Turkije wordt geconfronteerd met economische problemen, hoge inflatie en politieke instabiliteit. President Erdorgan heeft de strijd tegen Islamitische Staat aangegrepen om een eenzijdig offensief tegen de Koerden te starten. Het gevaar van terrorisme neemt toe, straks ook in de toeristische gebieden? De gewone bevolking in Turkije, los van etnische of religieuze achtergrond, zit hier niet op te wachten. Wordt Turkije straks meegesleurd in het moeras van geweld en chaos? Een uitgebreid artikel door onze correspondent in Turkije, Dikili.
WAARHEEN GAAT HET MET TURKIJE?
1. ECONOMISCH
Sinds begin dit jaar is de Turkse lira met één vijfde gedevalueerd en het einde is nog niet in zicht. Voor een exportland als Turkije lijkt dat een goede zaak, maar het probleem is dat Turkije enorm afhankelijk is van grondstoffen en die worden ingevoerd in dollars of euro’s. De toegevoegde waarde van de Turkse economie is laag en de benutting van de productiecapaciteit is aan het dalen. Dit betekent dat werkgevers aarzelen om nog te investeren. De officiële werkloosheid schommelt rond de 10 procent, de economische groei die dit jaar wordt verwacht zal de 3 procent niet halen en het consumentenvertrouwen blijft historisch laag.
Intussen blijft de inflatie hoog. Door speculatie zijn de vleesprijzen met bijna 30 procent gestegen en zelfs de groenteprijzen liggen (voor de tijd van het jaar) aan de hoge kant.
Ook de toerismesector krijgt zware klappen. Vooral de streek rond Antalya ziet het aantal bezoekers enorm dalen. Dit heeft niet alleen te maken met de belabberde toestand van de Russische economie (een groot deel van de toeristen waren toeristen afkomstig uit Rusland) maar ook met de onzekere toestand in de overwegend Koerdisch etnische gebieden (ik kom daar verder op terug).
Tenslotte is de onzekere politieke toestand een belangrijke oorzaak van de kwakkelende economie. Buitenlandse investeerders trekken zich massaal terug, veel inwoners van Turkije zetten hun spaargeld om in euro’s of dollars.
De reserves van de centrale bank zijn ontoereikend om de schulden (die vooral liggen bij grote privé-bedrijven maar ook bij consumenten) op langere termijn af te betalen. Verschillende grote bedrijven hebben (zonder waarborg) grote leningen gekregen (vooral van de staatsbanken) en het risico bestaat dat er niet zal terugbetaald worden.
Als toemaatje verwacht men in september een lichte verhoging van de rentevoeten in de VS, wat wel eens Turkije heel snel in de zware problemen zou kunnen brengen (alsof de voorgaande problemen al niet erg genoeg zijn).
2. POLITIEK
Na 13 jaar onafgebroken aan de macht te zijn geweest, verloor de AKP (de conservatief islamitische partij) haar absolute meerderheid bij de parlementsverkiezingen van 7 juni dit jaar.
Nochtans zag het er in februari nog redelijk goed uit voor de regerende AKP. Er was een ontwerp akkoord tot stand gekomen tussen de regering en HDP (Democratische Volkspartij, met een grote aanhang in het Koerdisch etnische gebied) om verdere stappen te zetten in het vredesproces. Juist dit vredesproces en de wapenstilstand, hebben de AKP steeds stemmen opgebracht.
Maar, president Erdogan, in 2014 verkozen als president (voorheen eerste minister van de AKP-regeringen), viel zijn eigen regering af. Hij vond de gezamenlijke persverklaring van de regering en de HDP ‘niet kunnen’ en begon luidkeels te verkondigen dat er ‘geen Koerdisch probleem’ bestond.
Op het eerste zicht kan dit raar klinken, want het was onder zijn leiding dat de AKP sinds eind 2012 gesprekken opstartte met de HDP.
De vraag is, wat bezielde Erdogan? Daarom moeten we even het politieke systeem van Turkije toelichten. Turkije is een ‘parlementaire democratie’, dat wil zeggen, om de vier jaar worden er verkiezingen gehouden en de zetels worden verdeeld onder de partijen die de nationale kiesdrempel van 10 procent halen (de hoogste ter wereld, zelfs Rusland, nummer twee kent een kiesdrempel van 7 procent). De president moet – althans volgens de grondwet – neutraal zijn. Maar in tegenstelling tot zijn voorganger, president Gül, die zich strikt aan zijn bevoegdheden hield en zich ‘neutraal’ opstelde, wil Erdogan een ‘presidentieel systeem’, en niet zomaar een presidentieel systeem, een presidentieel systeem à la Turka. In de praktijk komt het neer op de opheffing van de scheiding der machten en een ‘almachtige’ president.
