. Janssens stelde dat hij gul zal zijn, maar bij de andere partijen zal het steken dat Janssens oppermachtig wordt in het nieuwe stadsbestuur. Zeker bij de VLD zal negatief gereageerd worden op de verkiezingsuitslag. Janssens en de SP.a hebben in principe de VLD niet nodig om aan een meerderheid te raken. Een roomsrode coalitie haalt 28 van de 55 zetels, maar toch is het waarschijnlijk dat Janssens de harde pil voor de VLD zal proberen te verzachten door hen een aantal postjes te bezorgen, mogelijk met een soortgelijk schepencollege als voor de verkiezingen. De kans dat Groen uit de coalitie verdwijnt is relatief groot, dit zou immers de ruimte geven aan de SP.a om een extra schepenpost in te nemen zonder te moeten snoeien in de postjes van VLD en CD&V.
In de districten zullen er moeilijke coalitiebesprekingen plaatsvinden. Het Vlaams Belang slaagde er in om in Hoboken, Deurne en Merksem een erg hoge score te halen. De partij haalde er respectievelijk 41%, 43,5% en 41,5%. In Hoboken haalt het VB 10 van de 21 zetels en is de coalitie bijgevolg aangewezen op steun van de PVDA (dat van 1 naar 2 zetels ging) om aan een meerderheid te komen. Zullen de partijen daartoe bereid zijn? Bij SP.a zou het geen probleem vormen. De Hobokense SP.a-lijsttrekker stelde dat de PVDA er een constructieve oppositie voerde. Maar bij VLD en CD&V zou dit (omwille van nationale bekommernissen) wel eens moeilijker kunnen liggen. En natuurlijk is het de vraag of de PVDA zomaar zal bereid zijn tot een coalitie. LSP is bijzonder opgetogen met het resultaat van PVDA in Hoboken (en Deurne waar Dirk Van Duppen werd verkozen). We hopen dat de PVDA de prijs voor haar steun aan de coalitie (liefst van buiten de coalitie) erg groot zal maken. Door vanuit de oppositie ieder voorstel op haar waarde te beoordelen, zou de minderheidscoalitie in grote mate rekening moeten houden met de standpunten van de PVDA. Dat zou wellicht de beste optie zijn voor de PVDA.
LSP haalde voor de gemeenteraad 948 stemmen (0,33%). Dat is meer dan verwacht, aangezien we dachten dat we ook een aantal stemmen zouden verliezen aan het Janssens-effect en na de laatste opiniepeiling ook aan de PVDA omdat deze volgens die peiling kans maakte op een verkozene. Wij dachten niet dat de PVDA kans maakte op een gemeenteraadslid (wat nu ook blijkt), zoniet hadden we uiteraard onze verkiezingsdeelname ernstig overwogen en hadden we meer nadruk gelegd op een discussie met PVDA over een eventueel kartel. Want uiteraard zou een radicaal links gemeenteraadslid in Antwerpen een groot verschil gemaakt hebben. PVDA bleef echter stabiel en haalde 1,9% (tegenover 1,8% in 2000).
Patrick Janssens mag dan uitgeroepen worden tot de grote overwinnaar van deze verkiezingen, het maakt het zwarte karakter van de uitslag er echter niet minder op. Het Vlaams Belang won in heel de provincie Antwerpen en verhoogt er haar aantal gemeenteraadsleden van 206 tot 299. Eén derde meer extreem-rechtse gemeenteraadsleden dus.
Bovendien is het duidelijk dat Janssens en de SP.a staan voor een beleid dat niet opkomt voor de belangen van de meerderheid van de bevolking. De prestigeprojecten en het imago van de stad staan centraal, terwijl er geen middelen worden vrijgemaakt voor een sociaal beleid. Dat leidt tot een zeker verdringingseffect waarbij de armste lagen uit de binnenstad worden weggedreven ten voordele van een iets beter begoede laag. Dat verklaart overigens ook deels de mindere scores voor het VB in de districten Antwerpen en Borgerhout. De ontevredenheid verdwijnt echter niet, maar trekt naar districten waar de huizenprijzen nog iets lager zijn: Hoboken, Merksem en Deurne bijvoorbeeld.
De resultaten van de Antwerpse verkiezingen tonen aan dat er gezocht wordt naar alternatieven. Er is een openheid voor een links alternatief op voorwaarde dat dit een geloofwaardig alternatief is. De resultaten van dokter Van Duppen en dokter Mie Branders in respectievelijk Deurne en Hoboken toont dit deels aan. Op basis van de werking van Geneeskunde voor het Volk werd vooruitgang bereikt. Het relatieve succes van de LSP-lijst is ook slechts het topje van een ijsberg. Met een erg beperkte campagne (nationaal werd 3.500 euro besteed) waarmee we in Antwerpen beschikten over enkele honderden affiches en enkele duizenden pamfletten, slaagden we er in om toch 948 stemmen te behalen. Een breed initiatief dat vertrekt vanuit de arbeidersbeweging zou een veelvoud daarvan kunnen halen. Het Comité voor een Andere Politiek houdt op 28 oktober een nationale conferentie en beschikt in Antwerpen over een degelijke groep van strijdbare delegees uit de grote bedrijven en actieve jongeren. Het CAP is zich aan het positioneren om de enorme mogelijkheden deels te gaan benutten bij de volgende nationale verkiezingen in 2007. Doe mee met dit initiatief en kom naar de conferentie van 28 oktober!
