“Wanneer de sport een industrie wordt, wordt de schoonheid die bloeit in het plezier voor het spel tot de wortel uitgerukt”
Artikel door Tim (Brussel)
Op 29 mei organiseert de FIFA voorzittersverkiezingen. Huidig voorzitter Sepp Blatter neemt het dan op tegen drie andere kandidaten, die elk beloven te breken met de corruptie en het financieel wanbeleid van de voetbalorganisatie. Eén ding is echter duidelijk: niemand die gelooft dat de FIFA wel hervormd kan worden.
Ten eerste is de kans klein dat iemand anders dan Sepp Blatter na 29 mei op de voorzittersstoel zal plaatsnemen. De voorzitters van zowel de Aziatische als de Afrikaanse continentale confederaties gaven al aan dat hun lidstaten in blok voor Blatter zullen stemmen. De Afrikaanse confederatie CAF en haar voorzitter Issa Hayatou liggen al jaren in het oog van de storm wegens beschuldigingen van wijd verspreide corruptie. Zo zou Hayatou smeergeld ontvangen hebben in ruil voor zijn steun voor de toewijzing van het WK voetbal aan Qatar in 2022. Onder Sepp Blatter werden de resultaten van het officieel onderzoek naar die beschuldigingen door de FIFA onder de mat geveegd. Is de steun voor zijn kandidatuur als FIFA-voorzitter door de CAF een betaling voor bewezen diensten?
Dat er bij de FIFA een aantal zaken mislopen, is een eufemisme. De organisatie heeft de voorbije jaren grof geld verdiend aan het commercieel uitbuiten van de meest populaire sport ter wereld. Ethische overwegingen moesten daarbij plaats ruimen voor het winstbejag. Aan het wereldkampioenschap voetbal in Brazilië verdiende de FIFA zo’n 4 miljard dollar, liefst 66% meer dan bij het WK in 2010 en een bedrag dat groter is dan het BBP van de 34 armste landen in de wereld. De FIFA is dan ook een machtige organisatie. Landen die het WK willen organiseren moeten beloven FIFA een belastingvrij statuut te geven, en desnoods wetten te veranderen die niet naar de zin zijn van de sponsors van het WK. De FIFA gaat lopen met de winsten, de kosten voor de WK’s zijn ten laste van de staatskas van de organisatoren. Brazilië spendeerde aan infrastructuur alleen al meer dan 11,6 miljard euro of 61% van het onderwijsbudget van dat land. Stadionbouw in Brazilië, Zuid-Afrika, Rusland en Qatar ging gepaard met torenhoge corruptie, en gebruik van soms regelrechte slavenarbeid. Als er doden vielen door de slechte werkomstandigheden, waste de FIFA haar handen in onschuld.
Het is dan ook niet te verwonderen dat de belangrijkste campagneslogan van de voormalige voetbalster Luis Figo, een van de tegenstanders van Blatter bij deze verkiezingen, “Hervorm de FIFA” is. We moeten echter duidelijk zijn: de FIFA hervormen is een illusie. Figo’s beweegredenen mogen misschien oprecht zijn, zijn uitspraken doen denken aan de oproep van IMF-voorzitter Christine Lagarde tijdens het Wereld Economisch Forum in Davos voor een ‘eerlijker en rechtvaardiger’ kapitalisme. Hiermee creëerde ze de illusie dat een hervormd kapitalisme zonder uitbuiting en armoede mogelijk is. Zowel voor FIFA als voor het kapitalisme geldt echter dat zulke hervormingen onmogelijk zijn.
Binnen het kapitalisme wordt een populaire sport zoals het voetbal al snel het speelterrein van op winst beluste bedrijven en malafide figuren. Duistere investeringsgroepen handelen in voetbalploegen zoals ze op de beurs zouden spelen. Clubtradities, de ervaringen van de fans voor wie hun ploeg vaak een groot deel van hun leven is, en zelfs het voortbestaan van de clubs zijn daarbij van secundair belang.
De onlangs overleden marxistische auteur Eduardo Galeano schreef in zijn meesterwerk ‘Glorie en Tragiek van het voetbal’: “Wanneer de sport een industrie wordt, wordt de schoonheid die bloeit in het plezier voor het spel tot de wortel uitgerukt.” Zijn boek is een uitdrukking van de liefde die miljoenen mensen over de hele wereld delen voor de voetbalsport, de schoonheid van het spel op zich, maar ook hoe dat spel wordt misbruikt door kapitalisten om er schaamteloos winst uit te halen.
De FIFA is binnen het kapitalisme een onvermijdbaar bijproduct van het voetbal. Net daarom is elke poging tot hervorming van deze organisatie binnen dit systeem gedoemd om te mislukken. Om het voetbal te bevrijden van de FIFA, zullen we de mensheid moeten bevrijden van het kapitalisme. Pas in een socialistische maatschappij, waarin de rijkdommen onder democratisch beheer staan van de hele bevolking, en de clubs onder beheer van fans en spelers, kunnen we werk maken van een nieuwe internationale voetbalfederatie die zich baseert op het respect voor de sport, eerder dan op een drang naar winst.