Maar zelfs binnen zijn eigen partij is er weerstand. Gül bijvoorbeeld, ook een stichter van de AKP, is duidelijk voorstander van een parlementair systeem! En hij staat niet alleen. Overigens, de bevolking in Turkije is in meerderheid gekant tegen een presidentieel systeem.
Tijdens de verkiezingscampagne waren er de vier grote partijen en de president. Urenlang verscheen Erdogan op tv, alle verkiezingsmeetings werden live uitgezonden, en telkens hamerde Erdogan op twee thema’s. Eén, er is geen Koerdische kwestie, alles is opgelost, twee, er moet een presidentieel systeem komen en daarom moet ik vierhonderd zetels hebben in het parlement om de grondwet te kunnen veranderen.
De grote vijand voor Erdogan was de HDP. Tot dan toe had de HDP enkel ‘onafhankelijke’ kandidaten ingediend in verschillende kiesdistricten om de nationale kiesdrempel van 10 procent te omzeilen, maar dit keer besloot de HDP op te komen als partij.
Opvallend is dat de HDP met een links programma kwam. Sterke verhoging van het minimumloon, democratisering van het gerecht en de instellingen, afschaffing van ondemocratische instellingen, garanties op vrijheid van meningsuiting, LGTBI rechten, vrouwenrechten. En dat programma sloeg aan. Een groot deel van de linkerzijde die voorheen niet stemde of stemde op de CHP (republikeinse partij) besloot in (de niet etnisch Koerdische gebieden) dit keer haar stem te geven aan de HDP.
Tijdens zijn (volgens de grondwet niet toegelaten politieke meetings) vond de president het nodig om in de Koerdisch etnische gebieden met een vertaalde Koran te staan zwaaien. Blijkbaar betekent de vertaling van de Koran in het Koerdisch (het schijnt overigens een slechte vertaling te zijn) het einde van het Koerdisch probleem.
Door zijn nationalistische Turkse retoriek (waarmee Erdogan de stemmen van ultra Turks nationalisten probeerde binnen te halen) schoot hij twee kemels van formaat. Eerste kemel, de ultranationalisten stemmen meestal op de (extreemrechtse) MHP en die kiezers kiezen liever voor het origineel dan voor de kopie, maar de tweede (en grootste) kemel, Erdogan (en met hem zijn partij) verloren massaal steun bij de Koerden. Vele ‘Koerdische stammen’ die voorheen stemden voor de AKP, veranderden hun stemgedrag en kozen voor de HDP.
Het resultaat was dan ook schokkend. De AKP verloor zwaar in bijna alle Koerdisch etnische gebieden en door de stemmen van links voor de HDP overschreed de partij de kiesdrempel heel makkelijk, ze haalden meer dan 13 procent van de stemmen. Ook de ultranationalisten van de MHP wonnen een paar procent, de CHP verloor licht en het zwaarste verlies kwam op rekening van de AKP die 9 procent verloor en daarmee haar absolute meerderheid.
Normaal mag de president zich niet mengen in de coalitiebesprekingen, in principe wordt de grootste partij gevraagd een regering te vormen (in dit geval een coalitieregering) en moet de president zich er voor de rest buiten houden. Indien er na drie maanden geen regering is gevormd, dan komen er nieuwe verkiezingen.
Maar de grondwet is voor president Erdogan blijkbaar een vodje papier. Na een driedaagse stilte (we zijn dat hier niet gewend in Turkije, want dagelijks zien we de president verschijnen op het scherm) besliste Erdogan dat er eerst een voorzitter moest worden aangeduid van het parlement. Een duidelijk vertragingsmaneuver. Eens dat gebeurd, stond hij erop dat de verschillende ondervoorzitters werden gekozen.
De AKP bleef zwijgen, zij wachtten op het woord van hun ‘grote leider’, want voor wie het nog niet duidelijk is, de man die aan de touwtjes van de AKP blijft trekken is de president, hoewel hij formeel geen lid van een partij mag zijn!
De drie oppositiepartijen, die voor de verkiezingen verschillende beloftes gedaan hadden, onder andere het serieus optrekken van het minimumloon, daarnaast het heropenen van de fraudedossiers van eind 2013 waarbij AKP-ministers en zelfs de zoon van de president waren betrokken (dossiers die uiteindelijk in de doofpot zijn beland), een onafhankelijk gerecht, limitering van de bevoegdheden van de president tot wat de grondwet zegt, … zagen zich echter geconfronteerd met de ultranationalistische MHP die vanaf het begin roet in het eten gooide.
De MHP en de HDP zijn elkaars tegenpolen. De MHP heeft altijd ontkend dat er een Koerdische kwestie is, ze ontkennen zelfs het bestaan van Koerden, bovendien is de partij conservatief. Eerste uitspraak, nooit zullen wij iets steunen dat de HDP steunt! Tweede uitspraak, nooit stappen wij in een coalitieregering. Derde uitspraak, wij zijn voorstander van nieuwe verkiezingen.
Dit dubieuze spel van de MHP speelde natuurlijk in de kaart van de AKP, het is dank zij de steun van de MHP dat de nieuwe voorzitter van het parlement een AKP-er is.
Slechts twee partijen speelden het spel eerlijk. De republikeinse partij (CHP) riep op tot een coalitie van de drie oppositiepartijen en, in het andere geval, tot serieuze coalitiebesprekingen. De HDP verwees naar haar verkiezingsprogramma en sloot niemand uit!
Intussen regeerde de AKP verder alsof er geen verkiezingen waren geweest. Niet normaal voor een regering van ‘lopende zaken’. Overduidelijk was echter, als er coalitieregering zou komen, dan moesten een aantal dingen uit het verleden (zeker de corruptiezaken) terug aan bod komen.
Terwijl de werkgeversorganisaties, overigens ook president Gül, opriepen tot een grote coalitie omdat de economie er slecht aan toe was, werden andere plannen gesmeed. Peilingen wezen immers uit dat bij nieuwe verkiezingen er weinig zou veranderen. Dat zou wel kunnen gebeuren als het land in chaos geraakte. En hier komen we terug bij de Koerdische kwestie.
3. DE BUITENLANDSE POLITIEK VAN TURKIJE
Davutoglu, de man die Erdogan opvolgde als eerste minister, en door velen als zijn marionet wordt beschouwd, tekende samen met Erdogan het buitenlands beleid van Turkije uit. De expliciete steun van de Turkse regering aan de diverse geledingen van de moslimbroederschap heeft het land echter sterk geïsoleerd. Maar de grootste fout die Turkije heeft gemaakt is de politiek tegenover Syrië.
De toenmalige regering Erdogan, ervan overtuigd dat het regime van Assad snel zou vallen, koos onmiddellijk de kant van de gewapende oppositie. Iedere oppositiekracht tegen Assad werd gesteund, waaronder Al Nusra, de gewapende vleugel van Al Quada in Syrië. Men dacht dat het regime van Assad na de val in handen zou komen van de moslimbroederschap, maar dat was wishfull thinking. De Syrische oppositie maakte onderling meer ruzie met elkaar, en viel uiteen in verschillende groeperingen. Intussen was ook de Islamitische Staat op het toneel verschenen. Zij namen grote delen van Irak en Syrië in en stichtten hun ‘kalifaat’.
Over de Islamitische Staat moet ik verder niet veel schrijven. Wat er echter gebeurde was dat bij de uitmoording van de Jezidi in Irak, de steun vooral kwam van … de PKK. Deze hebben hun basissen in het Noorden van Irak in het Kandil gebergte! Maar ook in Syrië was er de heldhaftige strijd van Kobane. En Kobane is … Koerdisch. De belangrijkste partij is de PYD, die nauw aanleunt bij de PKK. Turkije vertikte het ook maar enige hulp te geven aan Kobane, ondanks het feit dat ze zich hadden aangesloten bij het anti-IS front. Enkel op het laatste moment lieten zij peshmerga’s uit het Noorden van Irak toe om tijdelijk de PYD te versterken. De anti-IS coalitie beschikt echter nauwelijks over grondtroepen, en daarom steunden zij met bombardementen de PYD, die beslissende slagen toebracht aan de Islamitische Staat. Overigens, voor de VS is de PYD geen terroristische beweging (in tegenstelling tot Turkije die de PYD als terroristen bestempeld).
Eén van de redenen waarom de Koerden in Turkije trouwens massaal voor de HDP hebben gestemd is de weigering van de Turkse regering om Kobane te helpen.
De PYD kreeg in Syrië echter ook een ander stuk van de Islamitische Staat onder controle, Tel Abiyad, waardoor de toevoerlijnen naar Raqqa (zeg maar de hoofdstad van de Islamitische Staat) vanuit Turkije zijn afgesloten. Want hoe je het draait of keert, de Turkse grens met Syrië is zo lek als een zeef en er zijn voldoende bewijzen voorhanden om Turkije te beschuldigen van laksheid tegenover de Islamitische Staat, veel erger nog, het ziet ernaar uit dat Turkije via de MIT (geheime dienst van Turkije) de IS heeft voorzien van wapens!
Assad mag dan een gruwel zijn voor Erdogan en de AKP, een nog grotere gruwel is het ontstaan van Rojava, namelijk een Koerdisch gebied met aaneengesloten provincies aan de grenzen met Turkije!
Hoewel Turkije deel uitmaakt van de anti-IS-coalitie, hebben zij nooit de ‘bondgenoten’ het recht gegeven om de Incirlik-vliegbasis (ligt aan de grens) te gebruiken.
Plots besluit de ‘regering van lopende zaken’ om actief mee te helpen met de anti IS coalitie en Incirlik te openen voor de ‘bondgenoten’.
4. DE DETONATOR.
Tot nu toe heb ik geprobeerd (veel te kort en oppervlakkig) de achtergronden te schetsen van wat nu aan het gebeuren is in Turkije. Maar net zoals bij wereldoorlog 1 (de moord op Ferdinand) zijn er telkens gebeurtenissen die de ’trigger’ overhalen. Veel historici beschrijven de ’trigger’, de achtergronden zijn echter veel belangrijker om iets te begrijpen.
In de stad Suruç, deel van SanliUrfa met een overwegend Koerdisch etnische bevolking, gelegen aan de grens met Syrië, komen tientallen jonge vredesactivisten (en ja, het zijn en waren vredesactivisten en niet enkel van Koerdische komaf) samen om te vertrekken naar Kobane om de totaal vernietigde stad met de heropbouw te helpen! Een IS-militant (van Koerdische komaf) die voorheen al in Syrie was geweest en er duidelijk fundamentalistische ideeën op nahoudt, laat een bom ontploffen, tientallen doden, jonge vredesactivisten. De ouders van betrokkene (Koerden) hadden de politie al geïnformeerd over de activiteiten van hun zoon, de vader is trouwens kapot van wat zijn zoon heeft gedaan, en zelfs de eerste minister was geïnformeerd. Dit ‘projectiel’ (kan het niet anders noemen) werd niet gearresteerd!
Zoals steeds zegt de regering (AKP-regering) dat de schuldigen zullen worden gearresteerd, maar de schuldigen van Roboski (meer dan dertig jonge smokkelaars, bovendien leden van ‘kurucu’ – dat zijn dorpswachten die samenwerken met het leger – die verkeerdelijk voor PKK-militanten werden vermoord), worden niet gevonden, blijkbaar is en blijft een Koerd nog altijd een tweederangsburger in Turkije, althans in zoverre hij/zij niet is geassimileerd.
En dan komt de reactie. Twee politieagenten worden vermoord door een commando van de PKK. Volgens de PKK hadden zij linken met de Islamitische Staat. Is het waar of niet, ik weet het niet, weet wel dat de nationale Turkse politie niet direct de meest democratische (en druk me nu heel voorzichtig uit) ter wereld is! Maar goed, ik verdedig dat niet!
Blijkbaar is de dood van twee politieagenten de detonator voor de Turkse regering. Plots gaat de Turkse luchtmacht de IS aanvallen. Op enkele dagen tijd worden 3 (!) doelwitten (volgens de info die ik lees waren het al verlaten plaatsen) van de IS bestookt met bommen, tegelijk worden meer dan 180 (!) bombardementen uitgevoerd op de PKK in het Kandil gebergte! Volgens het leger had men na twee dagen reeds meer dan 260 ‘PKK-terroristen’ uitgeschakeld. Het aantal doden bij de IS, geen enkele!
Tsja, wat wil je dan? Dat de Koerden in hun handen klappen?
5. VOOR ALLE DUIDELIJKHEID, MIJN STANDPUNT OVER DE KOERDEN.
Heb het al tientallen keren neergeschreven, zal het nogmaals doen, om misverstanden te vermijden. Ik sta heel kritisch tegenover de PKK, tegelijk vind ik dat de Koerden, net als ieder volk, het recht op zelfbeschikking hebben. Ik betreur ‘individuele’ aanslagen van de PKK (keur dat niet goed), maar ik betreur evengoed de (volgens internationaal recht) illegale bombardementen op het Kandil gebergte (keur dat evenmin goed).
En ik ken het etnisch Koerdische gebied goed! Ik heb er de jaren negentig meegemaakt en kan je zeggen, het was niet leuk (en dan druk ik me zacht uit, heb er de noodtoestand meegemaakt).
Is de situatie van de Koerden verbeterd tijdens de AKP-regering. Vandaag mag je in onderlinge gesprekken het Koerdisch gebruiken, Koerdische borden worden ‘oogluikend’ toegelaten, maar is er sprake van lokale of culturele autonomie? Neen. Het spijt me. Koerden krijgen nog steeds nog geen taalonderricht in hun eigen taal, officiële instanties weigeren nog steeds Koerdisch te spreken (behalve in de gemeentebesturen, meestal onder controle van de BDP, is zelfde als HDP), burgemeesters hebben geen (of bijna geen) macht, alles valt onder controle van de gouverneurs (allemaal AKP-ers). Overal blijven legerposten of posten van politie of jandarma die door de plaatselijke bevolking als bezetters worden aanzien!
6. DE SITUATIE NU.
Turkije heeft duidelijk haar steun aan de anti IS coalitie gebruikt om opnieuw de oorlog aan te gaan met de Koerden. Meer dan honderd Koerdische dorpen of steden vallen onder de ‘staat van beleg’, dat wil zeggen, alle democratische vrijheden zijn opgeschort. De internet-verbinding is afgesloten, de telefonie is geblokkeerd, de pers krijgt geen toegang. Vier burgemeesters zijn gearresteerd en hun aantal zal nog oplopen. Honderden Koerdische websites zijn afgesloten!
Tegelijk wil Turkije (hoewel er geen overeenstemming is met de VS) een ‘neutrale zone’ in Syrie die ’toevallig’ ligt in het gebied dat de provincies van Rojava scheidt!
Tot nu toe heeft de PKK ongeveer veertig mensen (hoofdzakelijk militairen, jandarma of nationale politie) doodgeschoten. Iedere dag zie je op de Turkse televisie de ‘martelaren’ verschijnen, triest, inderdaad, en dat zijn veertig doden teveel. Maar nergens zie je de Koerdische slachtoffers, niemand weet hoeveel, onder hen kinderen, ze zijn vermoord door het leger, dorpen worden gebombardeerd waarbij zowel PKK-ers als burgerslachtoffers vallen. De Koerdische doden worden niet geteld. Zij zijn geen ‘martelaren’, zij zijn ’terroristen’.
Intussen is de özel tim (een illegale paramilitaire organisatie) weer aanwezig in de etnisch Koerdische gebieden. Er wordt weer gefolterd, heb beelden gezien van Koerden die uiteengehakt zijn, maar dit publiceer ik nooit.
Het is dus chaos! Iets dat NIEMAND wil. Maar wie of wat is de reden voor die chaos? Wie heeft het vredesproces gedood?
7. DE TOEKOMST.
De besprekingen voor een coalitieregering zijn mislukt. De president wil zelfs aan de grootste oppositiepartij niet de mogelijkheid geven naar een oplossing te zoeken. Bovendien verklaarde hij gisteren in Rize dat de grondwet moet veranderd worden omdat hij door een volksstemming tot president is gekozen. Terecht reageert de oppositie hierop. Maar hierop wil de president zelfs niet wachten, hij zegt dat hij in de praktijk een presidentieel systeem zal invoeren, met of zonder grondwet.
In mensentaal noemen we dat een ‘constitutionele staatsgreep’. Om het in Belgische normen te zeggen, de NVA is in Vlaanderen de grootste partij. In hun partijprogramma staat dat zij een onafhankelijk Vlaanderen willen (hun volste recht trouwens), maar stel je voor dat na de verkiezingen de NVA plots een onafhankelijk Vlaanderen uitroept, dat zou (en heel terecht) niet kunnen!
Ik vrees het ergste. Het vredesproces is nu definitief dood. Slechts twee partijen willen naar een oplossing gaan, de CHP en de HDP die overigens oproept tot een wapenstilstand.
Vandaag grepen in Istanbul aanslagen plaats. De vraag is hoelang het zal duren dat aanslagen ook naar de toeristische gebieden komen? Want, hoe je het draait of keert, er is oorlog, een oorlog die niet kan gewonnen worden, nog door de Turkse staat, noch door de PKK.
8. HOE REAGEERT MEN IN MIJN OMGEVING?
Op ons schiereiland leven een kleine tienduizend mensen, er leven ongeveer 150 Koerden (en dan tel ik de kinderen mee), maar de HDP haalde hier 450 stemmen! Dit is republikeins gebied (de CHP haalt hier een ruime volstrekte meerderheid en de AKP gaat iedere verkiezing achteruit).
Wat mij opvalt is dat kiezers die voor de HDP hebben gestemd ook bij de volgende verkiezing op de HDP blijven stemmen. Zij keuren zeker niet de aanslagen van de PKK goed, maar tegelijk duiden ze de president aan als oorzaak van deze miserie. Bovendien heeft Demirtas (de leider van de HDP) heel zinnige dingen gezegd, hij probeert de gemoederen te kalmeren en wil terug het vredesproces heropstarten.
Mijn schoonvader, een overtuigde Kemalist, die voorheen stemde op de Democratische Partij en vandaag op de CHP zei, ‘men moet Ocalan vrijlaten’! Er is dus iets aan het verschuiven in de perceptie van de mensen! Een half jaar geleden had ik voor honderdduizend euro durven wedden dat hij dat nooit zou gezegd hebben, gelukkig ben ik geen gokker en trouwens heb dat geld niet!
Las vandaag de laatste opiniepeiling van Metropoll (het meest betrouwbare opiniebureau in Turkije) en volgens hun peilingen zou de HDP wel eens de derde grootste partij in Turkije kunnen worden. Volgens de voorzitter van Metropoll verliest de AKP nu alle steun bij de Koerden, en hij verwacht dat de Koerden die tot nu toe op de AKP hebben gestemd, hun stemgedrag zullen veranderen.
9. MIJN PERSOONLIJKE MENING.
Vandaag zat ik aan zee. Karaburun, geen wolkje aan de lucht. Het aards paradijs. Maar telkens gingen mijn gedachten naar de toekomst van dit land, uiteindelijk leef ik hier, ben ik deel van dit land.
Ik ben tegen geweld, heb dat via deze tekst wel duidelijk gemaakt, maar ben boos omdat dit prachtige land, voor de ambities van een presidentieel systeem, stuk wordt gemaakt.
Maak zelf geen onderscheid tussen Koerden of Turken, voor mij leven ze hier en moeten ze hun rechten krijgen. Dat maakt me geen nationalist, integendeel.
Ik zie dit land afglijden naar de chaos, iets wat de overgrote meerderheid van de bevolking niet wil.
Democratie is een mooi woord, helaas wordt het gebruikt door iedereen, ook machtswellustelingen die democratie gelijkstellen met de knikkende burger. Ik ben triest voor de moeders van de gesneuvelde Turken, maar eveneens voor de moeders van de Koerden, hun verdriet zie je nergens in de media! Deze waanzin moet stoppen, dat los je niet op met de staat van beleg, dat los je op door te gaan onderhandelen, door democratische rechten uit te breiden in plaats van te beperken!
Er was een tijd dat de sultans het hier voor het zeggen hadden. Die tijd is voorbij, definitief, we hebben geen behoefte aan een nieuwe sultan, we hebben geen behoefte aan reusachtige paleizen, we hebben behoefte aan een democratische maatschappij, waar iedereen zijn mening vrij kan vertellen, waar er degelijk onderwijs is, degelijke arbeidsvoorwaarden.
Naief, ja sommige mensen zullen me naief vinden, het is hun volste recht. Maar iets meer dan honderd jaar geleden was de situatie in België ook niet rooskleurig, toch is er sindsdien veel veranderd. Dat kwam niet vanzelf tot stand, ook hier zal dat niet vanzelf komen.
Maar het is – en blijft – de moeite ervoor te vechten. Doen we dat niet, dan zijn we op voorhand verloren, doen we het wel, wie weet, zullen we winnen!
Turkije verdient beter!
